Мәтіні Хью Диксон фото Shutterstock
Айдарды жүргізуші Хью Диксон жаңа технологиялармен әуестену туралы пайымдайды да, нәтижесінде үрейден жаны түршігеді.
Сіздер жаңа технологияларды қастерлейсіздер ме? Техникалық жаңалықтарды қадағалайтындардың, нарыққа түсуі сол-ақ екен, ең жаңа гаджеттерді сатып алып, артынша анағұрлым жетілдірілген түрлері шыққан бойда, алдыңғыларынан оп-оңай құтылатындардың қатарына жатасыздар ма?
Егер солай болса, осыны оқып шығыңыздар. Егер олай болмаса, бәрі бір оқып шығыңыздар — бәлкім, сондай болатын шығарсыздар.
Аса қызықты заттың ең бірінші иесі болғысы келу — жаңалық емес. Біздің дәуіріміздің V ғасырында-ақ ақылды, бірақ белгісіз бір римдік өнертапқыш бүгінде бізге жақсы танымал болған затты ойлап тапты, ол: isundial — күн сағаты.
Сағат өте сәнді болып шықты — жылтыратылған мысқа орнатылған циферблаты жарқырап тұратын. Ойып жасалған тетігі бар сол сағаттар өте қолайлы болды, ол бойынша дәл уақытты білу үшін сағатты қажетті бағытта
бұрып отыру керек еді. Одан бөлек, сағатты өзіңмен бірге алып жүруге болатын. Сағаттың дизайны мынадай еді: сағатты бір қолыңызда ұстап тұрып, Gaius Maximus Secundus-пен кездесуге кешіккен-кешікпегеніңізді білу үшін, екінші қолыңызбен циферблатты айналдыруға болатын.
Ал, жақсы, оларда бүгінде біз үйреніп кеткен навигатор немесе селфиге арналған камера, дербестендірілген рингтондар, смайликтер немесе тағы сондай тетіктер болмаған екен.
Бірақ бәрінен де маңыздысы эксклюзивті иелену емес пе! Сол кезде әркімде де тастан жасалған күн сағаттар болды, бірақ isundial сағатына бай римдіктердің ғана қолдары жететін еді.
Әрине, әлдебір жаңа нәрсенің пайда болуы әрқашан адам қиялының дамуына септігін тигізеді. Ал XIX ғасыр өнертабыстардың нағыз алтын ғасырына айналды. Алайда, солардың ең лайық деген кейбіреулері сол күйі іске аспастан, сызба және идея қалпында қалып қойды.
Мәселен, өздігінен көтерілетін қалпақты алайық. Одан пайдалы және қолайлы не болуы мүмкін? Өздеріңізді бір сәт ғажайып дәуірдің джентльмені ретінде елестетіп көріңіздер. Сықиып киініп алған сіз бульвармен келе жатырсыз, екі қолыңыз да бос емес: бір қолыңызда — қолшатыр, екіншісінде — былғары папка. Шұлығыңыз бен жалтырап тазартылған бәтіңкеңізде, мұқият үтіктелген шалбарыңызда, жарасымды тігілген сюртук пен тамаша қалпағыңызда мін жоқ — сіз ең сәнді киінген жас жігітсіз.
Кенеттен алдыңыздан таныс бір жас ханым шыға келеді. Сіз әдеп сақтап, ізет білдіруіңіз керек. Бірақ сіз мадмуазель Фифиге (аты солай-ақ бола қойсын), екі қолыңыз да бос емес болса, қалай сәлем бересіз?
Бақытыңызға қарай, сіз нақ осы жағдайды алдын ала біліп, американдық JC Boyle’s Saluting Device үлгісін сатып алып қойғансыз, бұл — мұқият таралған шаш пен өте сәнді қалпақтың арасына көрінбейтіндей етіп жасырылған айлалы механикалық өнертабыс.
Басыңызды сәл ғана исеңіз болды, тетік автоматты түрде іске қосылады. Доңғалақшалар мен тұтқалар жүйесі бас киімді бірнеше сантиметрге жоғары көтергенде, мадам Фифидің таңданысында шек болмайды.
Немесе қорқынышты түстегідей
(өзіңізді XIX ғасырдың басқа кейіпкері ретінде елестетіп көріңіз, қай жынысқа жатсаңыз да, бәрі бір), сізді өлді деп жариялайды.
Дін қызметшісі соңғы қоштасу рәсімдерін өткізіп, басын шайқаған дәрігер өлім туралы қорытындыны толтырады, туған-туыстарыңыз жылапсықтайды да (егер олар азғантай мұра
күтпесе), сүйегіңізді терең қазылған көрге мықтап көміп тастайды.
Сіз жаңа жағдайға үйрене бастадыңыз, сол кезде кенеттен басыңызға мынадай ой сап ете қалады: «Сәл сабыр етші. Мен өлген жоқпын ғой! Саусақтарымды да қозғалта аламын. Көзімді де ашып-жұма аламын. Айтпақшы, жаңа ғана табыттың жақтауына өрмелеген егеуқұйрықтың дыбысын естімеп пе едім?». Белгілі философтың сөзін өзгертіп айтайық: «Мен ойлайды екенмін, демек, тірімін».
