پیشدستی ایران در نیویورک

ســفر هیأت ایرانی بــه مجمع عمومی ســازمان ملل از چنــد جهــت قابــل توجــه اســت. پیــش از هــر چیز معتقــدم کــه برخــی از حاشــیههای آن نیــز برخالف تصور مفید بود. برای نمونه دیدار روحانی با نخست وزیــر بریتانیــا و آن خنــده شــدید از نظــر من نــه تنها بــد نبود که مثبت هــم بود. زیرا ایــن عکس میتواند معنــای در موضــع اعتمــاد به نفــس بــودن را نیز به ذهــن بیننده متبادر کند. البته برحســب ذهنیتهای فردی ممکن اســت برداشــتها متفاوت باشــد، ولی گمــان نمیکنم که چنین تصویــری در ذهن عموم و متوســط بیننــدگان آن برداشــتی منفی باشــد. اتفاقاً این تصویــر به نوعی سایر فعالیتهای هیأت ایرانی را نیز تفسیر و تعبیر میکند که گویی آنان از نتایج و روند مجمع عمومی رضایت خاطر دارند.

اولین نکته مورد توجه، سیاســت دفاعــی و انفعالی ایاالت متحده بود کــه در قالــب محدودیت ویــزا و نیز رفت و آمد هیــأت ایرانی نمود یافت. بازتاب چنین رفتاری از طرف ایاالت متحده طبعاً نمیتواند به نفع آنان باشــد. این رفتار فقط ُمعّرف یک چیز است. ترس از حضور هیأت ایرانی و اثرگذاری بر فضای مجمع عمومی.

نکتــه دوم که مهمتر اســت، وجود طرح و ایدهای از طــرف ایران برای حل مناقشــه موجــود در منطقه بویــژه درباره برجام اســت. واقعیت این اســت که ایاالت متحده و ترامپ از برجام خارج شــدند، بدون اینکه هیچ توجیه منطقی بیاورند. آنها معتقدند که چون قدرت دارند، دیگران باید مطیع اوامر آنان باشــند. خروج آنان از برجام آن قدر غیرمنطقی بود که جز اســرائیل و عربستان هیچ کشور دیگری حاضر به همراهی با آن نشد، ســهل اســت که نســبت به این خروج نیز معترض هم بودند و هستند. با ایــن حال انتظار میرفت کــه ترامپ و دولت ایاالت متحده ایده روشــنی در این باره ارائه کند. ولی ترامپ هیچ ایدهای نداشــت و لذا معلوم نبود که پس چرا درخواســت مذاکــره میکند. مذاکره حول مســألهای که اصالً معلوم نبود؟ گاه میگفتند که مســأله فقط دسترســی به بمب اتم است، گاه مســائل منطقهای و گاه تروریسم و این جور چیزها را طرح میکردند. از همــه بدتــر اینکــه پیــش از آغــاز مجمــع، ترامپ اعــالم کرد کــه منتظر شــنیدن ایدههــا و طرحهــای ایران اســت!! در حالی که او بایــد طرح خود را ارائــه میکــرد. در هــر حــال ایران پیشدســتی کرد و طرح روشــن خود را ارائه داد. طرحی که متضمن حفظ برجام و اصالحات جزئی در جزئیات آن با ارائه امتیازات مناســب از جانب طرف مقابل بود. متأسفانه ترامپ حتی پاســخی بــه این طرحی که شــنیده بود، نداد. چرا؟ بــه این علت که طرحــی منطقی بود و باید پذیرفته میشــد. ولی او کماکان اقدامات خود را تشدید کرد.

نکته ســوم شــاید قــدری نیازمند اطالعات بیشــتر باشــد، ولــی به نظر میرســد که به علت وجود چند قرینه، نتایج مجمع عمومی برای هیأت ایرانی از طرف مقابل خود بهتر بوده اســت. یکی به علت حضور فعالتر هیأت ایرانی و دیگری به علت رفتار انفعالی و نیز اتهامزنیهای بیدلیل امریکاییهــا و باالخــره به دلیل مســائل جانبی که بــرای ترامپ به وجود آمــد از جملــه کلیــد خــوردن اســتیضاح او که میتــوان گفــت در مجموع هیأت ایرانی را در موقعیت برتری نسبت به طرف امریکایی قرار داد.

نکتــه چهــارم و پایانــی نیــز مربــوط بــه اثرات چنیــن حضوری اســت. هرگونــه حضور دیپلماتیکــی در اینگونه مجامع و به نســبت فعالیتی که انجام میدهند و متناسب با میزان اعتبار و دقت مواضع آنان؛ در اصالح و تغییر سیاست طرفهای دیگر مؤثر است.

از ایــن رو ایــن دیدار میتواند به کاهش تنش هــا در منطقه کمک کند. هرچند فتیله تنش چنان در حال زبانه کشــیدن است که معلوم نیست با ایــن حد از گفــت وگوها بتوان جلوی بحرانیتر شــدن اوضاع را گرفت. در نتیجــه نیازمند ابتکارات جهانی بیشــتری هســتیم تا منطقــه وارد مرحله درگیری و جنگ نشود.