پیوند سینما با ادبیات به مدد آرایهها

ب �ه زاه �د نگفت �م ز درد محب �ت ک �ه نش �نیده ب �ود آنچ �ه م �ن دیده ب �ودم! اگ �ر کتابهایی را که به معرف �ی آرایههای ادبی میپردازند، بخواهیم فهرس �ت کنیم شاید تعداد آنها به بیش از ١00 نس �خه برس �د. نویسندگان این کتابها معمولا با یک سری تقسیمبند یهای س �نتی یا مخصوص به خود و ب �دون زاویهدهی ویژهای آرایههای ادبی را شرح و توضیح میدهند. در این میان، کتاب «مش �ت در نمای درشت» در نگاهی تازهتر به آرایههای ادبی قصد دارد پیوندی بین ادبیات و سینما بزند و درصدد توضیح معانی و بیان در این دو هنر برآمده اس �ت . «سید حسن حسینی» نویس �نده نام آشنای این کتاب که یکی از قلههای شعر معاصر ادب پارسی نیز هست با نگاه �ی بدیع در این کتاب تلاش کرده اس �ت تا س �ینما ورزان بتوانند ادبیات را تماشا کنند و اهل ادب نیز قادر باش �ند تا سینما را با صدای بلند در دل بخوانند. مرحوم سید حسن حسینی در مقدمه کتاب اهدافش از تالیف این کتاب را اینگونه بیان کرده است: الف( نزدیک کردن دل و زبان ساکنان دو اقلیم هنر یعنی ادبیات و سینما به یکدیگر؛ ب( تفسیر سینمایی ادبیات و تشریح ادبی سینما؛ ج( نگاه س �ینمایی به میراث ادبی. نویسنده در ادامه میافزاید. اگر ساکنان دو اردوی ادبیات و سینما، س �ر از زبان و اصطلاحات و نگرشهای اردوی مقابل درآورند، نقد ادبی و نقد سینما و نقد هنری ما غنیتر خواهد شد. در بخشهای بعدی کتاب، نویسنده با آوردن شاهد مثالهایی از اشعار ادب پارسی، با نگاهی سینمایی آنها را تفسیر میکند. نمونه زیبای آن در داستان عالمِ نحوی و کشتیبان در مثنوی معنوی مولانا است که حسینی با تلفیقی از نگاههای زیبایی شناس �انه و عرفانی قصد دارد زیباییهای تصویری و گزینش صحیح کلمات را در ابیات نشان دهد؛ یا در حکایت مرد مارگیری که در کوهس �تان، اژدهای ی �خزد های را به گمان این که مرده اس �ت در ریسمان میپیچد و برای نمایش و معرکهگیری به بغداد میآورد، حسینی معتقد اس �ت « مولانا این حکایت را به صورت تفکیک ش �ده و به اصطلاح بری �ده بریده بازگو میکند و گویی پش �ت میز مونت �اژ ذهن خلاق خود هر نمای بیرون �ی و بصری از این حکایت را به نمایی درونی و نامریی از مفاهیم مورد علاقه خویش میچسباند و به اصطلاح برش میزند .» نویس �نده در فصل «چالش ادبیات و سینما » ابراز میدارد : «توان دوربین برای قاب گرفتن بخش �ی خاص از مرئیات و واداش �تن تماش �اگر به دیدن قس �م تهایی که کارگردان میخواهد، بیش �ک امتیاز بالایی برای هنر س �ینما به شمار میآید اما ادبیات نیز دس �ت بسته نیست. در وهله نخست، داس �تا ننویس یا شاعر با انتخاب سوژه خاص یا کلمهای مورد نظر، انبوهی بی ش �مار از سوژهها و کلمات دیگر را حذف میکند و ذهن مخاطب را درگیر موضوعات و مفاهیمی میکند که خود در نظ �ر دارد .» البته حس �ینی معترف اس �ت که س �ینما هم تواناییهای خاص خ �ودش را دارد که با تکیه بر آنها در عرصه چش �مگیری جلب نظر ادبیات را پش �ت س �ر میگذارد. سید حسن حس �ینی در فصلهای دیگر ب �ه «معانی و بیان در زندگی روزمره » و «بیان در ادبیات و سینما » و مباحث �ی که در ذیل عنوان «بیان » اس �ت مثل تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، رمز و ... میپردازد و مثالهای نغز و ش �یرینی که ب �رای هر آرایه میآورد منبعی بسیار قابل اتکا و خواندنی برای ادب دوستان است.

نظرات کسانی که به دیدن فیلم میروند/ ب �ا خواندن نظ �رات تماش �اگران در فضاهای مجازی میتوان به این نتیجه رسید که اکثریت قریب ب �ه اتفاق آنه �ا به خاطر دی �دن بازی «مهدی هاش �می » ب �ه دیدن این فیل �م رفتهاند که ب �ا وجود تمام مش �کلات کارگردانی، تنها نکته قابل تحمل فیلم اس �ت اما آنهم درمقابل بازی نهچندان قابل قبول «مریلا زارعی» موفق نمیش �ود کاری از پیش بب �رد. گویی تنها یک س �اعت پیش از آغاز فیلمبرداری، فیلمنامه به دست خانم زارعی رسیده است. در نهایت باید اعت �راف کنیم که تیتراژ فیل �م جالب از کار در آمده است.