رفتن به مکه آرزوی بزرگ «بیبی»های بختیاری
زنان روزگار قاجار به روایت کالرا کولیور رایس:
زندگــی مــردم بختیــاری و ایــالت بــرای مســافران اروپایــی کــه در روزگار حکومت صفویــه و قاجار بنا به دالیل مختلف به ایران سفر کرده بودند همیشه جالــب و قابل توجه بوده اســت. بههمین دلیل در بیشتر ســفرنامههای خود درباره مردم این مناطق و چگونگــی زندگی آنان نوشــتهاند کــه در این میان زنــان آن خطه نقش پــر رنگ و قابل توجهی در آن نوشــتهها دارند که نشــان از جایگاه با اهمیت آنان دارد.
پوشاک و ظاهر زنان بختیاری یکــی از جهانگــردان معــروف بریتانیایــی کــه در زمان محمدشــاه قاجار به ایران سفر کرده و ظاهراً بهعنــوان نخســتین فرنگــی در میــان بختیاریهــا حضــور داشــته اســت، دربــاره پوشــاک و ظاهــر زنــان بختیــاری در آن روزگار مطالبــی در کتــاب خــود آورده اســت: «...آنــان قســمتی از موهــای خــود را در رشــتههای متعــددی بافتــه و در عقب ســر آویــزان میکننــد و بخــش دیگــر را بــا چیــن و شــکن در اطــراف صــورت و روی پیشــانی قــرار میدهند...»
مزین به انواع جواهرات «ســر هنری الیارد» در ادامه مینویسد:«...زنهای فقــرا و طبقــات پاییــن یــک دســتمال ابریشــمی یا یــک روســری ســفید کتانی بــه دور ســر میبندند و گوشههای آن را از پشت آویزان میکنند. در اندرون نیــز بعضی اوقــات خانمها عرقچینهایی از شــال کشمیر که به اقسام و انواع جواهرات مزین شده به سر میگذارند... زنهای بختیاری به ندرت جوراب بــه پا میکنند. آنــان یک نوع پاافزار بهنــام گیوه که تخــت آن چرم اســت و به وســیله خودشــان بافته میشود به پا میکنند...»
روایتی زنانه از زنان بختیاری از میــان دیگــر ســیاحان اروپایــی کــه بعــد از الیارد بــه زمــان ناصرالدین شــاه به ایــران آمــده و درباره زنان بختیاری بســیار نوشــتهاند میتوان به «ایزابال بیشــوپ» اشــاره کــرد کــه در شــمارههای پیدرپــی در «ایــران بانــو» مفصــل از ایــن زن جهانگــرد و نوشــتههایش درباره مــردم بختیاری روایت شــده اســت. خانــم بیشــوپ در میــان نوشــتن از مــردم مناطــق غرب ایران و روایت از ســفر خــود به ایران، به توصیف زنان ایالت پرداخته است که نوشتههای وی بسیار قابل ارزش است.
مقام و منزلت و قدرت«بیبی»ها بنــا بــه نظــر کالرا رایــس در اواخــر حکومــت قاجار یــک چهارم ســاکنان ایران را طوایــف و قبایل خانه به دوش تشــکیل میداده اســت که زنان این قشــر نسبت به زنان روستایی و شهری به دالیل مختلف از وضعیــت بهتــری برخوردار بودنــد. خانم رایس مینویســد:«...زنان و دختــران خانهــا را «بیبی» میخواننــد و آنهــا مقــام و منزلت و قدرتی کســب کردهاند که کمتر کســی از خواهران آنان در مشــرق زمین از آن برخوردار است...»
امیدواری خانها به آزادی زنان جالب اســت بدانیم بهگفته کالرا زمانی که خانها در تهران یا والیتهای دور دست به سر میبردند، زنان ســر رشته امور را به دست گرفته و زندگی و کار متعلقان و وابســتگان را مدیریــت میکردند. حتی خانهــا امیدوار بودند تا جایی کــه ممکن بود زنان آنها از آزادی برخوردار باشند. البته این موضوع که نظر یک بانوی اروپایی است باید از جهات مختلف تاریخی و جامعهشناختی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان به واقعیت این مسأله پی برد.
نامزد کردن در خردسالی خانم رایس در ادامه نوشــتههای خود از چگونگی وضعیــت زنــان بختیــاری و ایــالت، بــه رســم ازدواج زودهنــگام میان آنان اشــاره میکند که در