هراس از هیولا شدن

نقدنویسی درباره فیلمی مثل »گناهکاران « از این نظر دشوار است که نویسنده میترسد در نوشتهاش آخر داستان را لو بدهد. قیافه مخاطبی را تصور کنید که وسط تماشای فیلم »گناهکاران « از روی مطلب هفته نام »جیم « قاتل را حدس زده و لذت تماشای یک درام پرتعلیق را از دست داده است. این مخاطب حق دارد که بابت هدر رفتن پول و وقتش از نویسنده این مطلب شاکی باشد! به همین خاطر است که وقتی می خواهی درباره یک فیلم پلیسی مثل »گناهکاران « بنویسی باید دست به خودسانسوری بزنی تا خوانندگان محترم وقتی در جایگاه تماشاگر و مخاطب فیلم قرار گرفتند با خیال راحت تا آخرین لحظه داستان را دنبال کنند. اتفاقا »گناهکاران « از آن دست فیلمهایی است که این اجازه را به شما میدهد. یعنی بر اساس الگوی استاندارد فیلمهای پلیسی خارجی یک معمای درست و حسابی مطرح میکند و از شما میخواهد که در حل این معما شریک باشید. خوشبختانه نشانههایی که قصه در اختیار مخاطب میگذارد پیچیدگیهای لازم برای طرح یک معمای دشوار و چند مجهولی را دارد. شما به عنوان مخاطب باید حدس بزنید که قاتل دختر مظلومی به نام آسمان چه کسی است. پدر آسمان، آن مردی که ساکن ترکیه است و نقشش را رضا رویگری بازی میکند یا مدیر عامل شرکت مقتول با بازی کوروش تهامي؟ تصویر نحوه کشته شدن آسمان توسط هر یک از این قاتلان احتمالی بارها و بارها از زاویه دید دو پلیس کارآگاه بارها و بارها تکرار میشود. همان تصویر تخیلی که قاتلان را در حال فرو کردن آمپول هوا در بدن آسمان نشان میدهد و حس بدبینی مخاطب را به همه شخصیتها به یک اندازه افزایش می دهد. امتیاز مثبت فیلم این است که تکلیفش را با مخاطب روشن میکند. شما یا طرفدار فیلمهای پلیسی هستید؛ یا این جور فیلمها را دوست ندارید. اگر جزو گروه دوم هستید پیشنهاد میکنم که به سمت »گناهکاران « نروید. در زمانه کنونی وقتی به دیدن یک ملودرام میروی ممکن است با یک کمدی ناخواسته روبرو شوی و وقتی کمدی میبینی ممکن است اصلا خندهات نگیرد. ولی در مواجهه با »گناهکاران « مطمئن هستی که داری یک فیلم پلیسی میبینی، یعنی همان جنس فیلمهایی که مدتهاست در سینمای ما وجود خارجی ندارد، چون کارگردانها ترجیح میدهند با استفاده از یک قصه ص سرراست رر ت و کلی ی ژ ژست ت رو روشنفکری، ری به ب سمت ساخت فیلمهای مثلاً اجتماعی بروند که کم خرجتر و کم دردسرتر است. در هنگام دیدن فیلم از بازی رامبد جوان تعجب خواهید کرد. او که بیشتر در نقشهای کمدی ظاهر شده، این بار از پس ایفای یک نقش کاملا جدی به خوبی برآمده است. به همین خاطر بود که او توانست نگاه داوران جشنواره فیلم فجر را به سمت خودش جلب کند و در شب اختتامیه با سیمرغ بهترین بازیگر مکمل نقش مرد برای بازی در این فیلم روانه منزل شود. گناهکاران بعد از فیلمهای جدال در تاسوکی، قانون و چشمهایش، چهارمین فیلم فرامرز قریبیان در مقام کارگردان و البته ارزشمندترین کار اوست. یادمان باشد که ستارههای دهههای 60 و 70 سینمای ایران (ابوالفضل پورعرب، جمشید هاشم پور، ماهایا پطروسیان، هدیه تهرانی هر ی و ...) )ر هر کدام می یا راه ر ر را گم م کرده ر ی یا خانه نشین شدهاند. در بین همه آن ستارههای قدیمی تقریباً میشود گفت قریبیان تنها کسی است که دارد با انگیزه در پشت و جلوی دوربین کار میکند. او مثل شخصیتی که نقشش را بازی می کند (سرگرد تدین) سرشار از روحیه و جسارت است و برای اجرای ماموریتش همه موانع را از سر راه بر میدارد. بد نیست در پایان به شعار تبلیغاتی فیلم هم اشاره کنیم که پیوندی معنایی با مضمون و شخصیتپردازی »گناهکاران « دارد: وقتی با هیولاها مبارزه میکنی مراقب باش تا خود به یکی از آنها تبدیل نشوی!