New Era

Omushitipo gwoonguyo a lundululil­e ‘ooMwaudako’ miikutu yomwoode

-

ONDJATO ndjoka moNamibia ya owa edhina ‘ Mwaudako’ oya simana miillogo oyindji yaAfrica oshika ohayi vulu oku humbata iinima oyindji pokathimbo, yo ishewe oyi na ombiliha.

MoGhana, ondjato ndjoka oya tameke unene tayi dhana onkandanga­la moomvula dho1980, sho Aanigeria yali ya pe Aaghana okathimbo okafupi opo ya yele mo moshilongo shawo. Oyendji oyekiiland­ela ooMwaudako opo ya vule oku pakela mo iinima yawo yo ya thige po oshilongo shaantu.

Pethimbo lyoshikumu­ngo shoka shali tashu ithanwa “Ghana naye” Aaghana oya mono kutya ondjato ndjika ompu, yo ishewe ohayi tonya nuupu, ye omuntu ota vulu oku tula mo iinima oyindji shaashi onene nawa.

Okuza mpoka ngele omuntu ta landa ondjato ndjoka pomatala moGhana nenge moNigeria, omuntu iha popi omahokolol­o ogendji-gendji goku ndjokonona ondjato, oha ti owala onda hala ‘Ghana Must Go” (Ghana na ye).

MoNamibia ondjato ndjoka oya imonene edhina “Mwaudako” molwaasho ka oyo unene hayi longithwa oku humbata iinguma ngele aantu taya yi koosa. Oku shiwike nawa kutya oshitya ‘mwaudako’ osho hashi longithwa ngele aantu taya yakulathan­a nenge taya minikathan­a moosa.

Ano paife ngele omupopi gwOshiwamb­o tayi mostola ta kongo ondjato ndjoka naye iha popi we iinima oyindji ashike oha ti owala “onda hala Mwaudako”.

Nonande ondjato ndjoka oyi na edhina lya kwatakanit­hwa niiningwan­ima iidhigu, kutya nee okoGhana naNigeria hoka yazilile, nenge omoNamibia moka ya kwatakanit­wa koosa, edhina lyayo olya yambuka po.

“Ota ndi dhimbulukw­a sho ndali tandi pula aakuluntu yandje naapambele yandje yalwe kutya edhina ndjoka olya zi naanaa peni, noya pendje ondjokonon­a yi shi oku pulakenwa,” osho Obinna ngoka ngashingey­i a ningi omukalimo ko New York a ti.

Melaka limwe lomoNigeri­a loshiIgbo edhina lyondjato ndjoka olyo ‘Anyi N’Aga’ shoka tashi ti “Otatu yi”. Ta ti Ondjato ndjoka oya kwatakanit­hwa ketembu, ndjoka inaalu humbata owala iiguma niizalomwa, ihe olya humbata wo oondjokono­na nomuthigul­ulwakalo, onkene ondjato ndjoka paife oya talika ko onga oshitopolw­a shopamuthi­gululwakal­o.

Ovaherero, ye yi luku, ‘mayi rondo pi?’ (otayi londo peni). Kwa talika kutya ondjato ndjoka aluhe oha yi kala thendwa omitsalo, nolu ndji oha yi kutha po unene ehela enene mosheendit­ho. Eyipulo ndjoka kutya ‘otayi londo peni?’ oya ningi po edhina lyondjato.

Omuhitipo gwoonguyo Chioma Obiegbu, omvalele yaNigeri yi li moNew York okwa imanaga kumwe nomweetipo omukwawo gwoonguyo dhomoode, Wuraola Oladapo noye ya po noonguwo ndhoka taya to Oshingolo sha lumbakana nOshiafric­a.

“Iikutu yimwe oyili momufolomo gwOs h i a f r ica, unene Af r i c a lyokUUning­inino, omanga oohulukway­a dha ninga kshingolo.

“Opu na wo omagala ngoka geli molupe yoshinanen­a shaAfrica.

“Oondjato odha nyika etembu, ashike ondjokonon­a ndjoka ondulu, ngashingey­i otayi lundululil­wa momuthigul­ulwakalo tagu shambula omwenyo,” Obinna ta ti.

Obina ngoka a valelwa moNigeria, okwa li a etelwa ohokwe yoku thaneka kuhe ngoka ali a hole okuthaneka unene piituthi yezimo.

Ashike yina oye emu pe ethano lye lyotango, omanga nokuli a li kosikola yaanona moUK, naampoka opo a zi ta thaneke omathano geshi oku talika.

“Onda iyadha tadhi longitha ethano lyandje oku ulika oonkalo moka aantu yeli. Unene kiinuma mbyoka ya nika uushiwikil­e, nomuthigul­ulwakalo, unene tuu uuthigwa gwOshiafri­ca.

Ondjokona yondjato yoGhana Must Go oya zin ale, onkene oya gwana oku ningilwa omishangwa niilongomw­a yoandjokon­ona. Mumvo 2017, omalweendo gomatukond­hila lyoKLM noAir France, ogali ga tindi oku humbata omitsalo dhili moondjato ndhika, anuwa shaashono ohadhi kala oonene nohadhi ya pakelitha nuudhigu. Shika otashi tsu kumwe nedhina lOshiherer­o ‘mayi rondo pi?’

Ashike Ghana oshinima shika ine shi tambula ko ta ti ethindilok­ongudhi lyopamuhok­o, yeshi talela kutya aapashiyon­i Aafrica oyendji ngele taya ende mpaka naampeya ka, ohaya humbata iitsalomwa yawo olundji mondjato ndjoka.

Kakele koku humbata iinguma noondongel­wa dhilwe miilongo oyindji yaAfrica, moNigeria, Mwaudako oha talikila molupe lwaanapoli­tika mboka haya dhengele ondhi peho, kutya omo haya humbata iimaliwa ngele taya lile owishi kelambo.

MoWest Africa (Africa lyuuningin­ino) Ghana Must Go onkene ta dhana onkandanga­la onkandanga­la, nohe ya muunene wa yooloka nomomalwaa­la ga yoolokatha­na, ngaashi olumbulau, olushunga nolutiliga­ne, naadjoka ewinayi lyolwaala lwenono, ndjoka hayi humbatwa olwindji kaalandith­i yoongaku dha zalwa nale.

Nopomimvo ndhika ooMwadako onkene ye na ombiliha, yo ishewe ohaya longo iikumithal­onga shoka haya vulu oku humbata iinima oyindji yivulithe mpoka pwa tegelelwa, nonando oyikale tayi monika ya udha thilu thilu.

Obinna oku na omayipulo kutya pamwe edhina ndjoka Ghana Must Go nali ekelwe hi, ku talike ngele ngele ondjato tayi monikila edhina limwe.

“Ondi wete Ghana Must Go (Ghana naye) edhina lya nika etukano nondhino, unene kaakwashig­wana yaGhana.

“Shika osha eta ndje peipulo ndika, edhina nali lundululwe, nenge ondjato ndjoka nayi hulitwe po oku longwa?” ta pula.

 ??  ??
 ??  ??
 ??  ?? Oonguwo dhoka dha longwa mondjato yaMwaudako.
Oonguwo dhoka dha longwa mondjato yaMwaudako.

Newspapers in English

Newspapers from Namibia