Ер жүрек капитанның өмірі
«Эйр Астана» 2009 жылы іске қосқан ұшқыштарды бастапқы даярлаудың Аb-initio бағдарламасы, жеті жылдан кейін өз жемістерін бере бастады. Бағдарлама пионерлерінің бірі Талғат Ахметов, жылдың басында капитан болды. Airbus А320 әуе кемесінің командирі өзінің авиацияға келген жолы туралы былай баяндайды:
Мен Ab-initio бағдарламасы бойынша «Эйр Астана» оқуға жіберген кадеттердің бірінші тобының құрамында болдым. Барлық емтихандарды бірінші болып тапсырдым да, өз тобымызда капитан болдым. Екінші ұшқыштарды, содан кейін капитандарды даярлау мен оқыту жоспарын әуекомпания өзінің кәсіби ұшқыштарын дайындау мақсатымен 2008 жылы жасады. Ab-initio-дан кейін кадет тағы да бірнеше емтихан тапсырады және байқаудан өтеді де, екінші ұшқыш болып жолаушылармен желілік рейстерде ұша бастайды. Ең аз тәжірибе жинауға жұмсалған уақыттан кейін жаңа емтихандар тапсырған ұшқыш капитан бола алады. Қазір компанияның 160-тан астам ұшқышы осы бағдарламадан өтті.
– Ұшқыштарды бағдарлама бойынша қайда оқытады?
– Оқытатын елдер компанияның таңдауына қарай өзгеріп тұрады. Біздерді, кадеттердің бірінші тобын АҚШ-қа жіберді, сол кезде бұл ең оңтайлы нұсқа еді. Үш жылдан кейін басқа ұшқыштар мектебі таңдалды, ол да Америкада. Қазір біздің ұшқыштарымыз — Испания мен Ирландиядағы екі мектепте оқиды.
– Неге сіз тікелей осы мамандықты таңдадыңыз? Романтика ма?
– Аспанға құмарлық — бар, онсыз болмайды. Одан бөлек, менің ата-анам авиацияда жұмыс істеп, сонда танысқан адамдар. Әкем де «Эйр Астананың» ұшқышы, ал анам бұрын метеоролог болған. Әкемді ол жұмысынан әрқашан шат сезіммен қарсы алатын, әкемнің әңгімелері, оның сәнді киімі маған шабыт беретін. Әкелерін сүйетін барлық балалар сияқты мен де әкеме еліктеуге тырыстым. Сондықтан бала кезімде-ақ мамандықты таңдап қойдым. Уақыт өте балалық арманым айқын мақсатқа ұласты. Мектептен кейін медкомиссиядан өтіп, емтихандарды тапсырдым да, грант бойынша азаматтық авиация академиясына түстім. Үшінші курста сол кезде ашылған Ab-initio бағдарламасы туралы білдім.
– Ұшқыш мамандығындағы ең қиыны не?
– Жеке мен үшін ештеңе де қиын емес десем де болады. Әрине ара-тұра қиын да болды, бірақ мен оны оқу үдерісінің бір бөлігі ретінде қабылдадым.Өз-өзіңмен ұдайы жұмыс істесең, көп оқысаң, уақытты жоспарлай білуді үйренсең, дамысаң тұлғаға айналасың, яғни сен алмайтын асу жоқ. Есею сатылары. Үйден алыста жүріп өз бетіңше күн көруге, өз қылықтарыңа жауап беруге, кестені жоспарлауға, жұмыс пен демалысты дұрыс үйлестіруге үйренесің.
– Сіз өз мамандығыңызды не үшін ұнатасыз?
– Маған ұшуды сезіну қатты ұнайды. Мамандықты іштей білемін , сондықтан өзімді-өзім судағы балықтай сезінемін. Экипажбен, жолаушылармен өзара іс-қимыл жүргізу, солармен араласу, жаңалықтармен бөлісу ұнайды. Осы мамандықта ұдайы өсу, жаңаға үйрену керектігі ұнайды, өйткені авиация бір орында тұрмайды, технологиялар үнемі жаңғырып тұрады. Әр жарты жыл сайын сынақтамалар, соның ішінде ағылшын тілінен де емтихан тапсырамыз, жұмыс өтілі мен тәжірибеге қарамастан медкомиссиядан өтіп тұрамыз . Осылардың барлығы босаңсуға жол берместен ширақтықта ұстайды.
– Өзіңіздің бірінші ұшқаныңыз есіңізде ме?
– Енді қалай! Ол АҚШ-та оқып жүрген кезімде 2009 жылы болған еді.Жерден көтерілудің толғанысты сәті. Осы мезетті ұзақ күтесің, оған дайындаласың, ақыры ұшқан кезіңде ол сені қатты қанаттандырады! Егер өз қадамдарыңды дұрыс есептей, стратегия мен тактиканы ойдағыдай ойластыра білсең, кез келген арманның жүзеге асатынын түсінесің. Ал мен капитан ретінде бірінші рет 27 ақпанда таңертең ерте Астанаға ұштым. Өздігіңнен бірінші рет ұшу — нағыз мереке. Капитан болғанға дейін мен Airbus ұшағында екінші ұшқыш дәрежесінде 3,5 мың сағат уақыт ұштым.
