در آرزوی خداحافظی با سنت مدیریت در فوتبال ایران

قانــون منــع بهکارگیــری بازنشســتهها آیــا به تغییــر چهره مدیــران فوتبال منجر میشــود؟ در این باره موافقان و مخالفان این قانون دیدگاههای مختلفــی دارند اما همه شاید بدانند که تغییر چهره مدیریت در فوتبال ایران اتفاق مبارکی اســت. شهر به شهر در فوتبال ایران مدیرانی را میشناســید کــه از ســنتهای مدیریــت دولتــی در فوتبــال هرگز دست برنداشتهاند. آنها اما احتماال با این قانون جدید هم رفتنی نیســتند چون باشگاههایشــان ادعای کاذب خصوصی بودن دارند.

یکــی از بحرانهــای بــزرگ باشــگاههای ایرانی ناآگاهی در روابط بینالملــل و امــور قراردادهاســت. مدیرانــی کــه باشــگاهها را اداره میکنند، اغلب نــه در عرصه ورزش روابط حرفهای و بینالمللی را تجربه کردهاند و نــه در قراردادها تجربهای دارنــد. آنهــا در عرصههــای دیگــر مدیریت دولتی را شــاید تجربه کرده باشــند اما قوانین و عرف بینالمللی ورزش را نمیشناسند. در این زمینه باشگاهها مشاوران حرفهای هم ندارند. محصــوالت ناآگاهی آنها نیز روشــن است؛ قراردادهای بیحساب و کتاب با بازیکنان و مربیان خارجی که تعداد شکایتهای بینالمللی را نگرانکننده کرده است.

باشــگاههای ایرانی فارغ از اینکه در پرداخت مطالبات بیتعهد هستند، در قــرارداد نیــز ولنــگاری عجیبی دارند. مالکشــان همیشه نپرداختن مطالبات بوده و این بدعهدی عواقبی هم در فوتبال ایران نداشــته و همین عوامل مدیــران را در عقــد قرارداد بیتوجه کرده اســت. آنها هنگام عقد قــرارداد میلیاردها را میبخشــند اما هنگام پرداخت ریالی در بساط ندارند!

بارها و بارهــا قراردادهای گزاف و حیــرتآوری را در فوتبــال ایران دیدهایم.

مدیــران باشــگاهها حتــی بــازار داخلی فوتبــال ایــران را نیز نمیشناســند. بازیکنــی که شــاید حاضر اســت مثال با مبلغــی حدود ۰۰6 ۰۰۵، میلیــون قرارداد ببندد، با طرح یک پیشــنهاد غیرواقعی دیگر، یکشبه به قرارداد میلیاردی میرسد و برای باشگاههای دولتی آن چندصد میلیون که بر بــاد رفته، انگار ذرهای اهمیت نــدارد. این مبالــغ گزاف در بســیاری موارد سرانجام پرداخت هم نمیشد و کمیته انضباطی و استیناف در فدراســیون فوتبــال نیز عمری را با مــدارا گذرانده بــود. آرای کمیته انضباطی همیشــه در دست بازیکنان و مربیــان، حکمی بیاعتبــار بود و باشگاهها نیز میدانســتند که آب از آب تکان نمیخورد و طلبکاران هرگز نمیتوانند باشگاه را محکوم کنند.

ایافســی امــا دریچه تــازهای باز کرد بــرای دریافــت اطالعات از طلبــکاران و برخورد با باشــگاههای بیتعهد. کنفدراســیون فوتبال آسیا از فدراســیون فوتبال درباره مدارک باشــگاهها توضیــح میخواهد و فقط تــراز مالــی آنها را مــالک نمیداند. اطالعــات طلبکاران اســناد جدیدی برای ایافســی است. مجوز حرفهای باشــگاهها به خطــر افتــاده و دیگر باشــگاهها نمیتوانند طلبکاران را به بازی بگیرند.

دوران همدســتی فدراســیون فوتبال و باشگاههای بدهکار و بیتعهد انگار به ســر آمده. ایافســی سوال میکند و جواب میخواهد و اگر این جدیت ایافســی ادامه داشته باشد، اتفاقــات خوبی در فوتبــال ایران رخ خواهد داد. بدترین و غلطترین نگاه به نظارت ایافســی این است که آن را دخالت خارجی در فوتبال ایران تعبیر میکنند. از همان روزی که آندرانیک تیموریان و کاوه رضایی برای نخستین بار موضوع مطالبات خود از باشــگاه اســتقالل را به اطالع کنفدراســیون فوتبال آسیا رســاندند، یک روند تازه در عملکرد باشــگاهها به چشم آمد. آن اطالعرسانی را «قانون تیموریان» اسم گذاشــتیم و این داستان تازهای برای خیل طلبکاران در فوتبال ایران بــود، راهکاری بــرای پایان بدعهدی باشگاههای ایرانی اما در فوتبال ایران با طلبکارانی که بدعهدی باشگاهها را به اطالع ایافسی رساندند، بدترین رفتارها را دیدیم، از اتهام خیانت تا هر چه، اما واقعیت این بود که ایجاد فشار به باشــگاههای ایرانی برای پرداخت بدهیهای انباشــته، بهتریــن اتفاق بود، بــرای باشــگاههایی که با حجم زیاد بدهیها ورشکســته بودند اما با این تصور که بدهیها را نمیپردازیم، همچنان دســت از افــزودن بدهیها برنمیداشــتند و همچنــان قرارداد بیحساب و کتاب میبستند.

این مــوج شــکایتهای جدید میتواند به باشگاهها کمک کند که به جای بدعهدی هنگام پرداخت، هنگام عقد قرارداد جدی و سختگیر باشند و تن بــه هر رقم گزافی ندهند و بدانند که مبالــغ این قراردادها یک روز باید پرداخت شود.

فوتبال ایران با ایــن حال و روز اقتصادیاش اگر با این بیتوجهیهای مرگبار بــه فعالیت اقتصادیاش ادامه دهد، ورشکستگی علنی دور از انتظار نیست. درآمد باشگاهها از پیامکبازی با هــواداران ابــدی نخواهــد بود و باشگاهها در جذب درآمد از روشهای دیگر خالقیتــی ندارند. تلویزیون هم تا روزی که شبکههای خصوصی یک بازار رقابتی بــرای خرید حق پخش نســازند، حقوق فوتبال را نمیپردازد و رقیبــی هم ندارد که نگران باشــد. باشــگاهها در چنین شــرایطی باید نگــران قیمتها در فوتبال باشــند و بیتوجهــی در قرارداد بــا بازیکنان و مربیان ورشکســتگی بزرگی را به بار مــیآورد. فوتبال ایران بــرای پروژه نجات به مدیران تــازه با دیدگاههای ســازنده نیاز دارد. زمانه ادامه همان راهی کــه فتــحا...زاده و عابدینی از نشــانههای مانــدگارش بودند، دیگر گذشته اســت. آثار ورود چهرههایی مثــل رویانیان و هدایتی هم که دیگر توضیحی الزم ندارد. در فوتبال ایران جهانیان و امثالش نیز پیدا شــدهاند. دیگر چــه اتفاقی بایــد رخ بدهد تا چهره مدیریت در فوتبال ایران عوض شود؟