مسیر تحریم شکنی روحانی

چــه پایبندی تمــام و کمال یکســاله به اجرای تعهدات برجامــی بــه رغــم خــروج امریکا از این توافق و طراحی و ارائه طرحهای متعدد صلح برای منطقه خاورمیانه پشتوانه مواضعــی بود کــه رئیــس جمهوری ایــران در نطــق ســاالنه خــود مطــرح کــرد و کوشــید بــا خلــق فرصت و ابتــکار عمل، فرصــت تازهای برای ناامید ســاختن سیاســتمداران امریکایی فراهم کند. روحانی در حالی که برای اشــتیاق بی ســابقه امریکاییهــا جهــت گرفتــن یــک عکــس یــادگاری با رئیــس جمهور ایــران یک پاسخ روشن و مشخص داشت که « تحریمها را بردارید تا مذاکره کنیم» کوشید در مذاکرات دوجانبه با همتایان ســه کشــور بــزرگ اروپایی آلمان، فرانســه و انگلیس و نخست وزیر ژاپن و هنــد از برتــری موقعیــت حقوقــی، اخالقــی و سیاســی ایــران برای جلــب افکار ســران این کشورها و تحکیم ائتالف علیه ترامپ استفاده کنــد و مانع از غالب شــدن روایــت جبهه ضد ایرانی در نیویورک شود.

بــی تردید ایــن موضوع برجام بــود که تنور رایزنیهــای دیپلماتیــک در ســازمان ملــل را داغتــر کــرده و اروپاییهــا را بــه نتیجه بخشــی گفــت وگوهــای میانجیگرانــه میــان ایــران و امریکا امیدوارتر از همیشــه کرده بود. پیشنهاد پرداخــت 5۱ میلیارد یورویــی اروپا به ایران در ازای فــروش چهارماهــه نفــت آن به شــماری از مشــتریانی کــه بایــد با چــراغ ســبز ترامپ از تحریمهــای امریکایــی معاف میشــدند تنها یکــی از چندیــن موضــوع مرتبط به ایــران بود که در محور رایزنیهای نیویورک قرار داشــت. موضوعــی کــه هرچند هنــوز به دلیــل مواضع ضــد و نقیــض کاخ ســفید تعییــن تکلیــف نشــده اســت امــا پیگیری آن از ســوی شــرکای اروپایــی برجام فراهم کننده این فرصت برای روحانــی بود تا با پیشــنهاد روشــن «بیشــتر در برابر بیشتر» چشــم انداز گفت و گو برای سایر موضوعــات دیگــر غیــر برجامــی مــورد جدال تهران و واشــنگتن را هم مشخص کند. اما این یــک طرح بــدون پشــتوانه هم نبود کــه دولت ایــران برای برون رفت از بحران اجرای برجام پیشــنهاد تصویب زودتر پروتــکل الحاقی را در ازای لغو قانونی تحریمها در کنگره در آستین داشــت تا دســت کم از قبــال اطمینان ســازی برای دسترسی دائمی آژانس بر فعالیتهای مسالمتآمیز هســتهای ایران، ترامپ را برای تصمیمگیری دچار تردید کنند. از ســوی دیگر رئیس جمهوری ایران همچنین در مواجهه با موجســازی ریــاض به بهانه حملــه به میادین نفتــی آرامکــو، از طــرح «ابتکار صلــح هرمز» رونمایــی کــرد و در حالــی کــه نویــد پیگیری و روشــن کردن ابعاد عملیاتــی این طرح صلح جویانــه را میداد بــا گفتن این گــزاره که «ما و شــما در روز واقعه تنهاییم» مقامهای ریاض را تلویحــاً متوجــه عواقــب سیاســت ترغیــب امریــکا به جنگــی کرد که ایــن روزها بــه بهانه حمله پهپادی در دستور کارخود قرار دادهاند.

آنچه پیداســت، اجالس نیویورک در نقطه پایانــی خــود مطابــق میــل دو جریــان پیــش نرفــت؛ جریانــی کــه از یــک ســو در پــی وقــوع یــک اتفاق خارقالعــاده از نوع آشــتی ایران و امریــکا بــود و جریانــی دیگر که برای شکســت و انزوای ایران در این نشســت لحظه شــماری میکــرد امــا روحانــی به جــای تکیه بــر عنصر تهور یا جســارت که از غریــزه برمیخیزد روی عنصر عقالنیت و منطق تکیه زد تا مناقشهای که به واســطه سیاست فشــار حداکثری امریکا بــه پــا شــده در مســیری آرام امــا مطمئــن و برگشتناپذیر رخت بربندد. این چنین بود که عبدالبــاری عطــوان، تحلیلگر مســائل منطقه در تحلیــل خود از نشســت اخیر ســازمان ملل نوشــت: «آقای روحانی ستاره مجمع عمومی شد.»

حــال گردهمایی ســران جهــان در نیویورک بــه پایــان رســیده و ایــن کشــورهای مخاطــب پیشنهادهایایرانهستندکهبایدپاسخدرخوری به آنها بدهند. تهران حسن نیت خود هم برای حل و فصل اختالفات منطقــه خاورمیانه و هم تداوم برجام را روی میز گذاشته و انتظار دارد این ابتکار ها با دید واقع بینانه و معطوف به کاهش تنش ها و نه تشدید فشــار مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت روحانی مسیر تحریم شکنی و تداوم برجام را ارائه کرده و در این مسیر اعالم کرده که حاضر اســت برای رفــع برخی نگرانــی ها حتی پروتکل الحاقی را به تصویب مجلس برساند.