قاچاق آنالین حیات وحش، چالش جدید فیس بوک

فیسبــوک کــه عنــوان محبوبتریــن شبکه اجتماعی جهان را در اختیار دارد و تعــداد کاربــران آن از مــرز 2میلیــارد نفــر هــم گذشــته، چند ســالی اســت با چالشهــای متعــددی مواجــه شــده اســت. نشــت اطالعــات و دادههــای میلیونهــا کاربــر در ماجــرای کمبریج آنالیتیکا رســوایی بزرگی بود که ســبب شــد پای «مــارک زاکربــرگ» بنیانگذار این شــبکه اجتماعی به ســنا کشــیده و مجبور به ادای پارهای توضیحات شود. انتشــار مطالبی با محتوای تروریستی و قاچاق غیرقانونی اشیای عتیقه، تاکنون بخشــی دیگر از چالشهای فیسبوک بــوده اســت. بــا اینکــه بنیانگــذار ایــن شــبکه اجتماعی هر بار تــالش میکند تــا مشــکالت را برطرف کند ولــی هربار بــا ماجــرای تــازهای دســت بــه گریبان میشــود و ایــن بــار نیز فعــاالن محیط زیســت نســبت به تجــارت غیرقانونی گونههــای جانــوری در معــرض خطــر انقراض روی پلتفرم فیسبوک هشدار دادهاند، چــرا که فیسبوک به ویترینی برای فروش حیات وحش تبدیل شــده است. ■ چرایییکتجارتغیرقانونیآنالین تجــارت غیرقانونــی گونههای مختلف جانــوری و محصــوالت آنهــا، بســیاری از گونههــای در معــرض خطــر را در آســتانه انقــراض قــرار داده و حــاال پای ایــن تجارت به اینترنت رســیده اســت؛ تجارتی که در کشورهای متعدد جهان جرم تلقی میشــود و توســط نهادهای مختلــف مورد پیگیــری قــرار میگیرد. هرچنــد پیــش از ایــن، خریــداران گاه مجبور بودند خارج از مرزها دنبال یک گونــه خاص جانــوری باشــند ولی حاال شــبکههای اجتماعی مختلف کار آنها را بســیار ســاده کرده و البتــه فیسبوک در صدر این پلتفرمهای متخلف جای گرفته است. امــا چــرا فیسبــوک بیــش از بقیــه شــبکههای اجتماعــی مــورد توجــه ســوداگران قاچــاق جانــوران خــاص قــرار گرفته اســت؟ دلیل ایــن موضوع را میتــوان بــه تعــداد بــاالی کاربــران این شــبکه اجتماعــی نســبت داد. این پلتفرم3.2 میلیارد کاربر فعال ماهانه داردًو بجــز کشــوری ماننــد چیــن کــه عمال کاربران نمیتوانند به این پلتفرم دسترســی داشــته باشــند و نمونههای بومــی جایگزیــن آن شــده، در بیشــتر کشــورهای جهان تعــداد قابل توجهی کاربر فعال وجــود دارد که هریک برای قاچاقچیــان بــه مثابه یک مشــتری به شــمار میروند و فروشندگان میتوانند بــه دامنــه باالیــی از مشــتریان آنالیــن دسترسی داشته باشند. اگر هم بخواهیم بــه پراکندگی کاربران فیسبوک در جهان نگاهی بیندازیم در پاسخ باید گفت که از کشورهای پیشتاز در زمینــه فعالیت در شــبکه اجتماعی فیسبوک میتوان به هندوستان اشاره کرد. این کشــور با بیــش از 003میلیون کاربــر فیسبــوک در جایــگاه نخســت تعــداد کاربــر قــرار دارد و پــس از آن امریکا، برزیل و اندونزی هریک با بیش از 001میلیــون کاربــر جــای گرفتهانــد. مکزیک، فیلیپین، ویتنام، تایلند، ترکیه و بریتانیــا نیــز از نظــر این شــاخص در ردههای بعدی قرار گرفتهاند. تعداد باالی کاربــران در برخی مناطق در کنار طبیعت بکــر، جنگلهای انبوه ...و باعث شده خرید و فروش گونههای بومــی ایــن کشــورها در معــرض خطر بیشــتری قــرار داشــته باشــد. بهعنوان مثال تایلند یکی از کشورهایی است که میزان قاچاق آنالین گونههای مختلف جانوری در آن رشــدی چشمگیر داشته است. یکــی دیگر از مواردی کــه میتوان آن را دلیل عالقه قاچاقچیــان به فیسبوک دانســت، ایــن اســت کــه ایــن پلتفــرم، ■ بیشــترین درآمــد خــود را از محــل تبلیغات کســب میکند. از ســوی دیگر بیــش از 0۹درصــد درآمــد تبلیغــات فیسبوک از تلفن همراه و سایر وسایل دیجیتال ســیار ناشــی میشــود و رشــد چشمگیر توســعه این وسایل دیجیتال در جهان میتواند بــه نفع قاچاقچیان تمــام شــود. گفتنــی اســت 6۹درصــد کاربران فعال فیسبوک ازطریق تبلت یا تلفن همراه به اکانت خود دسترسی دارند. ■ پیمانیبرایحفاظتازحیاتوحش به هرحال با اینکــه فیسبوک در میان کمپانیهــای فنــاوری قــرار دارد کــه پیمانــی را امضا کرده تا بــه موجب آن بــه قاچــاق آنالین حیات وحــش پایان بدهنــد و ایــن تجــارت غیرقانونــی را از پلتفرمهــای مختلف آنالین ریشــه کن کنند ولــی این پلتفرم بهعنــوان یکی از بزرگترین کمپانیهــای حاضر در این پیمان، موفقیت چندانی نداشته است. امــا کــدام پیمان و معاهــده میخواهد جــان حیــات وحــش جهــان را نجــات دهــد؟ این جنبش با همــکاری گوگل و بنیــاد جهانی حیات وحش آغاز شــد و فیسبوک هم در سال گذشته تصمیم گرفت بــه این گروه بپیوندد. ســرانجام در مــاه مــارس ،2018 فیسبــوک بــه 02کمپانی فناوری بزرگ جهان پیوست تــا با تشــکیل یــک مجمــع جهانــی به قاچــاق آنالیــن حیــات وحــش پایــان بخشــد. گفتنــی اســت کــه ایــن مجمع انتظار دارد تا سال 2020 قاچاق آنالین گونههای جانوری را تا 08درصد کاهش دهد؛ چشــماندازی که البتــه به اعتقاد بســیاری شــدنی نیســت، چرا که عالوه بر فــروش حیوانات زنده، کاالهایی هم روی این پلتفرم به فروش میرســد که از پوســت حیوانات ســاخته شده است؛ بهعنــوان مثــال تبلیــغ کمربندهایی از جنس پوســت ببر بنگال، یــک گونه در معــرض خطــر کــه تنهــا 2 هــزار و 500 نمونــه از آن در حیــات وحــش وجــود دارد، خود نشانهای از ناکامی فیسبوک در تحقق هدف خود محسوب میشود. «لیــس کــی» کــه بــرای مؤسســه بینالمللی نجات حیوانات کار میکند، میگویــد: اینترنــت بــه این ســوداگران کمــک میکند تا راحتتر پنهان شــوند و بهدنبــال بازار بــرای کاالهــای قاچاق خــود بگردند. این فروشــندگان بیشــتر بــه پلتفرمهــای شــبکههای اجتماعی ازجملــه فیسبــوک روی آوردهانــد و گونههــای بومــی و منحصربــه فــردی را کــه خریــد و فروششــان در مناطــق بومی نیز جرم تلقی میشــود روی این پلتفرم ارائه میدهند بدون اینکه بتوان براحتی آنها را ردیابی کرد. ■ روزنامه نگاران در نقش خریدار شاید برخی متصور شوند که این خرید و فــروش آنالیــن تنهــا در کشــورهای درحالتوسعهازجملهتایلندوفیلیپین وجــود دارد امــا واقعیــت این اســت که ایــن موضــوع را در کشــورهای توســعه یافته همچون بریتانیا نیز میتوان دید. در همیــن راســتا، خبرنــگاران روزنامــه «ســان» بریتانیــا در نقــش خریــدار بــه گروههــای فیــس بوکی فعــال در زمینه خرید و فروش حیات وحش پیوستند تا ببینند چه گونههای جانوری در بریتانیا روی پلتفــرم فیسبوک خرید و فروش میشوند. چنــد ســاعت پــس از الحــاق بــه ایــن گروههــای فیــس بوکــی، بــه آنهــا پیشــنهادهایی ارائــه شــد کــه در میــان آنهــا تولههــای چیتــا، شــیر و ببــر دیده میشــد. بهعنوان مثال، یک فروشــنده از ترکیــه بــرای آنهــا آگهــی تبلیغاتــی فــروش تعــدادی تولــه ببر با بهــای هر یــک 2هــزار و 300 پونــد، تولــه شــیر بــا قیمــت 2هــزار پونــد و بچــه پلنــگ بــا قیمت هزار و 260 پوند ارسال کرد. این فروشنده یادآور شــد که همگی اهلی و تربیت شــده هســتند و میتــوان آنها را بهعنوان حیــوان خانگی نگهداری کرد. وی مدعی شــد که ایــن تولهها حداکثر ظــرف دو روز بــه بریتانیــا فرســتاده خواهند شد. در هر صورت، درحالی که قاچاق حیات وحش روی فیسبوک بر خالف دستورالعمل این پلتفرم شبکه اجتماعــی اســت امــا ایــن کار در قالب گروههــای خصوصی صــورت میگیرد هرچنــد ســخنگوی فیسبــوک درایــن بــاره گفــت: مــا تجــارت حیــات وحش یــا اجزای بــدن آنهــا را بر پلتفــرم خود تحمل نمیکنیم و به محض آگاه شدن از چنیــن فعالیتهایی حتمــاً اکانت را مسدود میکنیم. حال باید منتظر ماند و دیــد این پلتفرم با چالش جدید خود چگونه کنار خواهد آمد؟

طبق گزارش منتشــر شده در مجله ســیاتل تایمز، قاچاق آســان گونههای جانوری از طریق فیسبوک باعث شــده تا بیش از 00۱هزار فیل در یک دوره سه ساله کشته شوند و غم انگیزتر اینکه حاال دیگر آفریقای مرکزی 46درصد از فیلهای خود را از دست داده است و وضعیت کرگدنها هم چندان بهتر نیست.