Pendekatan semberono sukarkan Indonesia tangani COVID-19
Bandung: Indonesia masih bergelut dengan gelombang pertama COVID-19 yang tidak berkesudahan, walaupun selepas sembilan bulan berdepan pandemik itu.
Sehingga pertengahan bulan lalu, jangkitan masih tinggi dengan lebih 13 peratus rakyat disahkan positif selepas menjalani saringan.
Berdasarkan Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), angka positif melepasi lima peratus daripada jumlah penduduk yang diuji diklasifikasikan sebagai penularan yang gagal dikawal.
Akhir November lalu, republik itu mengharungi peristiwa mengerikan apabila mengesahkan lebih daripada setengah juta jangkitan, sejak kes pertama direkodkan awal Mac lalu.
Banyak kesalahan yang menjadi punca keadaan menyedihkan itu yang wajar dikongsi oleh WHO dan kerajaan sebagai pengajaran bagi mengelak perkara sama berlaku di negara lain.
WHO yang meminimumkan tahap jangkitan virus di luar China ketika awal pandemik dan memberi pujian keterlaluan terhadap persediaan kerajaan Indonesia, membuatkan mereka alpa.
Dalam pada itu, matlamat ditetapkan Indonesia sendiri dalam memerangi pandemik turut menjejaskan usaha menangani wabak, yang tahap jangkitan dan penularannya kerap dipandang remeh oleh penduduk republik itu.
Sementara itu, kerajaan Indonesia sendiri lebih risaukan kemerosotan ekonomi berbanding usaha membanteras penyebaran virus.
Tindakan pihak pentadbiran yang sering meremehkan ancaman pandemik antara lain dengan mengatakan virus itu tidak mampu tahan cuaca panas dan lembap di republik berkenaan, turut menyumbang kepada kealpaan penduduk.
Seperti diakui Presiden Indonesia, Joko Widodo (Jokowi) pada wawancara dengan BBC Februari lalu, tumpuan utama pentadbirannya adalah pada ekonomi yang makin teruk terjejas akibat perintah kawalan pergerakan.
Ditanya mengenai ancaman pandemik, beliau menegaskan perhatian utamanya ialah sama ada ia akan menjejaskan Indonesia sebagai destinasi pelancongan, sekali gus mengurangkan pendapatan daripada sektor itu.
Ketika seluruh dunia mengeluarkan larangan perjalanan untuk mencegah COVID-19, kerajaan sebaliknya menggunakan ‘dana pengaruh bernilai 72 bilion rupiah’ untuk mempromosikan Indonesia sebagai destinasi pelancongan.
Tumpuan kepada ekonomi menjelaskan mengapa pentadbiran Jokowi terus membisu mengenai virus itu ketika ia mula menular di Indonesia, dengan alasan mahu mencegah orang ramai atau panik, bagi mengelak kejatuhan ekonomi.
Ketika gesaan bagi perintah berkurung atau penutupan dibuat wilayah tertentu, umpamanya oleh Gabenor Jakarta, Anies Baswedan, beliau dilihat sebagai ‘pembangkang’ bermotifkan politik yang mahu merosakkan ekonomi setempat.
Menteri Dalam Negeri, Tito Karnavian, menegur syor itu dan mendakwa ia akan menjejaskan ekonomi dan menyebabkan rakyat panik, sekali gus mencetuskan lebih banyak masalah. Sementara itu, Menteri Hal Ehwal Maritim, Luhut Pandjaitan, meminta elit politik supaya bersikap matang dan berhenti mempolitikkan pandemik itu. Menteri Politik, Undang-undang dan Keselamatan, Mahfud MD, pula berkata masyarakat tidak perlu panik dengan bahaya COVID-19 kerana lebih banyak kematian berlaku akibat selesema, batuk kering dan denggi. Jokowi seterusnya mempertahankan keengganan melakukan perintah berkurung berdasarkan pertimbangan ekonomi, selain memberi contoh Itali dan India mengalami masalah sosial akibat pendekatan itu. Akhirnya, selepas pandemik gagal dikawal, Jokowi masih tidak boleh membuat keputusan bagi mengarahkan perintah berkurung, sebaliknya meminta ketua daerah membuat keputusan di kawasan masing-masing. Tindakan itu ditafsirkan sebagai strategi beliau untuk melindungi dirinya daripada sebarang ancaman politik berikutan pelaksanaan perintah berkurung.
Sebaliknya, Jokowi mempromosi perintah berkurung bersasar yang menumpukan kawasan kecil bagi mengelak gangguan sosial lebih besar.
Bagaimanapun, masalah bagi perintah berkurung sedemikian ialah keberkesanannya kerana perlu diselaraskan dengan saringan dan pengesanan kontak yang masih kurang dilakukan di Indonesia.
Dekan Fakulti Perubatan Universiti Pembangunan Veteran Kebangsaan di Jakarta, Prijo Sidipratomo, menjelaskan dasar kerajaan itu adalah strategi berdasarkan imuniti kelompok.
Kegagalan membuat keputusan itu akhirnya menyebabkan Indonesia berakhir dengan hasil terburuk dengan penularan domestik tidak terkawal dan kemelesetan ekonomi pertama dialami sejak 22 tahun lalu.
Hanya pada September lalu, Jokowi bertukar nada dan mengakui bahaya mengutamakan pemulihan ekonomi berbanding mengekang pandemik itu.
Asasnya, kegagalan pentadbiran beliau mengekang wabak itu berpunca daripada kurang kemahuan politik untuk mengatasi masalah berkenaan kerana bimbang menjejaskan ekonomi.
Sejarah akan menentukan sama ada pendekatan semberono Indonesia mungkin pilihan lebih baik berbanding Eropah, yang melaksanakan perintah berkurung yang ketat, namun mungkin berdepan gelombang ketiga tidak lama lagi.
Apa pun, pada hakikatnya, usaha Indonesia menangani pandemik COVID-19 tidak boleh dianggap sebagai kejayaan bagi Jokowi.