Vadinkantu vaAfrica vahepa kugendesa ekuliko-Nandi-Ndaitwah
Moune, vaAfrica kavadene 25 Kudumonkuru 1963, omu vana kudiworoka etoto lyombunga vatulirepo pwanare kwakere Oganisation of African Unity (OAU) eli lyayalitjindjire liyakare nye asi African Union (AU). Ezuva kalikere nye vadane ekondjero ntani kufunda omu yirongo yaAfrica ngesi yina kara nompora, emanguruko, ntani ukumwe. Nkuru ministera gona ogu ana kara hena asi ministera gweyi yoponze neruganeno kumwe, Netumbo NandiNdaitwah, posilika zokugava nombudi kovantu nokudiworoka kusikisamo nomvhura 60th daAU moVenduka, katente asi Africa gahepa kuyimona eyi mona ruwa, omu vadinkantu nye vana kara nomukumo nononkondo vawapukurure eyi vana kumona asi kapi yina wapa. ‘’ Twahepa kutulisapo egano eli unapolitika wononkondo, nelituromo, omu natutura asi Afrika gahepa kukara nomalitjindjo gomutaro omu natutjindja ekonomi lyetu. Ose tuna kara novantu, tuna kara norunone rwetu, kuna pumbwa tupu magano gomawa, egendeso lyewa omu navakerera negano asi twahepa kugusa vantu vaAfrica moruhepo,’’ yimo ana kuhundira Nandi-Ndaitwah. Ezuva kavalidene monad zositurwapo, Africa zetu, meho zetu’ omu nye nkuruministeragona kahuyungire momunene omu navagava magano nosinka kweyi tuna weke ntani eyi twaweka yomo Africa, turetesepo magano nomukaro gomuwa omu kontinente nazikagwanenamo mauwa. Age simpe katente asi kontinente zetu twahepa kuzigava momawoko govadinkantu vana kara vana pumbwa ekwatesoko neyi aturuganesa yipo asi vakare moyirugano monaruwa. Mvhura ezi ezuva lyaAfrica, nositurwapo asi tutungeni Africa monomvhura 2023 AU, omu mbunga zaAU zina kara nelikwamo asi kwahepa kukara marandesero gaAfrica. Sitambo nye saAfCFTA kuna kara sokugusapo ndi kusesupika ndi kuhorako kweyi atulifutisa nyamwetu moyirongo eyi 54 eyi yina kara asi kuna kuligwasana mokurandesa yininke yetu. Mbunga ezi AfCFTA kuna kara asi kutulisapo mpito zimwe tupu zomarandesero, ntani kupulisira vantu vetu vagende moomu vanaharere, yipo tutware ekonomi lyetu pontambo nazo peke,pwanayina ngesi yirongo 54 yanyatera nare, elizuvho lyokutulisapo AfCFTA. ‘’ Ose ngesi kuna kuhundira vanangesefa vetu ntani mulyo unene vadinkantu vetu vana kara monongesefa vagwana mauzera age gokuhamena ko AfCFTA makura varuganese mpito ozo. Dogoro papa komavango nye ndi koruha oko natura mahundiro,46 yirongo kwagava asi vana hara kuninka marandeso goyininke, nye veta kuna kutanta asi 87.7% zokumaneserera pakufuta. Omu nye moruha asi rukugava yiruganeso 47 yirongo nayimwe ngoso muna hamene Namibia, awo kwagava nye moyirugana yitano, ngesefa, magwanekero, yimaliwa, udinguli, ntani ugendero,oyo yiyo yina kara asi ose twayitura nare moyirugana. Nandi-Ndaitwah katente asi ose twahepa kutara asi kweyi tuna kara nayo yoyisesu ngapi tuna kuyihoroka unene yomonda zosirongo. Mokusikisamo eyi tuna hara, yirongo yaAfrica yahepa kulituramo unene mokufabirika yininke yanyamwetu. Omu natuturako nyamwetu ndando, unkurungu, ose hena kuna kuvatera vanangesefa gona vetuowo vana hara nawo kuza momarandesero. Nampili ngoso, mpitisili gombunga mpatanesi McHenry Venaani gwaPDM, kaligwasanene asi yousili Africa tuna kara nomuhoko govadinkantu mouzuni naunye, konyara 60% kuna kara asi kohni zonomvhura 25. ‘’ Eyi kuna kugava nye uzera asi tunakaranompitoomukontinente nazigava mauzera kovadinkantu vana kara nononkondo noudivi omu nava twara sirongo esi komeho. Simpe yinzi yina hupuko omu natulituramo tumangurure magano govadinkantu vetu womo Africa. Mokusikisamo eyi twahepa kupungura merongo, udivi, ntani kutulisapo yirugana movadinkantu vetu,yimo ana kufaturura. Venaani simpe katente Africa twahepa kulituramo tuvatere vadinkantu vetu,