Harta pusaka

„ Garis panduan dijelaskan terperinci dalam surah an-Nisa

Saya ingin mengetahui pembahagian harta pusaka dalam Islam. Apakah dalil yang mensyariatkannya? Bagaimana bagi kes seorang ibu bukan Islam meninggal dunia manakala anaknya pula ada yang beragama Islam (mualaf) dan bukan Islam. Apakah anaknya yang beragama Islam dapat mewarisi harta pusaka berkenaan?

Musykil

Kuala Lumpur

Pembahagian harta pusaka dalam Islam berdasarkan surah an-Nisa, ayat 7, 11, 12 dan 176 .Ia memberi garis panduan mengenai waris yang berhak dan kadar pembahagian harta.

“Allah perintahkan kamu (mengenai pembahagian harta pusaka) untuk anak-anak kamu iaitu bahagian seorang anak lelaki menyamai bahagian dua orang anak perempuan.

“Tetapi jika anak-anak perempuan itu lebih Umat Islam menyambut kedatangan tahun baru 1438 Hijrah. Tahun baru Islam adalah penggantian tahun dalam Islam yang dikira berdasarkan kitaran bulan dan ia mula dikira sejak penghijrahan Rasulullah SAW dari kota Makkah ke kota Madinah.

Walaupun hijrah Rasulullah SAW berlaku pada Rabiulawal, bulan pertama dalam takwim Hijrah adalah bermula setiap 1 Muharam. Penetapan tahun baru Islam ini dimulai pada zaman pemerintahan khalifah kedua Sayidina Umar al-Khattab RA.

Peristiwa hijrah Rasulullah SAW dan sahabat RA banyak memberi makna dan pengajaran kepada umat Islam pada hari ini.

Tafsiran hijrah bukan sekadar bermaksud penghijrahan dari satu tempat ke tempat lain secara fizikal, bahkan definisi hijrah lebih kepada penghijrahan rohani daripada kurang baik kepada lebih baik. daripada dua, maka bahagian mereka ialah dua pertiga daripada harta yang ditinggalkan oleh si mati. Dan jika anak perempuan itu seorang saja, maka bahagiannya ialah seperdua (separuh) harta itu.

“Dan bagi ibu bapa (si mati), tiap-tiap seorang daripada kedua-duanya, seperenam daripada harta yang ditinggalkan oleh si mati, jika si mati mempunyai anak. Tetapi jika si mati tidak mempunyai anak, sedang yang mewarisinya ialah ibu bapanya, maka bahagian ibunya ialah sepertiga.

“Kalau pula si mati itu mempunyai beberapa orang saudara (adikberadik), maka bahagian ibunya ialah seperenam. (Pembahagian itu) ialah sesudah diselesaikan wasiat yang telah diwasiatkan oleh si mati dan sesudah dibayar hutangnya.

“Ibu bapa kamu dan anak-anak kamu, kamu tidak mengetahui siapa di antara mereka yang lebih dekat serta banyak manfaatnya kepada kamu. (Pembahagian harta pusaka dan penentuan bahagian masing-masing seperti diterangkan itu ialah) ketetapan daripada Allah, sesungguhnya Allah Maha Mengetahui, lagi Maha Bijaksana.” (Surah an-Nisa, ayat 11)

Ayat berkenaan adalah satu daripada dalil mensyariatkan sebab yang membolehkan seseorang menerima harta pusaka daripada seorang yang lain.

Sekiranya ia membabitkan keluarga Islam mungkin ia tidak menjadi persoalan. Bagaimana pula sekiranya membabitkan keluarga mualaf?

Dalam memperkatakan kedudukan pembahagian harta pusaka bagi orang bukan Islam iaitu ahli keluarga bukan Islam dengan mualaf, pertamanya hendaklah kita melihat kepada siapa harta pusaka itu boleh diagihkan.

Bagi orang Islam warisnya seperti yang dinyatakan dalam surah an-Nisa itu dan mereka yang layak menerima daripada senarai sistem faraid.

Bagi orang bukan Islam, apabila berlakunya kematian, waris adalah seperti dinyatakan dalam Akta Pembahagian 1958 iaitu ibu, bapa, suami, isteri, anak dan zuriat atau keturunan yang ke bawah.

Menurut pandangan ulama disepakati, orang Islam tidak boleh mewarisi harta orang bukan Islam dan begitu juga orang bukan Islam tidak boleh mewarisi harta orang Islam.

Ini bersandarkan hadis Rasulullah SAW, mafhumnya: “Tidak akan mewarisi oleh orang Islam akan (harta) orang kafir dan tidak mewarisi orang kafir akan (harta) orang Islam.”

Kembali kepada isu bagaimana kedudukan harta pusaka ibu yang meninggal dunia sedangkan si mati bukan beragama Islam dan bolehkah anaknya yang beragama Islam menuntut harta pusaka si mati?

Saya kira penjelasan pandangan ulama daripada hadis Nabi SAW itu jelas menyampaikan maksudnya. Waris yang bukan seagama dengan ibu terbabit tidak boleh menuntut harta pusaka ibunya.

Namun, sekiranya ibu terbabit ada meninggalkan wasiat kepada anaknya dan termasuk anak yang beragama Islam, maka bolehlah anak itu menerima harta pusaka ibunya melalui jalan wasiat. Penyelesaian pembahagian wasiat bagi orang bukan Islam seperti peruntukan di bawah Akta Wasiat 1958 dan perlu diselesaikan di Mahkamah Tinggi Sivil.

Sebarang kemusykilan sila e-melkan kepada: rencana@hmetro.com.my.

Penulis ialah peguam syarie