Oshiwambo (Kundana)
EENHANA–Omuhoko oovahapumoNamibia va kala noku upa omadina a yooloka, ngaashi ovaSan, Ovayelele, Oludhi lwaNalutezi nosho tuu, ova ti vo Ovakwanghala, no inava ifanwa vali omadina oo mahapu mahapu.
Omuhoko ou owa eta eshi pouyelele efimbo Presidente Hage Geingob a li ta talele po Oshitukulwa shaHangwena, osho shi li oshitopolwa shoyoongalele oyo ta ningi noshiwana, oshilongo ashishe.
Omupelesidende okwa pula kutya nava ifanwe oolyelye hano? Ashike Queen David ou a popya ponhele yomuhoko oo okwa nyamukula kutya voo Ovakwanghala. “Natu kale hatu ifanwa Ovakwanghala shaashi fye Ovakwanghala,” David ta ti.
Oludi lOvakwanghala moshitukula Ohangwena ola lombwela omupresidende kutya voo ova hala elelo lavo lopamufyuululwakalo, ngaashi naanaa omihoko dihapu moshilongo. Tava ti voo ove na omhumbwe yomaumbo, nova pumbwa ovaleli vopamufyuululwakalo ovo tava kala ovakaleli po vavo. David okwa popya kutya eepelesenda 80 dovanhu womuhoko wavo natango ohava nangala moixwa.
Okwa weda ko ta ti ohava nangala momaumbo a longwa menailona, menete deemwe oshoyo momapeta omiti. Onghalo ei oya eta va mone oixuna koutalala, oupyu oshoyo ko ku lika komayoka. Ovati kape na oshiholekwa momaumbo avo, shaashi mokanhele kamwe ohamu dulu oku nangala ovanhu ve fike pu va heyali aveshe veli mumwe pe he na okaana nomukulunhu, ile omulumenhu nomukainhu. Otava pula kutya fiyo onaini tava kala ngaha medu lavo vene.
Okwa ti nande va pandula oshikonga shoku yandja eembapila doshilongo osho sha ningila Ovakwanghala eendjapo, ashike paife oda lokwa po kodula omolwa onghalo yavo yomaumbo.
Okwa twikila kutya ovanhu ve fike po 180 ova pewa omaumbo omilongo mbali medu lodoolopa Eenhana mo2008, ashike fiyo onena kape na olusheno oshoyo oudjuwo. Ovati ngeno okwa li pe na olusheno ngeno ngaashi ngaha ngeno ova tameka nale noku xwikila ile oku longa eeshikopa ile oikefa ve li monene oyuuyemo va palule eefamili davo.
David okwa popya vali kutya ova pumbwa endiki loihongomwa opo tava dulu oku ulika oihongomwa yavo ngeenge va djamo meefikola. Ovati ovali va deulwa kendiki loihongomwa lo ko Tsumkwe olo li li endiki loku landifila oinima yavo.
Kombingayedu,ovapopya kutya Ovakwanghala nava pewe edu lavo. Otaa ti kutya ove li moipondoka oyo ili mefiloshisho lovanhu vamwe va dja komakule nove ya oku va pangela noku va lombwela eshi ve na oku kala. Otava ti kave na onhele youlifilo, noimuna kave i kwete. Otava ti kutya oshiluluma unene ngeenge taku popiwa kutya Ovakwanghala ovo ovakalimo votete moshilongo, ashike onghalo yavo ota i udiva nai, shaashi nedu olo ve he na.
Ova pula pa totwe noku kwashilipalekwe elelo lomufyuululwakalo lOvakwanghala moshitukulwa Ohangwena, otava ti ova kanifa omifyuululwakalo davo eshi dahengumukila mumwe nomifyuululwakalo dOvakwanyama.
Otava ti kutya elaka lavo kape na apa ha li longwa meefikola, nota va pula elaka lavo li kale ombinga yomufindalongo moshilongo. Otava ti ounona vavo voukadona ngeenge va mitikwa kovanhu okudja komihoko dimwe nena ihava futwa omolwa enyono ngaashi hashi ningwa komihoko dimwe. Oshipa shavo ovati otashi ende tashi kana.