آقایترامپ،باالخرهبرجامخوباستیابد؟

در شــرایطی که جمهوری اسالمی به دلیل اقدامات ناکافی شرکای اروپایی در چارچوب برجام در اقدامی تالفیجویانه اجــرای بخشــی از تعهــدات برجامی خــود را متوقــف کرده است و انتظار میرود که بخش دیگری از تعهداتش را نیز در 6۱ تیرماه متوقف کند، امریکاییها به این اقدام ایران واکنش نشان داده و معترض به از سرگیری بخشی از فعالیتهای هســتهای ایــران شــدهاند؛ فعالیتهایی که پیشــتر به دلیل تفاهم ایران و قدرتهای بزرگ در قالب این توافق هستهای متوقف شده بود و به این ترتیب به نگرانی ادعایی طرفهای غربی برجام مبنی بر خطرناک بودن روند این فعالیتها خاتمه داده بود.

موضــع متناقــض دولتمــردان امریکایــی کــه بــه گامهای رو بــه عقب ایــران در چارچوب برجام معترض شــدهاند در حالی مطرح شــده اســت که این کشــور خود پیشتر در اقدامی یکجانبه از این توافق خارج شده و تمام تعهدات امریکا را یکسره زیر پا گذاشــته بود. صرف نظر از اینکه این کشــور به همیــن یک دلیل نمی تواند به تحوالت مربوط به این توافق که خود دیگر عضوی از آن به شمار نمیآید، اعتراضی داشته باشد. برجام توافق حائز اهمیتی حتی برای خود امریکاییها بوده است چه اگر واقعاً توافق بدی بوده اســت، نبایســتی نسبت به کاهش تعهدات ایران دغدغه زیادی میداشت. اما آنچه روشن است اینکه مسأله اصلی کاخ سفید فعالیتهای هستهای ایران نیست. امریکا که پیشتر به بهانه مسأله هستهای و بر اساس ادعاهای اثبــات نشــده و فاقد ســند ایــران را در کانون تحریم و فشــار قرار داده بــود و با خروج بی بهانه از برجام هم این سیاست را ادامه داده است، با استقالل و جایگاه منطقهای ایران مشکل دارد. جایی که عمق نفوذ سیاسی، نظامی و فرهنگی جمهوری اسالمی در منطقــه عمالً بر خالف خواســته و مطالبه امریکا و اندک شــرکای منطقهایاش یعنی اســرائیل، عربستان و امارات که میکوشــند ایران را منزوی کنند، نمایان شده است. در واقع مشکل اصلی امریکا فعالیتهای هستهای جمهوری اسالمی نیست بلکه قدرت رو به رشد آن است؛ ترامپ هم میخواهد قدرت هستهای ایران را بگیرد و آن را به یک کشــور درجه دو با حقوق کمتر از یک کشــور ضعیف و درجه دو تبدیل کند و هم میخواهد جایگاه و نقشآفرینیاش را در منطقه تضعیف کند.

در چنین شــرایطی واکنش بموقع ایران مبنی بر متوقف کردن اجرای بخشــی از تعهــدات هســتهایاش در چارچوب برجام معنادار میشــود. قدم دوم کشــورمان یعنی عبور از سطح تعیین شده برای سطح غنیسازی، اقدامی مهم و ضروری است کــه باید قاطعانه و بدون تأخیر انجام شــود اما نبایــد فراموش کرد که فعالیتهای هســتهای ایران بــه رغم دو گام تالفی جویانه همچنین تحت نظارتهای گســترده آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار دارد و این مســأله نشــان میدهد که جمهوری اســالمی همچنان به دنبال راه حل عادالنه اســت وگرنه اگر بخواهد تنشآفرینی را با تنشآفرینی پاســخ دهد، در کنار افزایش ســطح غنیســازی در مسیر دسترسی و نظارت آژانس هم مانعتراشی میکرد اما گامهای تدریجی که فرصتی برای طرف مقابل به شــمار میآید، نشان میدهد که ایران هنوز به مرحلهای نرسیده است که بخواهد اساســاً تمامی تعهدات پذیرفته شــده باقی مانده را که اتفاقاً آنها هم جزو اصلیترینتعهداتهستند،کناربگذارد.