Martabatkan bahasa Melayu di mahkamah

Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 menjelaskan bahasa kebangsaan adalah terpakai di seluruh Malaysia dan bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan bagi maksud urusan rasmi” Pada 1973, Peguam Cara Negara ketika itu, Tun Salleh Abas memohon agar kerajaan mewajibkan penggunaan bahasa Melayu di dalam mahkamah” Berdasarkan Seksyen 11 dan Seksyen 15 Akta Profesion Undang-undang 1976 menyatakan antara syarat seseorang layak menjalani latihan dalam kamar ialah lulus atau melepasi ujian kelayakan Bahasa Melayu”

Baru-baru ini heboh isu kelonggaran syarat kelayakan lulus Bahasa Melayu peringkat Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) untuk pelantikan secara kontrak ke jawatan Pegawai Perubatan Gred UD41 yang diumumkan oleh Kementerian Kesihatan selepas mendapat persetujuan Jabatan Perkhidmatan Awam

(JPA) pada 23 Februari lalu.

Isu ini mendapat respons pelbagai pihak antaranya Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) yang diwakili oleh Pengerusi Lembaga Pengelolanya, Prof Datuk Seri Dr Md Salleh Yaapar. Beliau membantah keras langkah itu kerana seolah-olah secara sengaja untuk menyingkirkan bahasa Melayu daripada kedudukannya sebagai bahasa kebangsaan yang dijamin haknya oleh Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan.

Perlu difahami bahasa Melayu adalah bahasa kebangsaan seperti yang termaktub dalam Perkara 152 Fasal (1) Perlembagaan Persekutuan yang menjelaskan bahawa bahasa kebangsaan ialah bahasa Melayu dan bahasa itu mesti digunakan dalam urusan rasmi.

Bahasa selain bahasa Melayu bebas untuk diamalkan dan dipertuturkan. Hal yang sama turut dinyatakan berdasarkan Seksyen 1 dan Seksyen 2 Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 yang menjelaskan bahawa bahasa kebangsaan adalah terpakai di seluruh Malaysia dan bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan bagi maksud urusan rasmi.

Mudah berkomunikasi

Sebagai pegawai perubatan di Kementerian Kesihatan, urusan merawat pesakit adalah urusan rasmi kerajaan. Sekiranya, ada pegawai perubatan yang dilantik tidak lulus Bahasa Melayu peringkat SPM, dikhuatiri berlaku salah faham ketika berkomunikasi secara lisan, terutama dengan pesakit di luar bandar, malah ketika memberi rawatan kepada pesakit yang sedang tenat dan kritikal.

Misalan lain bagi urusan rasmi boleh dilihat melalui bidang institusi kehakiman dan undang-undang. Ada peruntukan khusus bagi pemakaian bahasa Melayu dalam institusi ini seperti diperuntukkan dalam Perkara 152 Fasal (4) yang menyatakan selama tempoh 10 tahun selepas Hari Merdeka dan selepas daripada itu, segala prosiding di dalam Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuan atau Mahkamah Tinggi hendaklah dalam bahasa Inggeris dan keterangan yang diambil daripada saksi dalam bahasa lain tidak perlu direkodkan dalam bahasa Inggeris.

Fasal (5) pula menyatakan walau apapun peruntukan Fasal (1), sehingga diperuntukkan selainnya oleh Parlimen, segala prosiding di dalam mahkamah rendah, selain pengambilan keterangan, hendaklah dalam bahasa Inggeris. Keduadua fasal itu membawa maksud, Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuan atau Mahkamah Tinggi (dahulunya dikenali Mahkamah Agung dan Mahkamah Tinggi) boleh menggunakan bahasa Inggeris dalam prosiding perbicaraan di mahkamah selama 10 tahun bermula 31 Ogos 1957 sehingga 1 Julai 1967.

Prosiding bahasa Melayu

Selepas tarikh itu, mahkamah atasan boleh menggunakan bahasa Melayu dalam sebarang prosiding, manakala mahkamah rendah tidak terikat untuk melaksanakan prosiding dalam bahasa Inggeris sepanjang tempoh 10 tahun selepas Hari Merdeka. Urusan rasmi dalam bahasa Melayu di institusi kehakiman dan undang-undang diperkasakan secara beransur-ansur apabila pada 1969, perbicaraan perlu diadakan dalam bahasa Melayu seperti ditegaskan oleh Peguam Negara ketika itu, Tan Sri Abdul Kadir Yusuf.

Pada 1973, Peguam Cara Negara ketika itu, Tun Salleh Abas memohon kerajaan agar mewajibkan penggunaan bahasa Melayu di dalam mahkamah dan pada 1981, Pemangku Ketua Hakim Negara memberi arahan agar bahasa Melayu diguna pakai bagi urusan rasmi pentadbiran dan kehakiman yang membabitkan mahkamah atasan dan mahkamah rendah.

Berbalik kepada polemik semasa, sudah tiba masanya kerajaan meminda Akta Perubatan 1971. Akta ini adalah suatu akta bagi menyatukan dan meminda undang-undang yang berhubungan dengan pendaftaran dan amalan pengamal perubatan dan bagi membuat peruntukan tertentu untuk maksud negara berhubung dengan suatu tempoh perkhidmatan dalam perkhidmatan awam selepas pendaftaran penuh sebagai seorang pengamal perubatan.

Pindaan yang perlu dibuat ialah berkaitan peranan bahasa Melayu dalam profesion profesional dan kritikal, termasuk Peraturanperaturan Perubatan (Mengadakan Peperiksaan Bagi Pendaftaran Sementara) 2012. Pindaan ini penting kerana bakal pengamal perubatan bukan hanya perlu lulus Bahasa Melayu sekiranya ingin menjawat jawatan tetap Pegawai Perubatan Gred UD41, malah ketika menjalani latihan amalan perubatan.

Ini sejajar dengan amalan dibuat Majlis Peguam bagi manamana individu yang ingin diterima masuk sebagai pelatih dalam kamar (chambering). Berdasarkan Seksyen 11 dan Seksyen 15 Akta Profesion Undang-undang 1976 menyatakan bahawa antara syarat seseorang layak untuk menjalani latihan dalam kamar ialah lulus atau melepasi ujian kelayakan Bahasa Melayu. Syarat ini sudah berkuat kuasa sejak 1 Januari 1984.

Secara tidak langsung peranan bahasa Melayu dimartabatkan dalam institusi kehakiman dan undang-undang sebelum seseorang itu bergelar pengamal undang-undang. Lazimnya beberapa ahli akademik terbilang membawa imej besar sesebuah pusat pengajian atau universiti. Persoalannya, apakah benar penilaian akademik berasaskan kesarjanaan, kecemerlangan dan kewibawaan bakal tinggal menjadi sejarah? Ikuti kupasan lanjut Felo Penyelidik Utama, LESTARI-UKM, Prof Emeritus Datuk Dr Ibrahim Komoo, esok.