نقشه رونق اقتصادی
در دوراهی رکود و تورم، کارشناسان تشریح میکنند
زمانــی کــه دولــت یازدهم فعالیــت خود را آغــاز کــرد، در کنــار نــرخ رشــد منفــی اقتصــادی شــاخص تــورم نیــز بــه بــاالی 40 درصــد رســیده بــود و در واقــع اقتصاد با رکود تورمی مواجه شــده بــود. بنابراین دولــت بایــد مقابلــه بــا تــورم یــا رکــود را در اولویــت خــود قــرار مــیداد. ســرانجام تصمیمگیــری دولــت ایــن شــد کــه برای مقابله با رکود اقتصادی باید در ابتدا تورم را مهــار کرد تــا پیشبینیپذیــری اقتصاد بیشــتر شــود و بســتر بــرای ورود فعــاالن و ســرمایهگذاران فراهــم شــود. برهمیــن اســاس وزارت اقتصاد وقت، مهار تورم را در اولویت خود قرار داد و در نهایت با تک رقمی کــردن آن زمینــه را برای بازگشــت رونق به اقتصاد فراهم کرد.
در دوره کنونی نیز شــرایط مشــابهی با ابتدای دولت یازدهم به وجود آمده است. ضمــن اینکه نرخ رشــد اقتصــادی منفی شده است تورم نیز افزایش یافته که البته در ماههای اخیر با کاهش شتاب نرخ تورم روزنهای از امید باز شــده اســت. درهمین راستا، این پرسش مطرح میشود که برای حفظ این شرایط و بهبود آن تا پایان سال دولــت باید چه سیاســتهایی را در پیش گیرد که ســه صاحبنظر اقتصــادی به این پرسشهاپاسخدادهاند. ■ توجهبهصنایعمقیاسکوچک
مشاور رئیس سازمان برنامه و بودجه کشــور در گفتوگــو بــا «ایــران» گفــت: در شــرایط فعلی برای دستیابی به توسعه و عبور از مشــکالت باید در تمام حوزهها به ســمت صنایع تکمیلی، کوچــک و پایین دستیبرویم.
مؤید حســینی صدر با اشــاره به اینکه توجــه بــه مقیاسهــای کوچــک بهترین راه بــرای رونــق اســت، افزود: بــرای مثال وزارت نفــت بایــد بــه ســوی ســاخت مینیپاالیشگاههاوپتروشیمیهایکوچک بــرود، وزارت صنعــت صنایــع تکمیلی و کوچک و متوســط را تقویت کنــد و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی توسعه صنایع دستی را در دستور کار خود قرار دهد.
وی ادامــه داد: در بخش صادرات هم تجــارت مــرزی و زمینــی مزیت بیشــتری نســبت به روشهای دیگــر دارد. به گفته وی، درایــن شــرایط اگــر دولــت ســتادی برای بازرگانی ســایز کوچک تشکیل دهد میتوانددستاوردهایمثبتیبرایاقتصاد داشتهباشد.
اینکارشناساقتصادیدرادامهگفت: اقدام دیگری که باید در دســتور کار دولت قــرار گیــرد، تقویت نظارت بر شــبکههای توزیع است. دراین زمینه یا نباید ارز دولتی بــرای واردات بــه واردکنندگان تخصیص داده شــود یــا بایــد بهصــورت مویرگــی نحــوه هزینهکــرد آن تــا آخریــن حلقهها ردیابی و نظارت شــود، چــرا که در غیراین صــورت رانت ایجاد شــده و روی بســیاری ازشاخصهایاقتصادیتأثیرمیگذارد.
حســینی صدراضافه کرد: نکته ســوم، بهرهمندی و بهکارگیری مدیرانی است که برایخدمتانگیزهباالییدارند.هماکنون بهدلیل شــرایط تحریم ریســک مدیریت در کشــور افزایش یافتــه و همین موضوع ممکناستباعثشودتامدیرانتوانمند حاضــر بــه پذیــرش مســئولیت نشــوند. بنابراین باید با حمایــت از مدیران زمینه تصمیمگیریهایصحیحرافراهمکرد.
