فرصت اجرای جهانی در کشور همسایه

حضور گروههای تئاتر ایران در جشنوارههای ارمنستان

گروههای ایرانی که برای اجرا در جشنوارههای اروپایی با مشکل مواجهند اجرای برونمرزی را در ارمنستان تجربه میکنند و این برایشان بسیار اثرگذار است

ایران و ارمنســتان در حــوزه تئاتر رسم همســایگی را در این سالها بخوبی به جــا آوردهاند. از حضور ارامنــه در تئاتر ایران از ســالهای پیــش تا امروز که گروههای ایرانی در ارمنســتان و گروههــای آنهــا در ایــران روی صحنــه میرونــد ایــن مــراوده ادامه داشــته و با دو جشــنواره «هایفســت» و «مایم» ارمنســتان این ارتباط بیشــتر هم شده است.

آلبــرت بیگجانــی کارگــردان تئاتــر دبیر بخــش ایرانــی و عضو هیــأت برگزارکننــده جشــنواره هنرهــای اجرایــی «هایفســت» ارمنســتان اســت کــه ایــن روزهــا گروههــای تئاتر ایرانــی میتوانند برای حضور در آن ثبت نام کنند.

بیگجانــی دربــاره حضــور گروههــای ایرانــی در جشــنواره هایفســت میگویــد: «ارمنســتان تئاتر ما را خیلی خوب میشناسد چــون هــر ســال در هایفســت 7-8 اجــرا داریــم. همیــن طــور در جشــنواره «مایــم» کــه جشــنواره پانتومیــم ارمنســتان اســت. گروههــای ما در جشــنواره عروســکی این کشــور هم جز یکی دو ســال گذشــته، هــر ســال اجــرا داشته اند.»

امســال و تاکنــون راهیابــی نمایش «بیگانگی» به نویسندگی و کارگردانــی غنچه شــکوهیان به جشــنواره مایم ارمنستان قطعی شــده است.نمایشــی کــه توســط گــروه تئاتــر «ســونر» در مؤسســه هنرهــای نمایشــی «خانــه پدری هنرمنــدان آمــل» تولیــد شــده است.

گروههای تئاتر ارمنســتان هم هر ســال در جشنواره مریوان و هر دو، سه ســال یک بار در جشنواره تئاتــر فجر حضور دارند و شــرکت میکننــد. البتــه مــراوده تئاتــری ایــران و ارمنســتان تنهــا محــدود بــه جشــنوارهها نیســت. بــه گفته بیگجانــی در ایــن 10 ســال کــه او نماینــده هایفســت ارمنســتان بوده بیشــتر از 80 گروه از ایران در ارمنستان روی صحنه رفته اند که میتواند رکوردی محسوب شود.

از ارمنستان هم حداقل سالی یــک یــا دو نمایش در ســالنهای ایــران اجــرا میشــود کــه البتــه ایــن نســبت نامســاوی بــه گفتــه بیگجانی به دلیل کم بودن تعداد گروههای تئاتر در ارمنستان است که بســیار کمتر از گروههای ایرانی هســتند. او میگویــد: «در ایــروان شــاید 10 گــروه تئاتر فعال باشــند کــه از بیــن آنهــا 8 گروه بــه ایران میآیند.»

ایــن مراودههــا از گذشــتههای دور ســابقه داشــته اســت. زمانی کــه هنرمندانــی مثــل «واهــرام پاپازیــان» در ســالهای 1930 بــه ایــران میآمدنــد و چنــد اجرا داشتند. بیگجانی میگوید: «بعد از آن همیشــه کارگــردان هایــی داشــتیم کــه بــه ایــران میآمدند و اجــرا میکردنــد اما ایــن ارتباط پیــش از پیــروزی انقــاب و در دورانی که ارمنســتان عضو اتحاد جماهیــر شــوروی بــود کمتر شــد و گروههــای تئاتــر ارامنــه ایــران هــم بیشــتر بــه ســوی اروپــا رو برگرداندند و از آنها تأثیر گرفتند. دوره ای کــه شــاهین سرکیســیان کارش را در ایــران شــروع کــرد و جــزو اولیــن کســانی بود کــه تئاتر مــدرن را در ایران اجــرا کرد. بعد از آن هــم آربــی آوانســیان کــه تحصیلکرده انگلستان بود کارگاه نمایــش را راه انداخت و هر دوی آنها کارهای بســیار مدرنی انجام دادنــد. قبــل از آن هــم از ُلرتــا میتوانیم نام ببریم که بســیار در تئاتر ایران تأثیرگذار بود.»

حضــور گروههــای تئاتــر دو کشور در جشــنوارههای مختلف و قرار گرفتــن آنها روی صحنههای نمایــش هــر دو کشــور در ایــن ســالها باعــث شــده آنهــا از هم تأثیر بگیرند.

بــه گفتــه دبیــر بخــش ایرانی جشــنواره هایفســت، گروههــای ایرانــی کــه برایشــان اجــرا در جشــنوارههای اروپایــی از لحــاظ هزینه ســخت اســت و نمیتوانند وارد این جشنوارهها شوند اجرای بــرون مــرزی را در ارمنســتان تجربــه میکننــد و ایــن برایشــان بســیار اثرگــذار اســت: «آن طــور کــه مــن در این ســالها دیــده ام گروههــای ایرانی با حضور در این جشــنوارهها دیــد دیگری نســبت بــه جشــنوارههای جهانــی پیــدا میکننــد چون هــر کــدام 40 03، اجــرا میبیننــد که کامــاً متفاوت و جدیــد هســتند و ایــن باعــث دگرگونی بــزرگ و تغییر دید آنها نســبت به اجراها و چیزی که دنیا در حوزه نمایش بیشتر میپسندد میشــود. تئاتــر مــا ظرفیــت این حضور جهانی را دارد و فقط راه و چاهش را بلد نیســت وگرنه تئاتر ما چیزی کم از سینما ندارد.»