Mazda’s met merkwaardige motoren
Mazda betreedt nog wel eens een zijspoor, door technologische oplossingen te hanteren waar andere merken zich niet aan (willen) wagen. Zo ging het ooit met de wonderlijke wankelmotor, en zo gaat het nu met de opmerkelijke Skyactiv-X-motor.
Als je van mooie techniek houdt, moet je eens bij Mazda aankloppen. Sinds jaar en dag profileert het merk zich als Japanische MotorenWerke, een specialist op het gebied van innovatieve en afwijkende technologie. Niet zelden kiest Mazda voor een andere koers dan andere autofabrikanten. Toen de industrie zich vol overgave op downsizing stortte, dacht Mazda de CO2-uitstoot op een andere wijze te kunnen terugdringen. Het ontwikkelde de Skyactiv-G benzinemotor, die een laag verbruik juist níet weet te behalen met een klein slagvolume. Hij heeft dus ook geen turbo nodig om kunstmatig op krachten te komen. Met zijn (in de autowereld inmiddels relatief) grote cilinderinhoud, weten Mazda’s Skyactiv-G-benzinemotoren de beloofde efficiency wél in daden om te zetten. Al ruimschoots voor aanvang van het WLTP-tijdperk, lagen de door Mazda opgegeven verbruikscijfers bijzonder dicht bij de praktijkresultaten.
Oorverdovend
Sinds Mazda eind jaren zestig voet aan Europese wal zette, kennen we het merk van zijn afwijkende benadering. Mazda was er als de kippen bij toen NSU de boer op ging met het intellectuele portfolio van Felix Wankel. De Duitse ingenieur was de vader van de zogenaamde Kreiskolbenmotor, een zeer compact gebouwd mechanisme met een minimum aan bewegende onderdelen, dat uitblonk met fluweelzachte loopeigenschappen. Dit was de motor van de toekomst, zo leek het. General Motors, Mercedes-Benz, Citroën, Ford, Porsche, Rolls-Royce - de autoconcerns buitelden over elkaar om bij NSU een licentie te bemachtigen voor verdere ontwikkeling en de productie van dit technologische hoogstandje.
De wankelmotor werd een gouden toekomst toegedicht, maar al snel stuitten zowel de licentiehouders als de kopers van het eerste uur op acute problemen met de afdichtingen van de rotoren in de wonderlijke motor. De rotortips waren overgevoelig voor slijtage. De motoren verloren algauw hun compressie en veranderden in een spoelbak voor benzine en motorolie. Al staken de merken enorm veel energie en geld in het vinden van een remedie voor dit probleem, in de nasleep van de oliecrisis in 1973 viel het besmeurde imago van de wankelmotor niet meer op te poetsen. Alle voordelen wogen niet meer op tegen het hoge benzine- en olieverbruik.
Iedereen liet de wankelmotor als een baksteen vallen, alleen Mazda bleef geloof houden in de techniek. Zo voorkwam het merk dat de uitvinding van Felix Wankel een vroege dood zou sterven. Mazda wist de problematiek met de afdichtingen in de motor al snel te verhelpen, en zo het hoge olieverbruik te temperen. Mazda’s meest succesvolle
Alleen Mazda bleef geloven in het geesteskind van Felix Wankel.
model met rotatiemotor werd de RX-7. De drie generaties die tussen 1978 en 2002 van dit model werden gebouwd, joegen de Europese sportwagenorde de stuipen op het lijf. De ultieme bekroning voor Mazda’s heilige vertrouwen in de rotatiemotor, kwam in 1991. Toen werd de oorverdovend krijsende Mazdaspeed 787B met zijn vierschijfs rotatiemotor tijdens de 24 Uur van Le Mans als winnaar afgevlagd - een primeur voor een Japanse deelnemer.
Geval apart
Wij kennen Mazda’s rotatiemotor voornamelijk uit de RX-7 en RX-8, maar in andere delen van de wereld - en vooral in Japan - is het geesteskind van Felix Wankel in tal van andere modellen toegepast. Zélfs in een compacte pick-up. Van deze exotische creaties zijn maar heel weinig exemplaren naar Europa verscheept. De witte Luce Rotary Coupé op de foto’s werd in 2013 op een veiling in Engeland door de Nederlandse Mazda-importeur gekocht. Een geval apart, deze coupé, aangezien hij als enige Mazda met rotatiemotor over voorwielaandrijving beschikt. Het is bovendien een zeer zeldzame auto, want tussen 1969 en 1972 zijn er nog geen duizend exemplaren gebouwd.