وی با اشاره به تأثیر سیاستهای پولی در ثبــات اقتصــادی اظهارکــرد: از لحــاظ نقدینگی کشورما با موجودی بیش از حد مواجــه شــده اســت و در صورتــی کــه این حجم باالی نقدینگی بدرســتی مدیریت شودمیتوانددرخدمتتوسعهقرارگیرد. دراین زمینه میتوان پروژههای عمرانی را کهباکمبودمنابعبودجهایروبهرواستبه بخشخصوصیواگذارکرد.
وی توضیــح داد: البتــه این اقــدام نیاز به یک تصمیم فراملی و تصویب ســران ســه قوه دارد تا مدیران با آســودگی خاطر ایــن برنامــه را پیــش ببرنــد. در صورتــی کــه حتــی بخشــی از نقدینگی موجــود به ســمت پروژههــای عمرانی و تولید ســوق یابد دســتاوردهای بزرگی در رونق و ایجاد اشتغالبهدنبالخواهدداشت.
مشــاور رئیــس ســازمان برنامــه و بودجــه همچنین با بیــان اینکه در بخش سیاستهای بودجهای نیز باید وابستگی بــه درآمدهــای نفتی کاهش یابــد، گفت: هماکنــون در ســازمان برنامــه و بودجــه بهصــورت شــبانه روزی درایــن زمینــه فعالیــت میشــود. وی تأکید کــرد: عالوه ■ ■ ■ برایــن، بایــد بــا بودجهریــزی بــر مبنــای عملکردوبهینهسازیدرآمدهایمالیاتی زمینــه را بــرای توســعه فراهم کــرد. البته برنامههــا بهدلیــل فشــارهای تحریــم و محدودیتهــا با ســرعت کمتــری دنبال میشــود. بــا وجــود ایــن و درحالــی کــه درآمدهای ارزی کاهش یافته ولی شــتاب نرخ تورم نیز تعدیل شــده و از سوی دیگر نــرخ ارز با افــت 20 درصدی همراه شــده که نشــانههای خوبی محســوب میشود. حســینی صدر تأکید کرد: بتدریج اقتصاد کشــور با شــرایط فروش کم نفــت، خود را تطبیقخواهدداد. ■ ضرورتسیاستگذاریصحیح
آلبرت بغزیان، اســتاد دانشگاه تهران نیــز در گفتوگــو بــا «ایــران» بــا اشــاره به اینکــه در ماههای اخیر شــتاب نــرخ تورم کاهش یافته اســت، گفت: این بدان معنا نیســت که تــورم کاهش یافته اســت، چرا که همچنان نســبت به ســال گذشته رشد باالیی دارد و باید تورم رشــد منفی خود را آغاز کند تا به شرایط عادی بازگردیم.
وی ادامــه داد: درماههای اخیر شــاهد آرام گرفتن تالطم بازارها هستیم که دلیل آن کاهــش قــدرت خرید مــردم به علت رشــد باالی قیمتهــا بوده اســت. در بازار مســکن، خودرو ...و قیمتها رشــد باالیی داشــت و موجــب شــد تــا تقاضا بشــدت افت کند. این اقتصاددان درپاســخ به این ســؤال که دولت چه سیاستهایی را برای ثبــات اقتصــادی بایــد در دســتور کار قرار دهد، افزود: تا مرداد ماه سال گذشته نرخ تورم در کشور تک رقمی بود ولی تصمیم دولــت برای تک نرخی کردن ارز و تعیین نــرخ 4200 تومانــی برای آن باعث شــد تا قیمتها رشــد کند و باعــث افزایش نرخ تــورم شــود. وی تأکید کــرد: بنابراین برای حفظ شــرایط و بهبود آن اولین اقدام این است که از تصمیمهای شتاب زده و غلط دراقتصادپرهیزکنیم.ویبااشارهبهاینکه تشدید نظارتها در بازارها باعث میشود تــا از افزایش قیمــت غیرمنطقی فاصله بگیریم، گفت: نظارت شــرط نخست کار اســت. بغزیــان در ادامــه اظهــار کــرد: در بخش بودجه کــه در ماههای اخیر اصالح ســاختار آن در دســتور قرارگرفتــه اســت، مهمترین بحث شفافیت است. درحالی که ســاالنه 900 هزار میلیارد تومــان یارانه پنهان و آشکار در کشور پرداخت میشود، تمرکز بــر قطــع یارانههای نقدی کارســاز نیســت و بایــد بهصــورت ریشــهای کار را انجام داد. این اقتصاددان اضافه کرد: باید مصارف و منابع بودجــه بهصورت دقیق مشخصشود،ایندرحالیاستکهباتیم برنامهریزی فعلی نمیتوان انتظار تحول بزرگی داشــت، چرا کــه روش برنامهریزی همان روش سابق است.
