Usah taasub ‘fatwa kontroversi’ individu
Menjadi tanggungjawab pemerintah Islam dalam mentadbir dan mengatur sebuah negara menjaga kepentingan umum menurut hukum syarak bertujuan menjamin maslahah serta menghindari daripada kemudaratan.
Menurut konsep siasah syar’iyah, pemerintah diberi kuasa mengatur kemaslahatan dan kepentingan umum dalam negara sesuai dengan keadaan semasa serta tuntutan setempat dengan syarat tidak bercanggah prinsip dasar agama Islam.
Hakikat ini yang perlu difahami khususnya dalam kalangan rakyat Malaysia yang terdiri daripada berbilang agama dan bangsa bagi memastikan keharmonian hidup bersama dapat dipertahan. Khusus kepada umat Islam, kefahaman itu mampu mengelak daripada terus berbalah dalam perkara khilaf.
Realiti yang berlaku, ada ketetapan dibuat oleh pemerintah dilihat sesetengah pihak sebagai tidak tegas atau tidak adil untuk kelompok tertentu. Malah, wujud tanggapan seolah-olah umat Islam banyak tunduk kepada desakan bukan Islam dalam perkara sepatutnya dijuarai orang Islam.
Melihat kepada status di laman Facebook Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, Datuk Dr Asyraf Wajdi Dusuki, beliau peka dengan situasi yang berlaku dan menasihatkan masyarakat supaya merujuk kepada pihak yang betul-betul berautoriti dalam hal ehwal hukum serta fatwa.
Hormati institusi agama
Kebimbangan beliau, ‘fatwa kontroversi’ daripada individu selain mufti hanya akan mencetuskan kekeliruan, kekeruhan dan polemik yang tidak menguntungkan bahkan boleh menjadi fitnah kepada kesucian agama Islam.
Diminta mengulas lanjut, Asyraf berkata, masyarakat perlu dididik supaya menghormati struktur institusi agama dan dalam konteks negara, hanya mufti yang dilantik secara sah oleh Sultan sahaja yang mempunyai kuasa mengeluarkan fatwa.
Ini sejajar kaedah fekah yang masyhur: “Keputusan (atau fatwa) hakim atau mufti (yang dilantik pemerintah) mengangkat segala perbezaan pandangan.”
Ini bermakna, sebarang hukum yang dikeluarkan oleh individu tidak kira berstatus ulama sehinggalah kepada penceramah agama akan kekal sebagai pandangan
Asyraf Wajdi Dusuki, Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri
masing-masing yang tiada apaapa kesan perundangan.
Dari segi struktur perundangan negara, sebagaimana yang diperuntukkan dalam Perlembagaan Persekutuan, kuasa agama Islam terletak di bawah Sultan dan kerajaan negeri.
Maka sesuatu pandangan agama hanya sah dan mempunyai kesan perundangan apabila sudah diputuskan oleh mufti yang selalunya dibahaskan secara jemaah dalam Jawatankuasa Fatwa Negeri (ijtihad jamaie) sebelum dibawa kepada Sultan yang menjadi ketua agama di negeri.
Apabila diperkenankan oleh Sultan dan diwartakan, barulah fatwa itu sah, mempunyai kredibiliti dan mengikat dari segi perundangan.
Terima perbezaan pendapat
Menyentuh mengenai isu fatwa yang kadangkala berbeza antara satu negeri dengan negeri lain, Asyraf berkata, itulah bukti keluasan Islam kerana dalam hal membabitkan perkara samar-samar yang memerlukan ijtihad, ia terbuka kepada pandangan dan perbahasan.
Beliau berkata, semua pihak perlu berlapang dada menerima pandangan yang berbeza dan memberi kepercayaan kepada mufti serta tidak membuat tanggapan bahawa mereka saling bertentangan disebabkan perbezaan itu.
“Nabi Muhammad SAW sudah menyatakan, apabila seorang mufti itu berijtihad dan benar, maka dia berhak mendapat dua pahala dan jika dia berijtihad, lalu salah, maka dia mendapat satu pahala. Kedua-duanya betul.
“Prinsip Islam ialah apabila menerima pandangan, jangan taasub hingga menafikan atau meremehkan pandangan yang lain. Sebab itu dalam soal hukum ini, kita perlu merujuk kepada mufti,” katanya.
Beliau berkata, mufti melihat sesuatu itu dalam kerangka yang menyeluruh, berasaskan kajian bukan menyatakan pandangan seseorang dan ijtihad mereka adalah keputusan yang dicapai secara kolektif. Oleh itu, hukum dibuat melihat kepada konteks bukan hanya teks.
Jangan jadi hamba teknologi
Beliau berkata, masyarakat juga perlu memahami bahawa penyelarasan hukum oleh Jawatankuasa Fatwa yang dianggotai mufti sebagai rujukan semua pihak bagi mengelak timbul kekeliruan yang boleh menjurus kepada perbalahan, perselisihan serta perpecahan.
Menurut Ayraf, masalah dapat diatasi jika semua pihak memahami dan menghormati institusi agama di negara ini selain boleh berlapang dada pada perkara khilaf demi memelihara keharmonian serta berusaha mencari kebenaran untuk mencapai kesepakatan.
“Jika tidak, inilah yang menyebabkan masyarakat lebih cenderung terdedah kepada pelbagai polemik membabitkan hukum atau pandangan agama sebab pandangan mufti tidak secocok dengan inspirasi individu. Kita perlu ingat, kita hidup dalam masyarakat, maka maslahah umum lebih penting,” katanya.
Beliau turut mengingatkan supaya jangan terbawa-bawa dengan fenomena penularan maklumat sehingga bertuhankan teknologi dan menganggap apa yang dikeluarkan di laman sosial itu mutlak hingga dengan mudah mengangkat orang yang popular atau ramai pengikut sebagai ulama berautoriti.
Ditanya perlukah badan atau pihak yang menjelaskan keadaan terhadap isu menjadi tumpuan umum, katanya, pendekatan diambil Mufti Wilayah menerusi penerbitan Bayan Linnas yang memberi penjelasan mengenai sesuatu hukum secara terperinci boleh dijadikan contoh.
“Ini pendekatan yang boleh diambil oleh institusi agama untuk perjelaskan. Ulama dan cendekiawan Islam dapat membantu memberi pencerahan dan secara tidak langsung ini dapat mengembalikan keyakinan sebagai pihak berautoriti,” katanya.
Prinsip Islam ialah apabila menerima pandangan, jangan taasub hingga menafikan atau meremehkan pandangan yang lain. Sebab itu dalam soal hukum ini, kita perlu merujuk kepada mufti”