کلید قفل برجام در بروکسل نیست

جمهوری اسالمی ایران در چهارمین گام خود برای متوازن کــردن تعهــدات اجــرای برجــام وارد مرحلــه گازدهــی بــه ســانتریفیوژها در سایت هســتهای فردو شده اســت. پس از مرحله طراحی و ساخت سانتریفیوژها که از منظرمهندسی هســتهای بســیار مهــم و نشــان دهنــده دســتیابی کشــور به دانش هستهای است، مرحله آزمایش سانتریفیوژها شروع میشــود. ســانتریفیوژها ابتدا مورد آزمایــش مکانیکی قرار میگیرنــد تا این اطمینان حاصل شــود که آیا در نوســانات بــاال، تحول دارند و دچار شکســتگی نمیشــوند. بعد از این آزمایــش مکانیکــی، آنهــا را بــا گاز UF6 تســت میکنند که آخریــن مرحله آزمایش موفقیت یک سانتریفیوژاســت که مرحله بســیار مهمی اســت؛ یعنی وقتی شــما میتوانید گازی را به یک سانتریفیوژ تزریق کنید و حتی با یک عدد سانتریفیوژ اورانیوم غنیسازی کنید نشان میدهد مهندسی شما درست بوده است. در مرحله بعد این سانتریفیوژها را بهصورت آبشار به هم وصل میکنند کــه این اقدام بســتگی بــه نوع طراحــی غنیســازی دارد. بنابراین از نظــر فنی این مســأله مهم است و نشــان میدهد ایران به دانش ساخت سانتریفیوژها و مهمتر از آن مهندســی ســاخت سانتریفیوژهای پیشــرفته دست پیدا کرده اســت و با این روند احتمال میرود در آینده ســانتریفیوژهای پیشــرفته تری را به شــکل متفاوتی غنیســازی کند چون روشهای غنیسازی متفاوت اســت. مثالً ژاپن هر 4 روش را دارد. یکی از روشها غنیسازی با گاز UF6 است البته اخباری منتشر شده مبنی بر اینکه ایران در حال بررسی روشهای جدید غنیسازی از جمله با لیزر است. همه اینها نشان میدهد که دانش هستهای ایران بسرعت در حال پیشرفت است و این یکی از متغیرهای مهم در تصمیم گیریهای سیاسی است. بــه هــر حال کشــوری کــه به یک دانشــی دسترســی داشــته باشــد و بتواند آن دانــش را بهصــورت تکنیکــی دربیاورد و اجــرا کند و اجرا هم موفق باشــد، به ایــن معناســت که در چانه زنیهای سیاســی یــک امتیاز بزرگــی دارد. میزان غنیســازی تا ســطح 5 درصد بر اساس توافق جامع پادمانی بر اساس آنچه در آژانس رایج اســت، اورانیوم کمتر غنی شــده محســوب میشود و باالتر از 5 درصــد تــا 20 درصــد هم جــزو اورانیوم با غنای باالســت. ایــن روند حاوی یکســری مســائل فنی اســت؛ یعنــی وقتی شــما از صفــر درصد بــه 5 درصد میروید، به مراتب ســختتر از این است که از 5 درصد به 20 درصد بروید و کشــوری که بهلحاظ فنی در آستانه توان غنیسازی 20 درصدی قرار دارد، به ایــن معناســت که اگر بخواهد تا 60 الی 80 درصــد هم میتواند براحتی و در زمان کمتری غنیســازی کند. بههمین دلیل غنیسازی 20 درصدی حساس اســت؛ چــون مراحــل غنیســازی بتدریــج ســخت میشــود اما ســختترین مرحله آن همین غنیســازی 5 تا 20 درصد اســت. به همین دلیل اروپاییها خیلی بر مســأله غنیسازی 20 درصدی حساس هســتند و اینکه دولت هنوز به این مرحله نرســیده اســت به این دلیل اســت که مطابق آنچه گفته شــده مذاکراتــی در جریــان اســت و بههمین دلیــل ایران نمیخواهــد از خط قرمز غنیســازی 20 درصد عبور کند. اما در عین حــال اقداماتی که در گام چهارم در فــردو آغاز کرده مهم اســت. در واقع ماجــرای فردو یک ماجرای جنجالی بود که اوباما افشا کرد و بعد از آن ایران گزارش خود را ارائه داد. طرف مقابل ادعا کرده است که ایران در فردو در حال انجام تحقیقات و کارهای مخفیانه اســت. لذا همیشه نسبت به فردو حساسیت وجودداشته است. افرادی چون دیویــد آلبرایــت که از جمله کســانی هســتند که همــواره علیه ایــران گزارش میدهند معتقد بودند که ســایت فردو با توجه به مکانی که در آنجا ســاخته شــده تالشی مخفیانه برای رسیدن ایران به ســالح هستهای است. ایران این مسأله را در چارچوب برجام حل کرد ولی مسأله فردو حساسیتهای خاص خود را دارد. ایران هم با تزریق گاز به ســانتریفیوژها در فردو نشــان داد آماده اســت کــه گامهای بعــدی را ادامه دهد و بایــد منتظر بود که آیــا اروپا در این مرحله واکنشی نشان خواهد داد یا نه.

از ســوی دیگــر از گذشــته همیشــه یــک اختالف جــدی بیــن امریکاییها، اســرائیلیها و اروپاییها درباره زمان گریز هستهای(tuo )break وجود داشته اســت. گریز هستهای زمانی اســت که ایران به مواد غنی شده الزم برای ساخت بمب دست پیدا کند.