وی دربخــش دیگــری بــه تأثیــر سیاســتهای پولــی اشــاره و تأکید کرد: در سیاســتهای پولــی نقدینگی و نرخ ســود اهمیــت باالیــی دارد. مهمترین علتی که باعث رشد نقدینگی شده این است که بانک مرکزی در سیاستهای خود خواست شبکه بانکی را در اولویت قــرار دهــد. بــه گفتــه وی، هماکنــون سیاســتهای پولــی کــه در ایــران اجــرا میشــود با آنچــه در بانکهای مرکزی دنیــا اجــرا میشــود متفــاوت اســت و بســیاری از سیاســتهایی را کــه در دنیا عرف اســت، اجرا نمیکند. در مجموع سیاســت پولــی بایــد در راســتای ثبات بازارهــا و اقتصــاد باشــد موضوعــی کــه صدهــا مثــال از آن میتــوان بــرای بانکهای مرکزی اروپــا زد، اما در ایران هنوز با این شرایط فاصله داریم. ■ توجهبهبازارداخل
ســیدبهادر احرامیــان، عضــو اتــاق بازرگانی ایران نیــز در گفتوگو با «ایران» گفــت: در شــرایط امــروز کــه اقتصــاد بــا محدودیتهای بســیاری از ناحیه تحریم مواجه اســت بایــد تمام تمرکز خــود را به بــازار داخل قرار دهیم. وی افــزود: یکی از بخشهایــی که میتواند زمینهســاز رونق شــود، رشــد و توســعه صادرات غیرنفتی اســت. بنابراین باید دولت سیاستهایی را در دســتور کار خــود قراردهــد کــه تمــام کانالهــای صادراتــی کشــور بازبمانــد و قطــع نشــود. وی ادامــه داد: در ماههــای اخیر خوشبختانه شاهد ثبات در بازارهای مختلف هســتیم، بــه طــوری که نــرخ ارز در حــال کاهــش اســت و باید بــه گونهای برنامهریزیکنیمکهاینثباتتداومداشته باشــد. این عضو اتاق بازرگانی ایران تأکید کــرد: درایــن زمینه بایــد روی بخشهایی تمرکز کرد که پیش از این کمتر به آن توجه شده است. هماکنون بخشهای بسیاری در کشــور وجــود دارد هماننــد معــدن که مزیتهای فراوانی دارد و تحریم نیز تأثیر اندکی روی آنها داشته است.
مؤید حســینی صدر، مشاور رئیس ســازمان برنامه و بودجه کشور: در بخش سیاستهای بودجهای نیز باید وابســتگی بــه درآمدهای نفتی کاهش یابد. بتدریج اقتصاد کشــور با شــرایط فروش کم نفت، خود را تطبیق خواهد داد آلبرت بغزیان، اســتاد دانشــگاه تهران: در بخش بودجه کــه در ماههای اخیر اصالح ســاختار آن در دســتور قرارگرفته اســت، مهمترین بحث شــفافیت اســت. تمرکز بر قطع یارانههای نقدی کارســاز نیست و باید بهصورت ریشهای کار را انجام داد ســیدبهادر احرامیان، عضو اتــاق بازرگانی ایران: یکــی از بخشهایی که میتواند زمینهســاز رونق شود، رشد و توســعه صادرات غیرنفتی است. بنابراین باید دولت سیاستهایی را در دستور کار خود قراردهد که تمام کانالهای صادراتی کشور بازبماند و قطع نشود