Mercedes S-klasse (1977 en 2021)
Kun jij je een Mercedes S-klasse permitteren? Reken jezelf dan tot de bofkonten van dit land. Maar je hebt natuurlijk altijd baas boven baas, mensen die uitsluitend met het beste genoegen nemen. Op dit moment worden zij op hun wenken bediend met de nieuwe S 500 Lang 4Matic, waarin je een hele waslijst aan begerenswaardige opties leeg kunt kieperen. In de jaren zeventig bedienden deze mazzelaars zich van de uitermate imponerende Mercedes 450 SEL 6.9.
Onder Mercedes-fans heeft de code M 100 hetzelfde betoverende effect als M88 bij Bmw-liefhebbers, of M97/74 onder Porsche-adepten. Je hebt meteen hun aandacht, wanneer je deze getallen noemt. Ze zijn te vinden onder de motorkappen van enkele geliefde en zeer kostbare klassiekers, als de Id-nummers van de legendarische motoren die deze auto’s naar hun roemrijke status hebben getild. De M97/74-motor is de waanzinnige sportboxer die achter in de Porsche 996 GT3 je bloed doet stollen, de M88-motor is de hoogtoerige viercilinder die je in de eerste BMW M3 laat gillen van pure pret. En de M 100-motor van Mercedes? Dat is een verhaal apart.
Der Große
In de jaren vijftig is de rekening van de naoorlogse wederopbouw opgemaakt. Profiterend van het voorspoedige economische herstel, is Mercedes-benz in kerngezonde conditie uit deze voor vele bedrijven loodzware periode gekomen. Voor oude merkwaarden zoals de prachtige techniek en superieure bouwkwaliteit, wil - en kan - de gegoede burgerij ook na de Tweede Wereldoorlog weer veel geld neertellen. Eén ding ontbreekt echter nog: een exclusieve limousine voor royalty, al dan niet democratisch gekozen wereldleiders, sterren van het witte doek en de podia, en rijke industriëlen. Een auto in lijn met de statige, handgebouwde topmodellen uit de jaren twintig en dertig.
Een monument als de M 100-motor is nog altijd moeilijk te overtreffen.
Tijdens de ontwikkeling van deze nieuwe limousine wordt niets aan het toeval overgelaten. Zodoende duurt het nog tot 1963, dat de Mercedes 600 op de IAA in Frankfurt debuteert. De auto dient niet alleen als vervoermiddel voor hoogwaardigheidsbekleders, maar ook als technologische etalage van Daimler-benz. Zaken als luchtvering, bekrachtigde schijfremmen rondom, centrale portiervergrendeling en verstelbare schokdempers met niveauregeling zijn exclusief voor de rijksten der aarde – die het uiteraard niet ontbreekt aan enige luxe. Al snel wordt de 600 door iedereen omschreven als de Große Mercedes.
Speciaal voor de Große 600 en de nóg grotere, verlengde 600 Pullman (die deswenst nog verder verlengd kan worden), heeft Mercedes een nieuwe motor ontwikkeld. Deze V8 is voorzien van aluminium cilinderkoppen, met natrium gevulde kleppen, drijfstangen en een krukas van gesmeed staal, bovenliggende nokkenassen en een mechanisch injectiesysteem. Beter wordt het niet, begin jaren zestig. Uit een cilinderinhoud van 6,3 liter haalt de V8 maar liefst 250 pk en ongeveer 500 newtonmeter. Zoveel trekkracht is bij een benzinemotor nog zelden vertoond! De nieuwe M 100-motor – Mercedes’ eerste V8 – wordt onthaald als een kostbaar kroonjuweel. Precies zoals de beoogde klandizie voor de Mercedes 600 het graag wenst.
Het geheim van Waxenberger
Voor de prijs van een standaard 600 koop je in 1965 bijna drieënhalve Mercedes 280 SE.
Een 600 Pullman met lange wielbasis is zelfs nog een hele 280 SE duurder. Als je voor een 600 bij Mercedes aanklopt, kun je de auto precies zo laten bouwen zoals jij het wilt. Bepantsering, een setje deuren extra, een nóg langere wielbasis, een deels neerklapbare dakconstructie (Landaulet) of een verhoogd dak? Je kunt het zo gek niet bedenken of je eisen zijn uitvoerbaar. Er is van de Mercedes 600 zelfs een tweedeurs coupé gebouwd! De Große brengt genoeg geld bij Mercedes in de kassa, want het laatste exemplaar wordt pas in 1981 afgeleverd. In totaal bouwt Mercedes 2677 stuks van de 600, waarvan 429 als Pullman en 59 als Landaulet.
Er ligt geen onbehouwen Amerikaanse big block onder de motorkap, maar een welgemanierd motorisch meesterwerk.
