تاجران ایرانی دست خالی از ترکمنستان برگشتند
ترکمنســــتان در اولیــــن همایــــش اقتصــــادی خزر میزبان ســــه هــــزار نفر بود. 92 نفر از آنهــــا خبرنگاران بودند. 13 خبرنگار از روســــیه آمدنــــد. 13 خبرنگار هــــم برنامه را از ســــمت قزاقستان پوشش دادند. ســــهم خبرنگاران ترکیــــه که خارج از جغرافیای 5 کشــــور خــــزری قرار دارد 10 خبرنگار بود. از قرقیزســــتان هم 8 خبرنگار آمده بود. گفتوگوی اقتصادی تاجران و بازرگانان افغانســــتانی را هم 7 خبرنگار این کشــــور پوشش دادند. از ایران هم یک خبرنگار به دعوت دولت ترکمنستان آمده بود.
حضور کمرنگ ایران بهعنوان یکی از 5 کشــــور خزری در پوشــــش اخبــــار همایــــش و بررســــی فرصتهــــا، تنها فرصت ســــوزی ایرانیان در جزیره آوازه نیســــت. ســــهم محیط زیســــت ایران از برنامه خزر تنها دو معاون سابق و حال حاضر معاونت محیط دریایی اســــت. گردشگری خزر ســــرفصل مهمــــی در میــــان حرفهــــای دیمیتری ِمدِوِدف نخســــتوزیر روســــیه اســــت. قرقیزها هم برای جذب گردشــــگری روی خزر حســــاب کردهاند. کشورهای حــــوزه روی گردشــــگری ســــالمت خــــزر حســــاب ویژهای بازکردهاند. اسحاق جهانگیری، معاون رئیس جمهوری تنها اشاره کوتاهی به این بخش داشت. از وزارت میراث فرهنگی، صنایع دســــتی و گردشــــگری هم کســــی به این همایش نیامد.
در ایــــن همایــــش فقــــط کشــــورهای خــــزری حضــــور نداشــــتند. شــــرکت بــــرای همه کشــــورها آزاد بــــود؛ برای مثال ترکیه حضوری پررنگ داشــــت. آلمان و ســــوئیس هم آمده بودند. حضور هیأتهای تجاری افغانســــتانی و برگزاری جلســــات «بیتوبــــی» با کشــــورهای مختلف، رشــــک فعاالن اقتصادی ایــــران را برانگیخته بود. برنامه «بیتوبی» ایرانیها اصالً برگزار نشد.
صبــــح روز همایش اقتصادی خزر تاجران و بازرگانان آمده از ایران پشــــت درهای بســــته ماندنــــد. هیچ یک از 3هــــزار میهمانی که بــــرای این همایش آمــــده بودند تا درباره فعالیت اقتصادی چون حمل و نقل و گردشگری با کشــــورهای دیگر گفتوگو کنند جلســــهای بــــا ایرانیها نداشــــتند. هیــــچ نامــــی از ایرانیهــــا در میــــان دفترچــــه اطالعرسانی همایش که مشــــخص میکرد کدام تجار و بازرگانــــان و فعاالن اقتصادی و گردشــــگری باید با کدام میز اقتصادی به گفتوگو بنشــــینند، نبود. تاجران ایرانی اســــمها را زیر و رو کردند. افغانستانیها جای ویژهای در جلســــات «بی تو بی» میان تجار دیگر کشــــورها داشتند. ترکهــــای ترکیه هم همینطور. همــــه اتاقها پر از تجار دو کشــــوری بود که ســــعی میکردند دســــت پر برگردند. تجــــار ایــــران روی صندلــــی خــــارج از اتاقهــــا کالفگی را در میکردنــــد و از خود میپرســــیدند چرا باید 12 میلیون تومــــان ارز از کشــــور خارج کننــــد و در نهایت هم دســــت خالــــی بــــه کشــــور برگردند. هــــر کســــی دلیلی بــــرای این ســــردرگمی مــــیآورد. بعضیها پــــای تحریــــم و ترامپ را پیــــش میکشــــیدند، برخی بیعالقگی ترکمنســــتان را مالک قرار میدادند اما بسیاری اعتقاد داشتند کم کاری اتاق بازرگانی، وقت و پول آنها را در جزیره آوازه هدر داد. اما «محمدرضا کرباســــی»، معاون امور بینالملل اتاق ایــــران در گفتوگو با «ایران» این انتقاد را قبول ندارد. او میگوید: «تمام لیست 75 تاجر و بازرگان ایرانی را برای جلسات رودررو با دیگر کشورها به ترکمنستان دادهاند.» رایزن اقتصادی ســــفارت ایران در ترکمنستان هم جواب دلگــــرم کنندهای برای تاجرانی که دســــت خالی به ایران بازمی گردند ندارد.
یکی از اعضــــای اتاق بازرگانی میگوید، ترکمنســــتان 7 ســــال برای اولین همایش اقتصادی خزر برنامهریزی کــــرد اما ایــــران در ابتدا قرار نبود اصالً در برنامه شــــرکت کند. ســــه ماه قبــــل از همایــــش ایران تصمیــــم میگیرد تیمی تجاری از بخش خصوصی را به همایش بفرســــتد. تیمــــی که به گفته خودشــــان تا لب چشــــمه قراردادهای کالن آمدند و تشــــنه برگشــــتند بدون اینکه کســــی به آنها بگویــــد چرا ایــــن فرصتهــــا در میان تحریمهای بســــیار ســــوخت! در میان این 75 تاجِر دســــ ِت خالی برگشته از سفر، کسانی بودند که در سالهای گذشته توانسته بودند قراردادهــــای کالن ببندند. آنها حتــــی کارت ویزیتهای خودشــــان را کــــه متعلق به کشــــور ثالثی غیر ایــــران بود، آمــــاده کــــرده بودند تا به کشــــورهایی بدهند کــــه بهدلیل تحریمها نمیتوانند با ایران کار بکنند اما آنها را به هیچ اتاقــــی راه ندادند. آنها میخواســــتند بدانند چرا باوجود هزینــــه 12 میلیون تومانی هیچ جلســــهای برای گفتوگو با تجار ســــایر کشــــورهای دیگر برای آنها هماهنگ نشده اســــت. نه اتــــاق بازرگانی برای آنها پاســــخی داشــــت نه سفارت ایران در ترکمنستان. تاجرانی که انگار تنها آمده بودند تا 800 یورو ارز از کشور خارج کنند و برگردند!