تفاوت دو نگاه؛ از ایرباس تا پهپاد

31 ســال پیــش در دوازدهم تیرماه ســال ۷631، یــک هواپیمای ایرباس که از جنوب کشــور عازم یکی از کشــورهای جنوبی خلیج فارس بود، با شلیک یک موشک از سوی ناو جنگی ارتش ایاالت متحــده بهنام ناو وینســنس ســقوط کــرد و 0۹2 سرنشــین آن که ۶۶ نفرشان کودک بودند کشته شدند. متأسفانه دولت امریکا که ایــن اقدام را نه در خاک کشــورش کــه در آبهای بینالمللی و ده هــزار کیلومتر دورتر از خاک امریکا انجام داد، حاضر به پذیرش مسئولیت نشد و از آن بدتر اینکه فرمانده این ناو جنگی را با مدال شــجاعت بدرقه کرد. آیا شلیک یک موشک به سوی یک هواپیمای پهنپیکر و مســافربری در نزدیکی جزیره قشــم و آبهای ایران نیازمند شجاعت بود که مدال آن را به فرمانده مذکور دادند؟!! اگرچه ایران در نهایت و از خالل شکایت به دیوان دادگستری الهه توانست ایاالت متحده را محکوم و خسارت وارده به هواپیما و مسافران را دریافت کند، ولی نحوه برخورد حکومت ایاالت متحده با این اتفاق باعث شــرمندگی نظام بینالمللی شد. ما نمیتوانیم قاطعانه و با اطمینان صد درصد بگوییم که آیا این حمله عمدی صورت گرفته یا غیرعمد، ولی در اصل وجود تخلف در ماجرا تغییر چندانی نمیدهد، زیرا فرمانده ناو پیشرفتهای را که نتواند میان هواپیمای مسافربری و هواپیمای نظامی تمایز قایل شود، باید از فرماندهی نظامی خلع کرد. فرماندهی که از نزدیک شدن فرضی یک هواپیمای مسافربری این قدر میترسد که دستور شلیک موشک را میدهد، باید مدال ترس برگردنش آویزان کرد و نه شــجاعت. و از آن بدتر حکومتی را که به جای پذیرش مسئولیت و عذرخواهی از کشتهشدگان از این کار دفاع کند باید محکوم کرد. جالــب اینکه 5 ســال پیش از این واقعــه یک هواپیمای بویینگ ۷3۷ کره که در مســیر ســئول -نیویورک پرواز میکرد به علت خطای خلبان و شــاید هم تعمدی وارد خاک شوروی سابق شد ولی با موشک ضد هوایی شورویها سقوط کرد و ۹62 نفر از مسافران و کادر پرواز آن کشــته شــدند، اتفاقاً روسها حرفشان منطقی بود که در اوج جنگ سرد آن هواپیما روی خاک آنها وارد شده بود، ولی طبیعی بود که باید میدانستند هواپیمای مسافربری است و نباید شلیک میکردند، حداکثر اینکه آن را به زمین مینشاندند، ولی آن را ساقط کردند. در پی این اقدام، دولتهای غربی بویژه ایاالت متحده چه تبلیغات ســنگینی را کــه علیــه شــوروی تدارک ندیدنــد. ولــی خودشــان ایــن کار را روی آبهای بینالمللی انجام دادند و دریغ از یک عذرخواهی بموقع و جدی. این نگاه اول. نگاه دوم که اتفاقاً با اقرار کاخ سفید هم همراه است، پرهیز ایران از زدن هواپیمای جاسوسی نظامی دیگری که ۵3 نفر در آن بودهاند و همراه پهپاد جاسوســی بوده اســت در حالی که طبق مقررات و اعالم قبلی ایرانیان میتوانستند آن را هم مثل پهپاد ساقط کنند، زیرا وارد حریم و مرزهای ایران شــده بودند، با این حال ایران تا حدی رعایت کرد که با وجود اطالع از جزئیــات آن هواپیمــا، از هدف قرار دادن آن اجتناب کرد. این تفاوت محصول دو نگاه در سیاســت دو کشور و دو جامعه است. سیاست از نظر ایاالت متحده یک جاده یکطرفهای است که فقط آنان حق دارند درآن یکهتازی کنند و درباره دیگران داوری نمایند و همه باید از آنان تبعیت کنند. و حفظ حقوق و منزلت دیگران برای آنان واجد اعتبار نیست.