Bangunkan perisian berasaskan budaya tempatan

Kebolehgunaan sesebuah perisian sangat penting untuk kemudahan pengguna tempatan. Ia bermaksud perisian mempunyai kualiti dan mudah digunakan dengan efektif untuk melaksanakan objektif tugasan pengguna.

Sewaktu COVID-19 terdapat beberapa perisian mudah alih digunakan termasuk Mysejahtera, Mytrace Malaysia dan Gerak Malaysia.

Sering kali reka bentuk berpusatkan pengguna kurang diberi perhatian, terutama dari segi kebolehgunaan perisian. Seterusnya, tanpa identiti berteraskan kebudayaan setempat, maka perisian yang bakal dibina di negara ini, seolah-olah kekurangan jati diri yang turut mempengaruhi kebolehgunaan perisian.

Mengikut kajian pakar kebolehgunaan perisian daripada Amerika Syarikat (AS), Jacob Nielsen, projek pembangunan perisian harus membelanjakan 10 peratus daripada anggaran keseluruhan projek untuk menguji kebolehgunaan perisian.

Sebagai contoh, dengan adanya reka bentuk yang mempunyai ciri-ciri kebolehgunaan, laman web dapat meningkatkan metrik pulangan pelaburan (ROI) yang diinginkan sebanyak 135 peratus secara purata.

Selain itu, terdapat pelbagai manfaat untuk kebolehgunaan seperti memanusiakan perisian yang dijalankan oleh Maybank yang menggunakan tag ‘Humanising Banking’, iaitu memanusiakan khidmat perbankan termasuk aplikasi web ataupun mudah alih untuk kemudahan pengguna tempatan di negara ini.

Dengan memanusiakan perisian mudah alih, ia akan memudahkan pengguna berinteraksi dengan aplikasi dan seterusnya meningkatkan produktiviti kerja.

Mengapakah kebolehgunaan perisian penting terutama untuk apliksi mudah alih? Menerusi laporan Hootsuite pada 2020, pengguna perkakasan mudah alih ialah sebanyak 67 peratus penduduk dunia, iaitu sebanyak 5.19 bilion pengguna.

Di negara ini, terdapat 96 peratus pengguna mengakses internet menggunakan perkakasan telefon pintar, iaitu daripada 25.86 juta penduduk.

Kriteria kebolehgunaan perisian berkait rapat dengan reka bentuk perisian mudah alih sangat penting untuk produktiviti pengguna lebih-lebih lagi sewaktu pasca Perintah Kawalan Pergerakan (PKP) termasuk Perintah Kawalan Pergerakan Pemulihan (PKPP) seperti Mysejahtera, Mytrace Malaysia dan Gerak Malaysia.

Maka perisian mudah alih ini mudah dicapai menerusi peranti bersesuaian menerusi jaringan internet stabil.

Bagaimanapun, masih terdapat kekurangan perisian mudahalih terutama dari segi kebolehgunaan.

Di negara ini, terdapat unit memfokuskan kebolehgunaan menerusi penyelidikan di makmal MIMOS Ux/usability Lab, yang dibangunkan pada 2007 untuk tujuan penyelidikan bermatlamat kebolehgunaan perisian di negara ini.

Lembaga Pengujian Perisian Malaysia (MSTB) pula ialah badan nasional berfokus industri dalam mempromosikan jaminan kualiti perisian (SQA) dan pengujian perisian sebagai antara kecekapan teras dalam pengembangan produk dan perkhidmatan berkualiti bergantung pada teknologi maklumat.

Mengikut Nielsen juga, ciri kebolehgunaan berikut perlu dipatuhi untuk menghasilkan perisian berkualiti: keupayaan mengakses; konsisten; ergonomik dan kesederhanaan reka bentuk; kebolehbacaan dan senang diingati; efektif dan fleksibel serta pengurusan ralat dengan realistik.

Keupayaan mengakses perisian bermaksud kandungan aplikasi mudah alih dapat dicapai di mana sahaja oleh pengguna dengan menggunakan peranti mudah alih.

Kandungan perisian konsisten bermaksud kandungan dan elemen antara muka perisian itu diletakkan dengan stabil pada setiap kandungan reka bentuk antara muka perisian.

Ergonomik dan kesederhanaan reka bentuk perisian menjelaskan aplikasi dibangunkan dengan kesesuaian pengguna dan tidak merumitkan. Reka bentuk perisian juga menekankan penggunaan elemen penting, kemas dan tidak terlalu padat serta merumitkan pengguna untuk memahami kegunaan perisian.

Kebolehbacaan dan senang diingati pula melambangkan kandungan perisian boleh dibaca dan dibesarkan mengikut keselesaan mata pembaca. Setiap langkah menggunakan perisian ringkas dan mudah diingati terutama langkah penggunaannya.

Efektif dan fleksibel menunjukkan aplikasi berfungsi dengan cekap untuk mencapai tugas dikehendaki dengan pantas. Seterusnya ciri fleksibel menunjukkan reka bentuk antara muka aplikasi boleh menyesuaikan saiz, kedudukan dan elemen reka bentuk antara muka mengikut peranti perisian mudah alih mempunyai pelbagai saiz.

