مشکلبانکیازکجاآغازشد؟
بــرای اینکــه بــه راهــکاری بــرای اصالح نظــام بانکی دســت یابیم در ابتدا باید به این پرســش پاسخ داد که مشــکل نظــام بانکی ایران از کجــا و چگونه آغاز شــده اســت. در واقــع نقطه شــروع ایــن بحران از بانکهــا و مؤسســات کوچکــی بــود که صاحــب نفوذ بودنــد. این بانکهــا و مؤسســات در طــول چندین سال تســهیالتی پرداخت کردنــد کــه بــه دلیــل نداشــتن وثایــق کافــی بــه بانک بازنگشــته است و درحالی که بایستی پس از چند سال از صورتحســاب آنهــا (بــه دلیــل قطعی شــدن عدم بازگشــت) حذف میشــد، اما همچنان در صورتهای مالــی این بانکها باقی ماند و حتی ســود ســاالنه این مطالبات ســوخت شده نیز محاســبه میشد.در ظاهر صورتهــای مالــی آنهــا هیچ گونــه ناترازی نداشــت، ولــی در باطــن بــه دلیل اینکه ایــن بخــش از داراییها غیرواقعی بود و هر ســاله بر آن افزوده میشــد، باعث ناترازی صورتهای مالی بانکها شده بود. این دســته از بانکها برای حل این مشــکل دو راه حل یعنی برداشــت از بانــک مرکزی و پذیرش ســپرده در پیــش داشــتند که به دلیل دشــواری برداشــت از بانک مرکزی به جذب ســپرده با نرخهای سود باالتر از عرف اقدام کردند. این اقدام باعث شــد تا سایر بانکها نیز وارد رقابت مخرب جذب ســپرده با ســود باال شــوند و بدیــن ترتیب بــه دلیــل افزایش بدهی مشــکلی که در ابتــدا تنهــا به چنــد بانک کوچــک مربوط بود به ســایر بانکها نیز تسری یافت. حال برای حل این مشــکل در کوتاه مدت باید نظارت بانک مرکزی بر فعالیت بانکها افزایش یابد. بایستی بــا اعمال یک حســابداری دقیق بــر صورتهای مالی بانکهــا داراییهــای غیرواقعی و مطالبــات غیرقابل بازگشــت آنها شناسایی و حذف شود. پس از شناسایی بانکهایی که با ناترازی مواجهند میتوان با دو راهکار این مشکل را حل کرد. یــک راهــکار این اســت کــه درصورتی کــه ناتــرازی باال نباشد از محل سهامداران عمده این ناترازی پرداخت شــود. دومیــن راهکار این اســت کــه به بانکهــا اجازه داده شــود کــه ناترازی خــود را با اعمــال نظارت بانک مرکزی پوشش دهند. امــا در بلندمدت نیز باید اقداماتی انجام شــود. دراین زمینــه بایــد در ابتــدا نــرخ بهــره بانکــی کاهــش یابــد. عملیــات بازار باز یکی از روشهایی اســت که میتوان با اتکا به آن نرخ بهره را کاهش داد. بانــک مرکزی بــا خرید اوراق خزانــه دولتی میتواند ایــن کار را انجــام دهــد. همچنیــن بازتنظیــم پنجره تنزیل نیز راهکاری است که مورد تأکید قرار میگیرد. درایــن روش نــرخ ســود از دو طریــق تســهیالتی کــه بانــک مرکــزی بــه بانکهــای تجــاری میپــردازد و ســپردهگذاری بانکهــا کــه نــزد بانــک مرکــزی تنظیم میشــود تــا بانک ناچار به افزایش نرخ ســود سپردههای خود نشود. تشدید نظارت بر بانکها نیز بخش دیگری از اقدامات اســت که از طریق الزام به تراز کــردن داراییها، کنترل وام دهی و متنوع کردن تسهیالت صورت میگیرد. درمجموع باید گفت علت کلیدی تمام این مشکالت ســطح پاییــن اقتــدار بانــک مرکــزی اســت بهطــوری کــه رئیــس کل بانــک مرکــزی نمیتواند بــا بانکهای مشــکل دار برخــورد کنــد. بنابرایــن مشــکل ناتــرازی بانکهــا بــه محدودیــت اقتــدار بانک مرکــزی مربوط میشــود و تــا زمانی کــه این مشــکل حل نشــود، حتی در صــورت اصالحات بانکی پس از مدتــی دوباره این مشکالت بازمی گردد.