De Mazda Luce Rotary Coupé is een auto die je even de tijd moet gunnen om zijn ware schoonheid te laten zien. Pas in tweede instantie springen de subtiele details in het oog die de Italiaanse meesterontwerper Giorgetto Giugiaro (in dienst van Carrozzeria Bertone) aan het design heeft toegevoegd. Hoewel de auto inmiddels de respectabele leeftijd van 51 jaar heeft, willen onze zintuigen daar absoluut niet aan. De zwarte kunststof grille domineert het aangezicht van de auto en verdringt de verchroomde bumpers en sierlijsten naar de achtergrond. Een blik in het interieur brengt je eveneens eerder terug naar 1982 dan naar 1969. Het meubilair is bekleed met een wolachtige, chocoladebruine stoffering, terwijl de aanwezige hoofdsteunen eind jaren zestig nog verre van gebruikelijk waren. Toch heerst er een klassieke sfeer aan boord van de Luce Rotary
Coupé, dankzij de smaakvolle samenstelling van materialen en de combinatie van zwart skai, een houten stuur en de champagnekleurige dashboardlijst van geborsteld aluminium.
Ook de tweeschijfs rotatiemotor van de Luce Rotary Coupé maakt grote indruk. Op vermogen en koppel doet hij bijvoorbeeld de gelauwerde viercilinder dubbelnokker van de Alfa Romeo 1750 GTV verbleken. Uit een totaal kamervolume van slechts 1310 cc haalt de Mazda 124 pk, omgerekend bijna 100 pk per liter. Daar komt de verre van ondergemotoriseerde Italiaanse coupé niet bij in de buurt: zijn temperamentvolle motor schopt het tot 120 pk uit 1779 kubieke centimeter. De rotatiemotor van de Mazda imponeert met zijn soepele krachtopbouw, die wordt omgezet in een gretige acceleratie waarmee menig hedendaagse stadsauto (met gedownsizede turbomotor) in het hemd wordt gezet. Over het hele toerenbereik zit de rotatiemotor lekker in zijn vel, en vertoont nergens een moment van verzuring. Wat dat
Met de Skyactiv-X-motor waagt Mazda zich helemaal alleen op ongebaande paden.
betreft valt goed te begrijpen dat Mazda zo volhardend is geweest in de vervolmaking van de rotatiemotor. Het is alleen jammer dat hij voor zijn goede prestaties zoveel benzine vraagt. Als je een gemiddelde van 1 op 5,5 met de Luce Rotary Coupé weet te halen, ben je een knappe jongen.
Diesel, maar dan op benzine
Veel minder knap is het om met de nieuwe Mazda3 Skyactiv-X 180 een laag verbruik te noteren. Na een weekje intensief forensen, brachten wij de testauto bij de importeur terug met een gemiddeld verbruik van een keurige 6,2l/ 100 km (1 op 16,1) op de boordcomputer. En dat voor een viercilinder met een ‘ouderwetse’ cilinderinhoud van twee liter. De nieuwe Skyactiv-X is echter een technologisch kunststukje, dat met zijn extreem hoge compressieverhouding van 16,3 : 1, cilinderuitschakeling en mild hybrid-technologie een laag verbruik combineert met een soepel koppelverloop. Bijna net zoals een dieselmotor, maar dan op benzine. Door de extreme compressie loopt de temperatuur in de cilinders zo hoog op, dat het (arme) mengsel van de ingespoten benzine en aangezogen lucht spontaan tot ontbranding wil komen. Voor een betere (schonere) beheersing van het verbrandingsproces, wordt een tweede dosis benzine ingespoten, om door een bougie in lichterlaaie te worden gezet. Dit zet vervolgens de volledige verbranding van het mengsel in gang. Het vonkmoment kan eenvoudig worden afgestemd op de omstandigheden en op de belasting van de motor - en dat in alle vier de cilinders, en bij inzet van de volle 180 pk tot wel 6000 keer per minuut.
Onze waardering over de Mazda3 hebben we al vaker uitgesproken. In de Golfklasse steekt de auto zijn kop boven het maaiveld uit met een kenmerkend design en met geraffineerde rijeigenschappen. Daaraan kan nu de beschikbaarheid van de doordachte Skyactiv-X motor worden toegevoegd. Overigens merk je geen moment dat er een motor voorin ligt die zijn werk op heel andere wijze verricht dan andere benzinemotoren. Hij levert uitstekende prestaties (in 8,6 seconden zit je op de honderd) en hij maakt geen afwijkende geluiden - al verdient hij wel een automatische versnellingsbak die zich wat meer begaafd toont. Doe ons de handbak maar. Maar zoals gezegd: hij springt wel spaarzaam met de benzine om. Met een afwijkende filosofie waagt Mazda zich met de Skyactiv-X motor opnieuw op ongebaande paden.
De Mazda3 durft zijn kop boven het maaiveld uit te steken in de Golf-klasse.