Op pad met Dingena Mol

Velen dromen van een leven als professioneel fotograaf. De wereld rondreizen, bijzondere mensen ontmoeten en geen dag hetzelfde. Ook Dingena Mol (1962) zag dit vanuit haar kantoorstoel jarenlang helemaal voor zich. Vijftien jaar geleden maakte zij op ongekende wijze van haar dromen werkelijkheid. CHIP FOTO Magazine liep een dagje mee in het sprookje van Dingena’s fotografie-avontuur.

Een regenachtige woensdagochtend in januari. In haar Amsterdamse koopwoning klapt Dingena Mol om stipt negen uur ’s ochtends haar MacBook open, net als op elke andere werkdag. Ondanks haar relatief vrije bestaan van freelance fotografe heeft de Friezin van geboorte nog steeds

‘last’ van het werkritme uit de tijd van haar loondienstjaren. Vandaag begint zij met het opsturen van enkele foto’s die zij gisteren maakte voor het Algemeen Dagblad, één van haar vele opdrachtgevers, van een zogenaamde kuifoloog. “Dat is iemand die heel veel verstand heeft van Kuifje”, lacht de kleine fotografe. De avond ervoor fotografeerde zij tot half twee in de nacht een nieuwsjaarreceptie van de politie voor fotobureau Hollandse Hoogte. Vroege ochtenden, nachtwerk, lange dagen, uiteenlopende locaties, unieke mensen, geen dag hetzelfde; hoe anders zag het leven van Dingena eruit voordat zij veertien jaar geleden de moedige beslissing nam om haar vaste kantoorbaan in te wisselen voor het onzekere bestaan van freelancende fotograaf. Een late leeftijd om te beginnen als professional, zeker voor iemand die al op haar achtste de magie van fotograferen ontdekte met een cameraatje dat haar zus bij elkaar spaarde met supermarktzegels.

“Als klein meisje was ik al veel bezig met fotootjes maken”, blikt Dingena nostalgisch terug vanuit haar kantoorkamertje. Twee verdiepingen lager runt haar man Leonard een acupunctuurpraktijk. “Vanaf mijn zeventiende knaagde het al om van foto’s mijn werk te maken. Ik deed de Kunstacademie in Kampen en kreeg in het eerste jaar fotografie. Ik kocht een Canon AE-1 en ontdekte daarmee dat ik foto’s maken fantastisch vond. Het was meer dan zomaar een interesse. Helaas, fotografie was geen afstudeerrichting. Dus koos ik maar voor iets anders.” In de twintig jaar die volgen werkt Dingena als grafisch ontwerper voor verschillende uitgeverijen, met ‘gematigd plezier’. In de tussentijd fotografeert zij hobbymatig, maar blijft wel up-to-date met haar apparatuur. “Toen mijn eerste kind in 1993 werd geboren wilde ik leuke foto’s kunnen maken, dus kocht ik een Canon EOS 50E. Zeven jaar later kocht ik mijn eerste digitale cameraatje, een Canon Powershot A2000.” Vanaf de introductie van de digitale camera begint Dingena’s werk meer en meer te bestaan uit dat van een beeldredacteur en het aansturen van fotografen. “Ik merkte dat ik steeds jaloerser werd op fotografen die ik op pad moest sturen om leuke verhalen te maken. Zij mochten bijvoorbeeld de hele dag een zangeres volgen terwijl ik achter mijn bureau moest blijven zitten.”

Dan, na ruim twintig jaar, forceert een reorganisatie van haar werkgever een nu-of-nooit moment. “Ik was 43 toen ik bij mijzelf dacht: als ik nog iets wil doen met fotografie moet ik het nú doen, anders wordt het nooit meer wat.” De sprong in het diepe om in 2005 als prille student aan de Fotoacademie zichzelf opnieuw uit te vinden was met twee opgroeiende kinderen ‘heel spannend’, erkent Dingena. “Het is eigenlijk helemaal niets voor mij om zoiets te doen. Je weet niet waar je terecht komt. Gelukkig stimuleerde mijn man mij in mijn keuze, want hij zag ook dat ik niet meer gelukkig was in mijn werk.” Dertien jaar later heeft Dingena nog steeds geen moment spijt gehad van haar keuze. Integendeel.

