میلیاردرهای معترض
شاخصهای شناسایی پردرآمدها
گــروه اقتصــادی/ ســرانجام پــروژه «هدفمنــدی دوبــاره هدفمنــدی یارانههــا» در دولــت دوازدهــم کلیــد خــورد و براســاس آمارهای رســمی در نخســتین مرحلــه یارانه نقــدی حدود ۰۰۷ هزار نفر از پردرآمدها حذف شد.
از آذرماه سال ۹۸٣۱ که ۸٦ میلیون ایرانی نخســتین یارانه خود را دریافت کردند، تاکنــون ٣۰۱ بار یارانــه ٥4 هزار و ۰۰٥ تومانــی بــه حســاب سرپرســتان خانوارهای که هماکنــون در حدود ۸۷ میلیون نفر هستند، واریزمی شود. این درحالــی اســت کــه در ابتــدای دولــت یازدهــم بهدلیل دریافت یارانه توســط متوفیان و خارج نشــینان تعــداد یارانه بگیران حدود ۰۰۲ هزار نفر از جمعیت کل کشور هم فراتر رفته بود.
درهمیــن ســالها تأمیــن ٣ هــزار و ۰۰٥ میلیــارد تومانــی کــه دولــت بایــد ماهانــه به حســاب یارانه بگیــران واریز میکرد، مشــکل ســاز بود. در نخستین گام دولــت گزینه انصراف داوطلبانه را انتخاب کرد و یک بــار دیگرمتقاضیان دریافــت یارانــه را فراخــوان کــرد. امــا در نهایــت تنهــا حــدود 4 میلیــون نفر انصراف دادند.
اکنــون برپایه تکلیفی که نمایندگان مجلــس در قالــب قانــون بودجــه ســالجاری بر عهده دولت گذاشتهاند، یارانــه ســه دهــک بــاالی درآمــدی که جمعیــت آنهــا بــه 4۲ میلیــون نفــر میرســد بایــد قطــع شــود. ولــی کامل نبــودن بانکهــای اطالعاتــی دقیــق، بزرگتریــن مانعــی اســت کــه در مقابــل اجرای این تکلیــف وجود دارد. درهمین راستا دولت پایگاه «اطالعات رفــاه ایرانیــان» در وزارت رفــاه را راهاندازی کرده است. با آغاز به کار این پایــگاه هماکنون شناســایی ســه دهک درآمدی یــا 4۲ میلیون نفر پردرآمد به پایان رســیده و بــزودی قطع یارانه آنها کلید میخورد. با حذف ســه دهک باال ۷ هــزار میلیــارد تومــان صرفهجویــی خواهد شد. ■ مالکپردرآمدها
براساس اطالعاتی که ستاد اجرایی تبصــره 4۱ قانــون بودجــه درخصوص شناســایی و حــذف یارانــه بگیــران پردرآمــد منتشــر کــرده اســت، تاکنون یارانــه حــدود ۲٦۱ هــزار خانــوارو در مجموع ۰۰۷ هزار نفر که در دهکهای باالی درآمدی بودند قطع شده است.
درحالــی کــه بــرای قطــع یارانــه و شناســایی افــراد پردرآمــد مالکهــای شناســایی اهمیــت دارد، دولــت پــس از بررســیهای مفصــل ســرانجام هفــت معیار اصلــی را برای شناســایی پردرآمدها تعیین کرد. خودرو، مسکن، وضعیــت تجــاری، حقــوق ماهیانــه، شغل، محل زندگی و سفرهای خارجی معیارهای اصلی برای شناســایی افراد اســت. برهمیــن اســاس درشــاخص شغل، مشاغلی مانند پزشکان، مدیران دولتــی، وکال، اعضــای هیــأت علمــی، کارفرماها، صرافــان و اصناف بهعنوان پردرآمــد درنظــر گرفته میشــوند. این اطالعــات از ســازمانهایی مثــل وزارت تعــاون، کار و رفــاه اجتماعی، ســازمان امــور اداری و اســتخدامی، بانــک اطالعــات خــودروی ناجــا، اطالعــات ســفرهای خارجــی نیــروی انتظامــی، وزارت بهداشت، ســازمان ثبت امالک و اســناد، اطالعــات اصنــاف از وزارت صمت و در نهایت اطالعات تراکنشها و حســابهای بانکــی از بانــک مرکــزی دریافت شده است.
در فرآیند حــذف یارانه نقدی برای هــر کــدام از بانکهــای اطالعاتی یک ضریــب در آزمــون وســع لحــاظ شــده اســت، بهعنــوان مثــال ٦۱ هزارخانــوار حذفشــده مالک خــودروی بــا ارزش بیــش از ۰۰٥ میلیــون تومــان بودند که یارانه این افراد قطع شده است.
یکــی از مالکهــای مهــم میــزان تمکن مالی خانوارهاســت، اما بهجای درآمــد میــزان هزینــه خانوارهــا مــورد ارزیابی قرار گرفته اســت. بدین ترتیب اگر متوســط هزینهکرد خانوار یکنفره 4 میلیون تومان باشــد، خانــوار دونفره پنــج میلیــون تومان، خانواده ســهنفره شــش و نیــم میلیــون تومــان، خانــوار 4نفــره ٥.۷ میلیــون تومــان، خانــواده ٥نفــره ٥.۸ میلیــون تومــان و خانواده ششنفره به باال بهازای هر نفر اضافی شاخصهای اصلی حذف یارانه ۰۰٥ هــزار تومان افزایش لحاظ خواهد شــد و هر خانواری که بیش از این ارقام هزینــه داشــته باشــد، یارانــه آن قطــع میشود. ■ شگفتیهایمعترضان
طبــق اعــالم رســمی ســتاد اجرایی تبصــره 4۱ قانــون بودجــه، از ۰۰۷ هزار نفری که در مرحله نخســت یارانه آنها قطع شده است، شش درصد اعتراض کردهاند. بنابرایــن مجموع معترضان به ۲4 هزار نفر میرسد.