Pengurusan ralat dengan realistik pula bermaksud aplikasi tidak akan secara tiba-tiba berhenti tanpa memberi maklum isyarat awal kepada pengguna. Penggunaan manual perisian seperti penerangan ringkas tujuan aplikasi dan bagaimana cara menggunakannya juga diberikan.

Namun, ciri prinsip kebolehgunaan reka bentuk antara muka universal seperti dibincangkan tidak mempunyai prinsip kebolehgunaan reka bentuk antara muka berkaitan budaya tempatan khususnya bersesuaian dipakai masyarakat tempatan.

Pada masa sama, Dasar Kebudayaan Kebangsaan (DKK) berpaksikan budaya masyarakat di rantau ini dan prinsip Rukun Negara dapat diaspirasikan sebagai prinsip kebolehgunaan kerana ia selari dengan hasrat Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) untuk membentuk kandungan tempatan beridentiti budaya tempatan.

Mengintegrasikan dan memanusiakan perisian mudah alih dengan elemen tempatan, dapat mengurangkan masalah kebolehgunaan perisian kerana lebih dekat di hati masyarakat tempatan.

Lambakan perisian antarabangsa dengan penggunaan bahasa asing sukar difahami. Kebanyakan perisian mudah alih datang dari AS dan negara di Eropah, sekali gus mengekang pengguna tempatan menjadi lebih produktif terutama di luar bandar.

Konsep berteraskan Dasar Kebudayaan Kebangsaan ini penting untuk menghasilkan reka bentuk antara muka perisian yang mempunyai kebolehgunaan efektif dan menepati hasrat pengguna tempatan.

Prinsip kebolehgunaan berteraskan budaya tempatan untuk reka bentuk perisian seperti berikut: konteks kandungan tempatan bersesuaian kebudayaan tempatan; nilai estetika berkaitan kebudayaan tempatan; falsafah kebudayaan tempatan dan penggunaan bahasa tempatan.

Prinsip reka bentuk juga berdasarkan konteks kandungan perisian mematuhi ciri budaya tempatan bertujuan meningkatkan kebolehgunaan perisian lebih mampan dan interaktif untuk pengguna tempatan.

Ciri ini mengaitkan konteks budaya berkaitan kehidupan di negara ini seperti nilai murni diinspirasikan daripada masyarakat desa untuk diadaptasikan nilai tempatan kepada reka bentuk perisian.

Ini membantu pengguna lebih mudah mengaitkan nilai tempatan kepada situasi kepada konteks subjek berbeza.

Seterusnya, prinsip reka bentuk nilai estetika perisian berkaitan kesenian dan keindahan lokal dapat diterapkan kepada perisian.

Begitu juga penggunaan audio kepada perisian juga boleh menerapkan loghat ciri budaya tempatan. Perisian dibangunkan juga boleh menggunakan watak animasi tempatan sebagai ikon, sekali gus dapat membezakan identiti ikon di negara Asia lain seperti Indonesia, India, Jepun, Korea Selatan atau China.

Prinsip falsafah tempatan boleh ditanamkan untuk reka bentuk perisian bercirikan budaya tempatan seperti prinsip kepercayaan kepada Tuhan, selain Rukun Negara.

Penggunaan bahasa kebangsaan, iaitu bahasa Melayu sudah semestinya penting sebagai identiti negara bangsa. Ia boleh menggunakan dwibahasa atau ekabahasa dengan bahasa lain mengikut kesesuaian dan konteks.

Maka, perisian bercirikan budaya tempatan dapat dilestarikan dengan menggunakan bahasa Melayu sebagai teras, diikut bahasa lain untuk menyokongnya mengikut kesesuaian dan konteks.

Pengguna akan lebih mudah memahami untuk menggunakan perisian, sekiranya perisian mempunyai elemen reka bentuk antara muka tempatan menerusi penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa lingua-franca di rantau ini.

Dengan menanamkan prinsip reka bentuk perisian universal dan tempatan, ia akan meningkatkan kebolehgunaan dan mengurangkan masalah menggunakan perisian. Ia juga dapat meningkatkan produktiviti dan kualiti perisian untuk pengguna tempatan dan seterusnya meningkatkan pulangan pelaburan.

Kesedaran masyarakat perlu ada untuk melestarikan budaya tempatan ke pasaran perisian antarabangsa dengan ciri budaya di rantau ini yang diinspirasikan daripada Dasar Kebudayaan Kebangsaan. Dengan ini integrasi aktiviti masyarakat Malaysia lebih inklusif, kolaboratif dan interaktif dapat dilaksanakan.

Justeru, perspektif reka bentuk berpusatkan pengguna boleh dimanfaatkan oleh badan seperti MIMOS Berhad, MSTB, SKMM, pembuat dasar, pereka bentuk perisian, serta pengguna tempatan di negara ini. Ia dapat meningkatkan lebih banyak pembangunan perisian mudah alih berkualiti, bercirikan tempatan untuk kegunaan masyarakat tempatan.

Tanpa identiti berteraskan kebudayaan setempat, maka perisian yang bakal dibina di negara ini, seolah-olah kekurangan jati diri yang turut mempengaruhi kebolehgunaan perisian.