Alternatief wonen

Dingena heeft vandaag extra veel zin in haar werkdag, zoals dat wel vaker het geval is.

Het is half elf als we naar een braakliggend terreintje langs de A10-ring van Amsterdam rijden. Voor een zelfstandige fotoserie heeft Dingena afgesproken met een lid van de

Green Tribe, een collectief van vrije geesten die onbenutte locaties in Amsterdam bewonen met caravans, in een soort anti-kraak vorm. Met behulp van moestuintjes, tiny houses en opvangcontainers voor regenwaters heeft de Green Tribe zichzelf als doel gesteld een zelfvoorzienend eco-dorp te ontwikkelen, middenin de bruisende hoofdstad. “Dit idee spreekt mij enorm aan, omdat ik mijzelf ontzettend boos kan maken om de belachelijk hoge huur- en woonprijzen in deze stad”, verklaart Dingena haar eigen project. “Ik vind het sowieso geweldig om mensen te ontmoeten die het leven op een hele eigen manier invullen. Ik doe zelf alles heel gemiddeld. Hypotheek, kinderen, vakanties, het standaardrijtje. Maar je kan het leven op heel veel verschillende manieren leiden.” Voor een eigen serie foto’s en bijbehorende verhalen heeft Dingena bedacht om het komende jaar zoveel mogelijk alternatieve woonmogelijkheden in Amsterdam op eigen houtje vast te leggen. “Vandaag is de allereerste dag, dus ik ben heel benieuwd naar deze woongroep. Hierna ga ik nog langs anti-kraak panden, tiny houses, mensen die zich op een voormalig waterzuiveringsterrein hebben gevestigd, yurt-bewoners en alle andere vormen die ik nog ga tegenkomen.” Het is niet de eerste keer dat Dingena, die haar werkweek normaliter vult met – veelal lastminute – opdrachten voor de kranten, er zelfstandig op uittrekt met een eigen idee.

Tussen haar vaste opdrachtgevers door denkt zij graag over onderwerpen en thema’s die haar aan het hart gaan, zoals de Kever van

Volkswagen, waarvan zij enthousiastelingen, verzamelaars en optochten fotografeert in de hoop daar ooit nog een mooie collectie van te maken. “Ik weiger opdrachten zelden tot nooit. Het liefst heb ik van ’s ochtends vroeg tot ‘s avonds opdrachten, maar dat zit er als freelancer lang niet altijd in. Soms heb je een hele maand erg weinig werk. Als het dan zo rustig is, heb ik soms het idee dat het afgelopen is, dat mijn carrière voorbij is. In die periodes ga ik dus zelf onderwerpen en verhalen bedenken. Als freelancer moet je sowieso niet afwachten, maar zelf actief aan de slag gaan. Ook bij het Parool lever ik regelmatig zelf onderwerpen aan. Op die manier laat je zien dat je zelf ook wilt, dat is in deze business erg belangrijk”. Sinds Dingena op haar twintigste verhuisde naar Amsterdam, was de droom om voor Het Parool te fotograferen geboren. “Niet elke fotograaf deelt die droom”, geeft zij toe. “Ik ken er zelfs ééntje die gillend is weggerend. Je moet er alles willen doen, elke klus willen aannemen. Ik vind dat juist leuk. Ik mocht na twee weken al een actrice fotograferen, heel spannend.”

Zilveren Camera

In 2014, slechts vijf jaar na haar afstuderen, bevindt Dingena zich namens haar droomkrant in een Amsterdams café op een Alzheimer-bijeenkomst, waar zij een opmerkelijke foto schiet. “Er speelde een demente jazzmuzikant met zijn band. De drummer maakte een gekke beweging en liet zijn been op het drumstel leunen. Dat moest ik natuurlijk vastleggen.” Op dat moment weet de fotografe nog niet dat dit haar eerste prijswinnende foto zou worden. Al vijf jaar na haar opleiding verovert Dingena de tweede plek in de Kunst, Cultuur & Entertainment-categorie van de prestigieuze Zilveren Camera, de belangrijkste wedstrijd voor Nederlandse fotojournalisten. “De nominatie van mijn foto kwam als een donderslag bij heldere hemel. Echt onwerkelijk.”