در میــان همیــن ۲4 هــزار نفــر شــگفتیهای زیــادی وجــود دارد، از مدیــرکل دولتی و کارخانــه دار تا فردی کــه گــردش مالــی ماهانــه آن ۰۰۲ میلیون تومان بوده است. اما این تمام شــگفتیهای شناســایی پردرآمدهــا نیست؛ بررسی شاخصهای مورد نظر برای شناسایی دهکهای باال به موارد جالبی نیز رسیده است، ۰۲٣ هزاربیمه شده کارگری که اصالً کارگر نبودند و ۰4 مالک هزینه خانوارها برای قطع یارانه فوتــی کمیته امــداد که فــوت آنها ثبت نشده است.
هر فردی که نســبت بــه قطع یارانه خــود اعتــراض دارد، اجــازه بررســی تراکنشهــای بانکی خود را میدهد که بر اساس معدل گردش حساب بانکی، سود بانکی، میزان واریز و مانده حساب مورد رســیدگی قرارمی گیرد. اما پس از بررسی تراکنشهای بانکی معترضان ردپای حسابهای اجارهای و همچنین کارتهــای بازرگانــی یکبــار مصــرف و غیرواقعی دیده میشود.
برپایــه اطالعــات اعــالم شــده در مرحلــه اول، حــدود ۷۴ درصــد از معترضــان پــس از مشــاهده تراکنشهــای بانکــی خود در ســامانه، مســئولیت همه یــا بخشــی از تراکنش بانکــی خــود را نپذیرفتنــد. بــه عبارتی معتقد بودند که این تراکنشها مربوط بــه آنهــا نیســت. آنگونــه کــه حســین میرزایــی ســخنگوی ســتاد تبصــره 4۱ قانون بودجه اعالم کرده است، درمیان توضیحاتــی کــه معترضــان دادهانــد، حساب بانکی تعدادی از آنها در اختیار افراد دیگری اســت. برای مثال حساب بانکی یک کارمند تحت پوشــش بیمه تأمین اجتماعی در اختیار فرد دیگری بــوده کــه گــردش مالــی باالیی داشــته است.
همچنیــن یکــی از افــراد ســاکن در روستا مالک ســه خودرو بوده و گردش مالــی وی در ســال گذشــته ٥ میلیــارد تومــان و متوســط هزینــه کــرد ماهانــه وی نیــز ۱۲ میلیــون تومان بوده اســت. درمیــان این افراد مــوارد متعددی نیز از یکســان بــودن حســابهای حقوقی و حقیقــی مشــاهده شــده اســت. یکی از معترضــان بــه قطــع یارانه خــود نیز بســاز و بفروشی اســت که گردش مالی ماهانــه او ۰۰۲ میلیــون تومــان بــوده اســت. کارخانــهداری بــا گــردش مالی ماهانه یک میلیارد تومان هم از جمله کســانی اســت که به حــذف یارانه خود معترض است.
براساس گفته مســئوالن افرادی به قطع یارانــه خود اعتــراض کردهاند که به معنای واقعی کلمه جزو میلیاردها محســوب میشــوند مانند فردی که در یکــی از پاســاژهای تهــران بیــش از ۰۲ میلیارد تومان تراکنش ســاالنه و ماهی ۰۰۲ میلیون تومان تراکنش دارد.
بــا ایــن حــال چنیــن اعتراضهــای عجیبــی بــرای تــداوم دریافــت ماهانــه ٥4 هــزار و ۰۰٥ تومــان تنهــا بــه صاحبــان مشــاغل آزاد محــدود نمیشــود. بهگونهای که بهگفته محمد شــریعتمداری وزیــر تعــاون، کار و رفاه اجتماعــی «اعتراضات در جامعههای هدفی صورت میگیرد که بســیار جای تعجب دارد؛ بهگونهای که مدیران کل برخــی دســتگاهها در بیــن معترضین وجود دارند» ■ موارد عجیبی که کشف شد
بــا توجــه بــه اینکــه تاکنــون بانــک اطالعاتی جامع و دقیقی از خانوارهای ایرانی در تمام بخشها وجود نداشــته است، شــاهد موارد عجیبی هستیم که با بررســیهای اخیر برای شناسایی 4۲ میلیون یارانه بگیر پردرآمد مشــخص شده است.
براســاس اعــالم ســتاد تبصــره 4۱ قانــون بودجــه، در جریــان راهانــدازی پایــگاه و بــا ثبــت اطالعــات بیمــهای، مشخص شد که از ۲.۱ میلیون نفری که بیمه کارگران ساختمانی هستند، ۰۲٣ هزار اصالً کارگر نیستند و نمایشگاه دار، طال فــروش و غیره هســتند. ایــن افراد ســاالنه هــزار میلیــارد تومان بــار مالی برای دولت داشتند که پس از شناسایی بیمه آنها قطع شد.
عــالوه بــر ایــن ۰۰٣ هزارخانــوار ثروتمند شناســایی شــدند کــه فاقد کد مالیاتــی بودند یعنی در ایــن خانوارها حتــی یک نفــر از اعضــا هــم پرداخت مالیات نداشت که این افراد به سازمان امور مالیاتی معرفی شــدند. همچنین درجریــان این بررســیها ۰4 هزار فوتی در کمیته امداد و بهزیســتی شناســایی شدند که فوت آنها ثبت نشده است.