میراث بومیمان را دست کم نگیریم
آییــن گرامیداشــت روز جهانــی میــراث دیــداری و شــنیداری با تأکید بر شــعار یونســکو مبنــی بر«پیوند بــا گذشــته از طریــق صداهــا و تصاویر» روز سهشــنبه بههمــت ســازمان اســناد و کتابخانــه ملــی ایــران در مرکزهمایشهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزارشد. ســید محمــد بهشــتی، رئیــس ســابق پژوهشــگاه میــراث فرهنگی ســازمان میــراث فرهنگــی، صنایع دســتی و گردشــگری در گفتوگو با «ایــران» در مورد تأثیرگــذاری میراث دیــداری و شــنیداری در معرفی هویت فرهنگی ایــران و اهمیت جدی گرفتن چنین رویدادهایی میگوید: «وجود اســناد مختلف دیداری و شــنیداری در کشورمان سبب شــده ایران در میراث دیداری و شنیداری جهان از جایگاه ویژهای برخوردار باشــد. بهعنوان مثال در زمینه عکاســی ما نسبت به ترکیهایهــا 12 ســال زودتر با این هنر آشــنا شــدهایم و از عکاســی اســتقبال کردهایــم. آنچنــان که آلبومخانــه عکس کاخ گلستان بهعنوان یکی از کهنترین آرشــیوهای تاریخ عکاســی در دنیا شــناخته میشــود. همچنیــن در مورد فیلمبرداری و سینما نیزکشور ما قدمت بســیاری دارد و بر همین اســاس مــا ایرانیــان در هنر ســینما برخــوردار از موقعیتــی شــدهایم که قابل قیــاس با دیگر کشــورهای خاورمیانهنیست.»
او در بخــش دیگــری از ســخنانش به این مســأله اشاره میکند که اسناد را نباید تنها از جهت سوژههای اصلیشان بررسی کرد چراکه گاه دربردارنده نکات و اطالعاتی هستند که ثبت آنها از ابتدا هدف نبوده، او ادامه داد: «هر چیزی که از سوی انسانها پدید میآید محصول تدبیر آنهاست که بخشی از آنها مبین نکات و چیزهایــی اســت کــه از روی بیارادگــی شــهادت به آنهــا میدهد و اتفاقاً همینها از اهمیت بســیاری در مطالعــات فرهنگی-تاریخی برخوردار هســتند. آثار دیداری-شــنیداری از جملــه مهمتریــن نمونههایی هســتند که در این رابطه میتوان به آنها اشــاره کرد و اغلب حــاوی نکات مهمی هســتند. بنابراین بخش قابل توجهی از اطالعات و دانش موجود در این اسناد بهگونهای هســتند که گویــا ارادهای در پس آنها نبوده است. »
بهشــتی با تأکید بــه جایگاه مهمی کــه این قبیل اسناد در بررسیها برخوردار هستند تصریح کرد: «اگر این قبیل اسناد وجود نداشتند ناگزیر بودیم که تنها به اســناد مکتوب مراجعه کنیم و این در شرایطی است کــه در اســناد مکتوب قصــد و غرض ورزی بیشــتری دیده میشــود و با تکیه بر این مســأله امکان بهخطا رفتن هم در آنها بیشــتر اســت. بازگردیم به مبحثی کــه مرتبط با جایــگاه ایران در ارتبــاط با برخی هنرها اســت، مــا ایرانیهــا در زمینه ســینما هــم از معدود کشورهاییهستیمکههنرهفتمراازهمانبدوتشکیل در کشورمان تا همین امروز بدون هیچ وقفه و توقفی حفظ کردهایم. برخورداریمان از موزه ســینما هم با تکیه بر همین تداوم کاری ست، موزهای که افزون بر تداوم در وجه فنی و صنعتی سینما توانسته برخوردار از وجــه فرهنگی و هنری هم شــود. این موزه حکایت از آن دارد کــه طی گذشــت ســالها، بویــژه از پیروزی انقالب بــه ایــن ســو موفقیتهای بزرگــی در عرصــه ســینما کســب کردهایــم. اینهــا اســناد و اطالعاتی هســتند که به کمــک آنهــا بتوانیم در روز جهانــی میــراث دیــداری و شنیداری در یک جایگاه ویژه اظهار وجــود کنیــم و به موقعیــت خوبی دست پیدا کنیم.»
رئیس ســابق پژوهشگاه میراث فرهنگی در پاسخ به اینکه اقداماتی کــه تا به امــروز در عرصــه فرهنگی کشــورمان انجــام شــده چقدر قابــل قبول اســت نیز گفت: «کارهای خوبی انجام شــده، البته اغلب اینها حرکتهایی هستند که در سالهای اخیر آغاز شدهاند که برای تداوم آنها به استقبال و تشویق بیشتری نیاز اســت. جایگاهــی که ایــران در این زمینــه دارد چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی بسیار شاخص و قابل تأمل اســت، با این حال هنوز به تالش و برنامهریزی بیشــتری نیاز اســت. اگر تالشــی که الزم اســت انجام نشــود تردیدی نیست که بسیاری از اسناد و آثار واجد شرایطمان را به مرور از دست خواهیم داد؛ بسیاری از این آثار در معرض نابودی هستند، مسئوالن فرهنگی باید در حفاظت از این اسناد بکوشند».