Van de M 100-motor heeft Mercedes trouwens wel wat meer exemplaren in elkaar gezet. Dat hebben we te danken aan Erich Waxenberger. Als hoofdverantwoordelijke van de testafdeling, heeft de ingenieur aan de wieg van vele legendarische modellen gestaan. Het is ook Waxenberger die wil weten, of de 6,3-liter M 100-motor voor in de Sonderklasse past. En het antwoord op die vraag is positief. Waxenberger is wel zo slim het project geheim te houden, anders wordt het waarschijnlijk direct afgekeurd. Zodra de ombouw voltooid is, presenteert hij de auto aan zijn baas Rudolf Uhlenhaut. De autoritaire voorzitter van de Raad van Bestuur – die lange tijd de race-activiteiten van Mercedes onder zijn hoede heeft gehad – keert verbluft terug van de proefrit. Deze auto moet zo gauw mogelijk in productie, als nieuwe topversie van de S-klasse!
Onder vuur
De M 100-motor krijgt in de Mercedes 300 SEL 6.3 een tweede leven. Van drijvende kracht in de motorruimte van de prestigieuze 600, verandert de koppelrijke V8 in een machine die de autobahnprestaties van de super-de-luxe 300 SEL 6.3 naar grote hoogten moet tillen. De 1780 kilo wegende sedan met verlengde wielbasis accelereert in 6,5 seconden naar de honderd en heeft een topsnelheid van 220 km/h. Ongekende cijfers, voor de jaren 60! Ter vergelijking: een Ferrari Dino 246 GT heeft 7,6 tellen nodig om de 100 te bereiken ... Wanneer Mercedes’ modelreeks W108/W109 in 1972 wordt opge
volgd door de nieuwe S-klasse (W116), staat de teller voor de 300 SEL 6.3 op een respectabele 6526 eenheden. Een directe vervanger van deze versie laat nog even op zich wachten; vanwege de oliecrisis en alle brandstoftekorten die daarmee gepaard gaan, liggen auto’s met grote, benzineslurpende motoren maatschappelijk onder vuur. Maar in 1975 is dat allemaal weer achter de rug, en kan Mercedes met een zuiver geweten een nieuw topmodel voor de S-klasse lanceren: de 450 SEL 6.9.
Opnieuw wordt de M 100-motor ten tonele gevoerd. Die heeft blijkbaar zoveel vlees op de aluminium botten, dat Mercedes de cilinders kan opboren naar een volume van maar liefst 6834 cm3. Behangen met een mechanisch K-jetronic-injectiesysteem van Bosch, brengt deze achtcilinder mastodont een vermogen van 286 pk op de planken. Nog veel indrukwekkender is het koppel dat via de krukas op de viertraps automaat wordt losgelaten: 550 newtonmeter!
Opnieuw is het Mercedes vooral te doen om een S-klasse aan te kunnen bieden die in gezelschap van serieuze sportwagens de meest linker rijstrook op de autobahn kan claimen. De hotrod-eigenschappen van de 300 SEL 6.3, zijn in de 6.9 echter verruild voor luxe, weldaad en beschaving. De auto heeft luchtvering, centrale portiervergrendeling, elektrische ramen, schijfremmen rondom, airconditioning, koplampwissers en (vanaf eind 1978) standaard een antiblokkeerremsysteem (ABS). Geavanceerder wordt het niet!
Vaart der volkeren
Overigens doet de Mercedes 450 SEL 6.9 voor de buitenwereld nogal geheimzinnig over
zijn motorische capaciteiten. Alleen het 6.9-embleem op de achterklep maakt gewag van de grote M 100-motor die voor in de W116 is geschoenlepeld. Dat lukte trouwens alleen door een dry-sump smeersysteem toe te passen, met een afzonderlijk oliereservoir. Voorzien van een conventioneel carter, zou de M 100-motor niet onder de kap van de W116 hebben gepast. Hoe dan ook: de 6.9badge laat zich eenvoudig verwijderen, om de magie rond de 450 SEL 6.9 te vergroten. Vervolgens is de topversie van de S-klasse alleen nog te herkennen aan zijn 14-inch wielen met 215/70-banden.
Natuurlijk is de meer dan 5 meter lange en 1,87 meter brede Mercedes een imponerende verschijning. Met zijn vele chroomwerk, op de bumpers twee rijen dik, straalt de lichtgroene limousine Teutoonse trots uit. Als SEL heeft dit exemplaar een 10 centimeter langere wielbasis dan een Se-versie, waardoor ook in de auto sprake is van strekkende meters leefruimte. De zetels voorin zijn breed, de bank riant. Met op elke zitplaats zo’n typische Mercedes-hoofdsteun. Als je je hoofd tussen de oortjes te ruste legt, voel je in je nek de behaaglijke warmte van de zachte velours bekleding. Leer was destijds nog geen vanzelfsprekendheid, in een topklasse-limousine.
