Sejauh mana berkesan Akta Perlindungan Pemberi Maklumat

Ada beberapa artikel mengenai Akta Perlindungan Pemberi Maklumat (Whistle Blower Protection Act) 2010 yang didakwa tidak efektif dan berkesan dalam melindungi pemberi maklumat.

Ini disebabkan pemberi maklumat tidak akan dilindungi sekiranya pendedahan maklumat itu bercanggah dengan apa-apa undang-undang bertulis.

Kenyataan Ketua Pesuruhjaya SPRM bertarikh 11 Februari lalu menyatakan pemberi maklumat tidak perlu takut kerana laporan dan maklumat disalurkan kepada SPRM tertakluk kepada kerahsiaan dengan dilindungi nama serta identiti mereka.

Kenyataan itu hanya menyatakan ‘akan melindungi nama’, namun dengan apa yang berlaku kepada beberapa ‘pemberi maklumat’ sebelum ini, tidak ramai sanggup tampil untuk memberi keterangan kerana ‘kita yang cuba membantu, kita yang kena lutu’.

Pemberi maklumat atau ‘peniup wisel’ ialah seorang pekerja atau kakitangan organisasi yang membuat laporan mengenai salah laku majikan di tempat kerja, memaklumkan dan membuat aduan terhadap pihak yang bertindak menyalahi etika dan tata cara kerja.

Pemberi maklumat boleh jadi kakitangan yang sedang atau yang sudah berhenti kerja.

Yang turut dinyatakan bahawa salah laku yang dimaksudkan boleh jadi kejadian lepas, kejadian terkini atau kejadian yang dirancang untuk masa hadapan.

Buka fail

Identiti seseorang yang memberi maklumat mengenai kejadian salah laku kepada agensi penguatkuasaan seperti SPRM yang membolehkan agensi itu menjalankan dan membuka fail siasatan akan dilindungi dan tidak dihebahkan berdasarkan akta dimaksudkan.

Akta ini menyediakan perlindungan kepada mereka yang sukarela tampil melapor atau mendedahkan maklumat aktiviti rasuah atau salah guna kuasa. Ia juga menggalakkan orang ramai dari seluruh sektor pekerjaan untuk mendedahkan aktiviti berkaitan rasuah.

Pemberi maklumat juga diberi status imuniti atau ‘kekebalan’ daripada tindakan sivil, jenayah atau tatatertib apabila mendedahkan perlakuan rasuah.

Akta ini diluluskan Parlimen pada Jun 2010 dan berkuat kuasa mulai 15 Disember 2010 dengan objektif melindungi pemberi maklumat dalam bentuk kerahsiaan maklumat yang diberi, kekebalan daripada tindakan sivil dan jenayah dan perlindungan daripada tindakan memudaratkan mereka.

Perlindungan kepada pemberi maklumat ini adalah usaha kerajaan dalam membanteras rasuah dan menggalakkan tadbir urus yang baik di bawah Program Transformasi Kerajaan (GTP).

Antara pendedahan adalah penyalahgunaan kuasa, perlanggaran undang-undang dan standard etika, memudaratkan kesihatan dan keselamatan awam, pembaziran, kerja haram serta tidak sah dan salah urus.

Bukti kuat

Pendedahan itu hendaklah dibuat dalam ‘niat baik’ berdasarkan ‘alasan yang jujur dan munasabah pada masa kejadian’ tanpa memerlukan bukti kuat daripada pemberi maklumat.

Kewajipan mengumpul bukti ditugaskan kepada unit penyiasatan agensi penguat kuasa untuk memastikan bahawa pemberi maklumat tidak dikompromi. Namun, pemberi maklumat boleh memberi keterangan jika ia boleh didapati secara sah melalui kerja mereka.

Mereka yang mendedahkan maklumat sulit dan rahsia pula akan didenda tidak lebih RM50,000 atau penjara sehingga 10 tahun atau kedua-duanya.

Jika ada ‘pahlawan, pejuang atau hulubalang’ di tempat kerja, mereka yang memperjuangkan kebenaran, kebaikan, kejujuran, ketelusan dan keikhlasan akan dijadikan mangsa dan dilabel ‘pengacau, perosak keharmonian, kaki lawan, penderhaka’, lalu tindakan tatatertib dikenakan termasuk dipindah kerja ke tempat lain.

Menerusi laporan akhbar dan media, kebanyakan kes salah laku dan rasuah membabitkan mereka yang memegang kuasa atau berkedudukan seperti ‘pemimpin di pejabat’, tetapi apabila berlaku ‘salah laku’, tidak pula mereka diambil tindakan berbanding kakitangan yang tiada jawatan.

Jelas juga, beberapa pandangan menyatakan ‘berdiam diri bukan bererti setuju sepenuhnya, memprotes bukan bermakna melawan’, cuma budaya yang cuba ‘dijelmakan’ untuk menjadi ikutan tidak memenuhi hasrat murni dan mulia yang dicadangkan.

Oleh itu, jika benar dan sesungguhnya niat untuk mempunyai satu sistem ‘Bersih, Cekap dan Amanah’ dan kini ditambah dengan ‘integriti’ serta dihormati, elok sahaja kita bersama-sama benar-benar berlaku adil kepada semua.

Serius melaksanakan tindakan berdasarkan tuntutan al-quran, nas dan hadis.

Azizi Ahmad, Institut Pendidikan Guru Malaysia Kampus Bahasa Antarabangsa Lembah Pantai, Kuala Lumpur