مسکو بانی گفتوگوهای ایرانی- عربی

گــروه سیاســی/ آیا در روزهــای آینــده بایــد شــاهد آغــاز گفتوگوهای ایرانــی- عربی بود؟ وزیر امــور خارجه روســیه از توافق با دبیرکل سازمان همکاری اسالمی بر سر طرحی بــرای آغــاز مذاکــرات میــان ایــران و کشــورهای عربی خبــر داد. بــه گزارش ایسنا، سرگئی الوروف گفت که با رئیس ســازمان همکاری اســالمی بر سر لزوم آغــاز مذاکرات میان ایران و کشــورهای عربــی به توافق رســیده اســت. الوروف پــس از رایزنی با «یوســف العثیمین»، دبیرکل ســازمان همکاری اســالمی در یک کنفرانس خبری در این باره گفت: «ما طرح پیشــنهادیمان را بــرای آغاز مذاکرات میان ایران و کشورهای عربی معطــوف بــر اعتمادســازی، شــفافیت در فعالیتهــای نظامــی و ســرانجام، مذاکره درباره شــکل دادن یک ساختار جمعــی امنیــت تأییــد کردهایــم.» محورهــای مطــرح شــده در طــرح پیشــنهادی روسهــا از جملــه مواردی اســت کــه تــا کنــون در پیشــنهادهای مختلــف منطقهای ایــران مورد اشــاره قــرار گرفتــه اســت. بــر ایــن اســاس به نظر نمیرســد تهران برای گفتوگو در بــاره ایــن موضوعات مخالفتی داشــته باشــد اما آیا کشــورهای عربی حاضرند دربــاره همیــن موضوعات و مشــکالت منطقه و اختالف نظرهایشــان با ایران پای میز مذاکره بنشینند. البته در میان مجموعــه کشــورهای عربــی منطقــه دولتهایــی مثــل عمان، کویــت، قطر و عــراق روابط دیپلماتیک و حســنهای بــا تهــران دارنــد و در این میــان برخی کشــورهای دیگــر همچــون عربســتان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصــر هســتند کــه در حــال حاضــر یا روابــط دیپلماتیــک بــا ایــران ندارند یا ســطح روابطشــان در حــد متعــارف و همکاری نیست.

ایــران سیاســت معطوف بــه حل و فصــل مشــکالت منطقــهای همچــون مبــارزه با تروریســم، برقــراری امنیت و آرامش، پایــان درگیریهای منطقهای و برقــراری همکاریهــای اقتصــادی و تجــاری پیشــنهادی چنــد گانــهای را مطــرح کرده و عزم و حســن نیت خود برای همکاریهای بیشــتر منطقهای را بروز داده است. در رأس این پیشنهادها حداقــل در دولــت اعتــدال «پیشــنهاد منطقــه قوی» اســت که پیــش از این از سوی رئیس جمهوری کشورمان مطرح شده است. حسن روحانی ۲۱ تیرماه 96 در همایش بینالمللی مقابله با گرد و غبار که با حضور مسئوالن و نمایندگان ســازمان ملل متحــد، وزرا و نمایندگان 43 کشــور در تهــران برگزار شــد، گفت: «قویتریــن کشــور در منطقــه نبایــد به عنــوان هــدف اول دنبــال شــود، بلکــه بایــد منطقه قویتــر مد نظر ما باشــد، نه اینکه در رقابتهــای منطقهای یک کشــور بخواهد در برابر کشــورهای دیگر منطقــه قــد علــم کنــد و قــدرت خــود را بــه رخ بکشــاند و تفرقــه و شــکاف را بیشــتر کند. مــا عضو یــک خانــواده در منطقــه مهــم خاورمیانه و غرب آســیا هســتیم کــه نمیتوانیم از هــم فاصله بگیریم. در یک خانواده قوی اســت که یک جمــع میتواند خــوب زندگی کند و نباید چنین باشــد که تنها یک فرد در جمع خانواده قوی بوده و بقیه ضعیف باشند.»

محمدجــواد ظریــف، وزیــر خارجه ایــران هــم کــه درنشســتی در شــورای روابــط خارجــی امریــکا در نیویــورک برای غلبه بر مشکالت منطقه، تشکیل مجمعی را پیشــنهاد کرد که کشورهای منطقــه بــا عضویــت در آن، راهــکار خروج از بحرانهــای منطقهای را ارائه کنند، 6۱ فروردین 97 در نشست وزرای خارجــه جنبــش عــدم تعهــد در باکــو گفت: «مــا نیاز داریم جوار همســایگی خود را از طریق پذیرش پارادایم فراگیر احترام به منافع یکدیگــر و رد پارادایم منســوخ شــده ســلطهجویی و انــزوا که فقط بــه افزایش تنش و رقابت مخرب تســلیحاتی میشــود، تقویــت کنیم. ما برای منطقه خودمان پیشنهاد تشکیل یــک مجمــع گفتوگــوی منطقــهای را دادهایــم تــا نبــود دیالــوگ در ایــن منطقــه را از طریــق تعامــل و اقدامات اعتمادساز جبران کنیم.»

او همچنین ۱۱ اردیبهشــت ماه سال جاری در اجالس همکاریهای آسیایی در دوحــه گفــت: «بــرای پرداختــن بــه نقیصــه فقدان گفت و گو، مدتها قبل پیشنهاد تأسیس «مجمع گفتوگوهای منطقــهای در خلیج فــارس» را مطرح کردم. هر بازیگر و کنشــگری در منطقه مــا باید متوجه این مســاله باشــد که ما تــا ابد همســایه یکدیگر هســتیم و تنها راه تضمیــن صلــح و رفــاه از طریــق بــه رســمیت شــناختن «سرنوشــتی مشــترک» و پذیــرش ایــن امــر کــه گفتوگوهای چندجانبه فراگیر تنها راه خروج از بحرانهای چند ُبعدی کنونی است، به دست میآید.»

پیشــنهادهای ایــران البتــه در حــد حــرف باقــی نمانــده و راهکارهــای عملیاتــی هــم بــرای آن مطــرح کــرده اســت. چنانکــه ایــران در ســال 5۱۰۲ برای حل بحران یمــن طرح 4 مادهای مبنــی بــر «آتشبــس، کمکهــای انساندوســتانه، گفتوگوی بین احزاب یمنــی و دولــت جامــع» را بــه دبیر کل ســازمان ملــل ارائــه کرد. طرحــی که با استقبال اروپاییها هم روبهرو شد اما با برگزاری چند دور گفتوگو در ایتالیا راه به جایی نبرد چــرا که طرفهای درگیر بــا محوریــت عربســتان روی خوش به آن نشــان ندادند. شــاید عملیاتیترین پیشــنهاد ایــران کــه معطــوف بــه رفع برخــی ســوء تفاهمهــا و نگرانیهــای ادعایی علیه تهران بود، پیشنهاد طرح پیمان عدم تعرض ایران با کشــورهای منطقه بود که ظریف در سفر خردادماه ســال جاری به عــراق آن را مطرح کرد. الوروف، وزیر خارجه روسیه با استقبال از ایــن پیشــنهاد ایــران گفــت کــه ایــن میتوانــد اولیــن گام بــرای کاســتن از تنشهــا باشــد. حــال بــا توجــه بــه این سابقه مطول از اعالم حسن نیت ایران و حتی طرحهای عملیاتی برای کاستن از تنشها در منطقه و توسعه همکارها باید به انتظار نشســت و دید که حاصل رایزنیهای روسیه با کشورهای عربی به کجا ختم میشود.