Covid-19: Tanzania ke na ompangela yetuntilo lyoCovid
EPANGELO lyaTanzania, ndyoka lya kala nokupewa uusama omolwomukalo ngoka lya ungaunga nomukithi gwocovid-19, kali na ompangela yokuandjaganeka omuti gwetuntilo lyoCovid, ominista yuuhaku tayi ti ngaaka. Omapopyo ngoka oge ya konima yaPresidente John Magufuli okwa londodha aanambelewa kaaya ete omiti dhetuntilo ta ti otadhi ka enda nayi aakwashigwana, inaa gandja nando uumbangi washa.
Mboka ye li ompinge naye oya ti ota dhana nomulilo oshoka omukithi ogwa nika oshiponga. Aantu oomiliona oya tuntilwa nale miilongo oyindji konima sho omuti getuntilo gwa li gwa pitikwa meendelelo. Omiti dhetuntilo ohadhi ningilwa omalolelo ga kwata miiti ga kwatela mo aantu omayovi omanga inaaga pitikwa kaakalekipo yuundjolowele miilongo. Ohaya tala kuuyelele awuhe wuuhaku osho wo nkene tawu pondola iilonga omanga inayi pitikwa okuya moshigwana ashihe.
Omwedhi gwa za ko, Ehangano lyuundjolowele muuyuni lyoWorld Health Organisation (WHO) olya li lya pula Tanzania a gamene aakwashigwana ye nomuti nguka. Tanzania osho shimwe shomiilongo iishona muuyuni ihaashi pititha uuyelele kombinga yomukithi gwoCovid-19.
Lwahugunina a pititha uuyelele kombinga yonkalo yoCovid moshilongo omuMai omumvo gwa yi, sho aantu 500 ya li ya kwatwa nomaso 20 ga ndhindhilikwa. Omwedhi gwa landula, Magufuli okwa li a ti oCovid-19 moTanzania okatana komiilya.
Omwedhi gwa za ko, omupresidente okwa ti Aatanzania yamwe oya li ya yi kondje yoshilongo ya ka tuntilwe noye ya etele omukithi nguka omulimbilimi. Omapopyo ngaka oga li ga talelwa montalelo kutya omukithi otagu ihanene noshilongo ashihe. Ta popi niikundaneki mOmaandaha, ominista yuuhaku Dorothy Gwajima oya ti: “Mongashiingeyi epangelo kali na ompangela okutaamba ko omuti ngoka tagu andjaganekwa miilongo yilwe.” Ominista oya li ya pula Aatanzania ya lungame noya longithe omiti dhopamuthiguluwakalo opo ya kandeke ocoronavirus, nonando inashi kolekwa kutya omikalo ndhika otadhi sindi omukithi nguka gwa ihanena uuyuni awuhe. Omushangi gumwe gwokomapandja gopaintaneta okwa li a tumu omathano gaDr Gwanjima naanambelewa yalwe taya inyukumine osho wo okunwa omuti gwa longwa miihemba nomundohotola okwa li a londodha iikundaneki kaayi lopote uuyelele waa ,I pambelewa kombinga yomukithi gwocorona nenge gulwe gwi ili. Elondodho olya li lya holoka konima sho ongeleka yaKatoolika ya li ya ti oya palamenwa komalongelokalunga ogendji gen a sha nomafumviko, shoka tashi ulike kutya aantu oyendji otaya si komukithi.
Ombelewa yokukandeka omikithi yopaigwana yo-US Centres for Diseases Control (CDC) olya gandja omayele opo kaaku yiwe koTanzania, nolya tula po kutya Tanzania oku li ponkatyu ontine, shah ala kutya etaandelo lyocoronavirus moshilongo olyi li pomanda noonkondo. Iilongo oyindji yaAfrica otayi landa omuti gwetuntilo okupitila moprograma yedhina Covax, ashike yimwe otayi kundathana mewukililo nookampani dhiikwamiti.
Oskema yoCovax otayi lalakanene okuhwepopaleka onkalo yiilongo ya heap okulanda omiti shop e na eyikwatopomutima kutya iilongo iiyamba otayi dhi hakana po. South Africa, ngoka oye e na aantu oyendji ya kwatwa komukithi nomaso ogendji menenevi, okwa li a taamba oondongelwa dhe dhotango dhomiti mOmaandaha, omiti dhoAstraZeneca ndhoka dha za koIndia.
Aayakuli yuuhaku ye li konyala omiliona 1,2 moSouth Africa oyo yotango taya ka tuntilwa, Presidente Cyril Ramaphosa ta ti ngaaka. Aantu ye vule omiliona 1,4 oya kwatwa komukithi moSouth Africa nayajkwawo ye li 44 164 oya sa. Iilongo yaAfrica mbyoka ya Tameka okuandjaganeka etuntilo oya kwatela moEgypt, Guinea, Morocco naSeychelles.