Ал енді көрегендігім мен өзімнің ұйғарынды өлімімнің алдында JG Kritchbaum’s Device For Indicating
Life In Buried Persons сатып алғаныма өзіме алғыс білдіретін уақыт келді — Кричбаумның осы аспабы жерленген адамның тіршілік белгілерін және қайғыға батқан достарының қабірге орнатқан ескерткішіне ризашылығын білдіруіне арналған.
Құрылғы сүңгуір қайықтың ықшамдалған перископына ұқсайды. Құрметті мәйіт айналадағыларға көрінгендей мүлде өліп қалмаса, тұтқадан ұстайды да, оны ілгері-кейін қозғай береді.
Моланың үстіндегі шыны циферблат айнала бастайды да, жер астында жатқан адамның оянғанын білдіреді. Туған-туыстары мәз-мейрам болады (егер, әрине, мұраға үміткер болмаса), қылмыстық салақтығы үшін жазаға тартылатынын ойлап, дәрігер уайымдайды.
Кричбаум өзінің өнертабысын
1882 жылы патенттеді. Мұны Интернет растайды, сондықтан оның шындық болуы әбден мүмкін.
Сөз кезегі Интернетке келіп қалған екен, ендеше Никола Тесланы есімізге алайық. Инженер, физик және футурист болған ол XX ғасырдың бас кезіндегі аса көрнекті өнертапқыштардың бірі болып табылады.
Серб ұлтынан шыққан Никола
Тесла, атап айтқанда, электр саласымен айналысып, басқасын айтпағанда, рентген аппаратын, айнымалы токпен жұмыс істейтін құрылғыларды, жандары әрқашан жас болып қала беретіндердің бақыты мен ризашылықтарына қарай, радиомен басқарылатын қайықты жасады.
Ол электрдің адамзаттың бүкіл қиындықтарын шешіп беретініне нық сенімді болған. Осы пікірге сенгені соншалық, өз қаражаттарының басым бөлігін бүкіл ғаламшар бойынша электр энергиясын сымсыз беруге болатын 100 миллион вольттық
World System жобасына жұмсаған. Тесланың үміт артуынша, ол «барлық биржалық шоттарды байланыстырады,
музыканы таратады, хаттарды, чектерді жөнелтеді, соның көмегімен кемелер компассыз саяхат жасай беретін кемелер қозғалысының логистикасын қамтамасыз етеді, бейнелерді жібереді…».
Нұрға бөленіп, жаны жадыраған сәтінде Никола Тесла онлайн-банкингті де, itunes, электронды поштаны да, спутниктік навигацияны да, «Инстаграмды» да көре білді. Осылардың барлығы Интернет пайда болғаннан 100 жыл бұрын болған еді.
World System планшеттерін алғашқы болып иелену арқылы достарын қызықтыруға үміттенген жаңа затқа әуесқой адамдардың өкініштеріне қарай, Тесланың ақшасы таусылып, ойлаған бірде-бір идеясы іске аспай қалады.
Бүгінде сәнді электромобиль және магнит өрісінің индукциясын өлшеу бірлігі соның есімімен аталады. Бірақ сіздер оны былай да білесіздер ғой, солай емес пе?
Кез келген ірі жаңалық ашудың негізін жаратылыстану ғылымдары қалайды. Бірақ біздің ең соңғы өнертабысымыз — оны, сірә, жаңалық деп атаған дұрыс болса керек, — өте ерекше!
Осыдан екі айдай бұрын Биби-си Вашингтон Мемлекеттік университетіндегі ғалымдардың теріс салмақтағы заттек жасағанын хабарлады. Мысал үшін, егер сіздер қолдарыңызға бір кесек затты ұстап, оны жерге түсіріп алсаңыздар, ол жоғары қарай көтеріледі. Егер оны итеріп қалсаңыздар, ол сізге қарай тез жақындай түседі.
Техникалық жағына бармай-ақ қоялық (олай дегенім, одан өзім мүлде бейхабармын), бірақ асхана ыдыстарын өндірушілер үшін осы жаңалықтың қаншама маңызды болатынына ой жүгіртейік, өйткені көп ұзамай құламайтын, соған сәйкес сынбайтын icтакандар шығарыла бастайды.
Тек таяу болашақта мүлде қауіпсіз iлайнерде ұшатын әуе кемелерінің жолаушылары үшін оның келтіретін пайдасы туралы ойланыңыздар.
Көз алдарыңызға елестетіп көріңіздерші… Жоқ, қажет емес, өйткені мұнда жақсы ештеңе де жоқ. Осы өнертабыстардың барлығының әрқашан қарсы жағы болады, ал теріс салмақта ол — температура. Осының барлығы абсолютті нөлге жақын, минус 273ºc температура кезінде ғана орын алуы мүмкін.
Iстакандағы шампан кірпіш сияқты қатып қалады, ал iлайнердегі ыңғайлы орын сүйектеріңізді тоңазытқаны соншалық, Кричбаумның кезекті девайсы — JG Krichbaum’s iwaker-upper сіздерге көмектесе алмайды.
Ұшудан ләззат алыңыздар. Және саяхаттап жүрген кездеріңізде керемет және жаңа бір нәрсе сатып алғыларыңыз келсе, абай болыңыздар және оны қолдарыңыздан түсіріп алмаңыздар.