– Капитанның басқалардан айырмасы қандай?
– Капитан — экипаждың кескін-келбеті, жалпы авиацияның бет-бейнесі. Оған көп нәрсе байланысты. Ол тек төтенше жағдайларда ғана емес, барлық уақытта бәрі қарайтын адам. Оның көшбасшы болуы тиіс, бұл атақты ешкім бермейді, оған жеке беделіңмен жетуің керек. Жақсы көшбасшы командаға бағдар болуы үшін ұдайы өзімен –өзі жұмыс істеп отыруы қажет. Капитан кейде басқалардың барлығын тыңдай және команданың әр мүшесіне ашылуға, өздерін-өздері көрсетуге мүмкіндік бере білуі керек.
– Ұшқыштар мектебіндегі оқу уақыты несімен есіңізде қалды?
– Біз Мельбурнге, Флорида штатына,Технологиялар институтының базасындағы (FIT) ұшқыштар мектебіне ұшып келгенімізде мен 19 жаста едім. Мұхит, Диснейленд, шаттлдарды ұшыратын Канаверал мүйісі қашық емес. Тәжірибе — өте әсерлі : барлық түрдегі ұшақтардың саны қисапсыз, орасан үлкен ұшу алаңы. Өзіңді солардың бір бөлшегі ретінде сезіну қандай керемет. Өз бетіңше ұшудың алғашқы сағаттары есімде жақсы қалыпты. Жоспарды өзің жасайсың да қалалардың арасында жалғыз ұшасың. Керемет! АҚШ –та шағын авиация қатты дамыған. Кішкентай ұшақтар — автомобильдермен бірдей десе де болады, олар орта дәрежедегі америкалықтарға қолжетімді әуе көліктері,солардың қатарларында дәрігерлер, адвокаттар бар. Адамдар жеке ұшақтарымен жұмыстарына , басқа қалаларға ұшып барады.
– Сіздерді қандай ұшақтарда оқытты?
– Ұшқыштың бастапқы даярлығы көлемі автомобильден үлкен емес, салмағы 700 кг-ға жуық кішкентай ұшақтарда өтеді. Оған төрт адам мінеді және шамалы жүк салынады. Қос қанаты мен бір қозғалтқышы бар. Екі қозғалтқышты ұшуларға лицензия алу үшін кейінірек береді. Оқу кезінде біз 200-ден аса сағат, оның жүзге жуығын өз бетімізше ұштық. Тамаша тәжірибе. Флоридадағы ауа райы серпінді, найзағай көп ойнайды, бұлтты күндер жиі болады. Шуақты күн лезде өте шығады. Қыста — таңертеңгі тұмандар, жазда —әр 11 сағат сайын найзағай ойнайды, солардың барлығын ескеруге тура келеді . Кейде біршама қашықтықтағы көрші штаттарға да ұшып жүрдік. Іргелес аралдарға, Кубаның маңындағы Флорида-Кис архипелагына ұшқанымыз есімде қалыпты.
Жақсы көшбасшы командаға бағдар болуы үшін ұдайы өзімен – өзі жұмыс істеп отыруы қажет.
– Мамандығыңыздан басқа неге қызығасыз?
– Спортпен шұғылданамын, сноубордпен сырғанауды ұнатамын, шаңғыға тұруға әрекет жасап жүрмін, футбол және волейбол ойнаймын.Өзім үшін ептеп пианинода ойнаймын. Бос уақытымды отбасыма — айтпақшы, мен жақында үйлендім — және достарыма бөлемін. Саяхат жасағанды, жаңа орындарды ашқанды жақсы көремін. Жаңа елдер, қалалар, мәдениет тың күш береді. Қол жеткен жерде тоқтағым келмейді. Авиация — ғылымды көп қажетсінетін, жоғарытехнологиялық сала. Жаңа білімдер алуға ұмтыламын.
– Сізге Аb-initio кадеттеріне жетекшілік етуге сенім артты ма?
– Иә оқу департаментімен бірге Аb-initio бағдарламасы бойынша оқитын кадеттерге жетекшілік етемін. Оларға «Эйр Астана» тарапынан ұдайы көрсетілетін қолдауды сезінуге көмектесемін. Компанияның жігіттерге біз арқылы көмектесуді ұйғарғаны керемет қой, біз де осы жолдан өттік, сондықтан шетелдерде қандай проблемалардың туындауы мүмкін екендігін жақсы білеміз.
– Ұшқыш болуды армандайтын жастарға қандай кеңес бересіз?
– Қиындықтардан қорықпау керек — мамандықты қаншама ұнатып, соған берілгеніңмен қиындықтар болады. Қиындықтарды жеңудің ең жақсы тәсілі — барлық сынақтардан өткеннен кейін өздеріңді қалай сезінетініңдеріңді елестете білу. Жол неғұрлым күрделі болса, жеңістің дәмі де солғұрлым тәтті болады! Жымиып қоюды ұмытпаңыздар. Кадеттерге әрқашан: «Капитан, капитан, улыбнитесь, ведь улыбка это флаг корабля»әнінің сөздерін ыңылдап қайта-қайта айта беріңдер деген кеңес айтамын. Естеріңізде болсын: капитанның көңіл-күйі экипажға беріледі де,барлығы соған байланысты болады!