Een V8 met een inhoud van 6,9 liter schept hooggespannen verwachtingen. Misschien is de onbeantwoorde hoop op een dragsterachtig gehamer in eerste instantie de oorzaak van teleurstelling. Maar wat wil je ook: er ligt geen onbehouwen Amerikaanse big
In de nieuwe S 500 Lang 4Matic is de technische vooruitgang alomtegenwoordig.
De Mercedes S-klasse bevestigt zijn leidende rol in de topklasse, als baas boven baas.
block onder de motorkap, maar een welgemanierd motorisch meesterwerk, door Mercedes in Duitsland ontwikkeld en gebouwd. De wijze waarop de motor koelbloedig zijn ruim bemiddelde koppel opbouwt, verdrijft de teleurstelling verrassend snel uit je onderbuik. De stilte, de souplesse, de manier waarop het blok moeiteloos het rijklare gewicht van 1935 kilo in beweging brengt en deze vervolgens richting horizon duwt, is ronduit imposant. Weliswaar is de 450 SEL 6.9 niet zo’n snelle sprinter als zijn voorloper, maar de vaart der volkeren dient in deze grote, soepel luchtgeveerde Mercedes zelfs na 46 jaar zijn meerdere te erkennen.
Concentreren
En dat is precies de rol die elke S-klasse sinds de 450 SEL 6.9 is toebedeeld. Een voortrekkersrol op het gebied van technologische vooruitgang, zodat elke generatie van de Sonderklasse de eerste en enige keuze is voor de aristo-, techno- én plutocratie. Een rol van betekenis, niet alleen binnen het Mercedes-programma, maar voor de gehele auto-industrie. Zoals ook de nieuwe S-klasse weer het toonbeeld is van technologische vooruitgang, met een lange reeks innovaties die hun weg naar de meer bereikbare modellen vanzelf zullen vinden. En waar de concurrentie dolgraag het goede voorbeeld aan neemt.
Inmiddels zijn we in een tijd aanbeland, dat grote V8-motoren zijn voorbehouden aan peperdure, handgebouwde en voor de koper geheel op maat gemaakte auto’s. De functie van de Mercedes 600 wordt nu ingevuld door de Mercedes-maybach S-klasse Limousine. Specificaties van deze opper-s zijn nog niet bekendgemaakt, maar elektrificatie zal ook bij dit model een belangrijke rol krijgen. Zoals ook het geval is bij de S 500 Lang 4Matic, die op de foto’s bij de lichtgroene 450 SEL 6.9 uit de collectie van Wensink Classic & Luxury in Heerenveen is geportretteerd.
Geen vijfliter V8 voorin, zoals het typeplaatje achterop suggereert. Nee, de nieuwe S 500 heeft een drieliter zescilinder lijnmotor, die met de hulp van een elektronisch aangestuurde compressor en de elektrische boost van de startgenerator een vermogen
van 435 pk levert. Daarmee overtreft hij de klassieke 450 SEL 6.9 met ruime marge, maar qua koppel moet hij 30 Nm toegeven. Zoals de Amerikanen het zo mooi kunnen zeggen: ‘there is no substitute for cubic inches’. In zekere zin hebben ze gelijk. Een monument als de M 100-motor is ook nu nog moeilijk te overtreffen.
In de nieuwe S 500 Lang 4Matic is de technische vooruitgang alom tegenwoordig. Je wordt omgeven door displays en aanraakschermen, terwijl de dubbele knoppenrijen in het stuur een vette knipoog vormen naar de bumpers van de klassieke W116. De angst dat je verdwaald raakt in zoveel elektronische mogelijkheden en complexe menustructuren, blijkt echter algauw ongegrond. De bediening van het grote centrale aanraakscherm en het instrumentarium, heb je echt zó onder de knie. Zodat je je kunt concentreren op het weldadige veercomfort dat het (uiteraard luchtgeveerde) onderstel te bieden heeft. Of op de ontspannende behandeling die je rug en schouders krijgen van de masseuses die in de comfortzetels wonen. Of van de prachtige 3D-weergave van de navigatiekaart op het instrumentarium, waarin augmented reality is geëvolueerd in een fraai en overtuigend visueel hulpmiddel. Of de subliem werkende rijhulpsystemen, die de grote S 500 keurig binnen de strepen op het asfalt houden, en nauwkeurig in de gaten houden wat het overige verkeer om je heen allemaal uitspookt. Of simpelweg de prachtige vormgeving van het dashboard te bewonderen. Of … De Mercedes S-klasse bevestigt zijn leidende rol in de topklasse, als baas boven baas.