Het sprookje van de relatief onervaren fotografe krijgt een jaar later een nog onwaarschijnlijker vervolg. Met Dingena’s indrukwekkende workdrive, uitzonderlijke talent én ongeremde passie voor fotografie schrijft zij zes jaar na haar afstuderen aan de Fotoacademie geschiedenis, door zowel de eerste, tweede als derde plek in één categorie van de Zilveren Camera binnen te slepen, een unicum in de hoogstaande fotoprijs sinds de eerste editie van 1949. Van tienduizend ingezonden foto’s overtuigt Dingena in 2015 de jury met een bijzonder drietal foto’s, wederom in haar specialisme Kunst, Cultuur & Entertainment.

Haar perfect getimede beelden van de swingende, bejaarde house-opa op een dancefeest

(derde plek), een zwarte sinterklaas in een vol klaslokaal (tweede plek) en een kandidate van een missverkiezing voor zwarte vrouwen met kroeshaar (eerste plek) maken van Dingena Mol in één klap een gevestigde naam in de Nederlandse fotografie. “Ik wist niet wat me overkwam. Er zijn zo veel goede fotografen, dat je niet verwacht een prijs te winnen. Je moet net het geluk hebben dat de jury iets in jouw foto ziet waardoor zij getriggerd worden, maar dit had ik nooit durven dromen.” Dat alle drie de foto’s ook nog eens zelfbedachte onderwerpen waren, maakt de overwinning alleen maar zoeter. “Mijn foto van de Miss Black Hair-verkiezing won de eerste prijs bij de Zilveren Camera, terwijl Het Parool daarvóór het onderwerp had laten liggen. Ik ben er toch maar heengegaan omdat ik het een geweldig verhaal vond. Een hele goede beslissing bleek achteraf!”

Ook dit jaar viel Dingena weer in de prijzen, want haar serie over het MC Slotervaart won de 1e prijs in de categorie Nieuws Regionaal.

Doorzettingsvermogen

Op het kleine veldje waar de vijftien excentrieke leden van de Green Tribe hun caravans hebben uitgestald, ingesloten tussen overschaduwende kantoorpanden, worden we ontvangen door Hans, een voormalig IT-programmeur die zich na vijfentwintig jaar geïsoleerd voelde in zijn eigen huis in Amsterdam-West. Vijf maanden geleden sloot hij zich als jongste lid aan bij het eco-collectief, waarvan de harde kern al vijf jaar op meerdere locaties in de hoofdstad rondtrekt.

Met een natuurlijke nieuwsgierigheid en bewondering ondervraagt Dingena de alternatieve vijftiger met dreadlockbaard en een met vogelpoep besmeurd mutsje naar zijn beweegredenen. Sinds de eigenzinnige groep drie weken geleden van hun voormalige terrein door de gemeente werden uitgezet, is de media-aandacht groot. Dingena’s eerste verzoek om foto’s te maken van het terrein wordt geweigerd. Even later, als we met enkele bewoners van het eco-dorp een kopje thee drinken in de gemeenschappelijke hut, een constructie van aan elkaar gemonteerde bezemstelen die een zeil omhoog houden, probeert ze het nogmaals, dit keer met succes. Haar doorzettingsvermogen heeft ze moeten leren, vertelt ze. “Ik ben de laatste jaren handiger en brutaler geworden. Mensen die niet op de foto willen zijn voor mij juist een mooie uitdaging. Ik behandel regelmatig gevoelige onderwerpen, dus het is niet altijd even makkelijk.”

Als fotojournaliste lopen Dingena’s onderwerpen, situaties en personen die zij wekelijks vastlegt sterk uiteen; van een lokale speedo-vereniging tot de intensive care van een ziekenhuis, van de nieuwjaarsduik tot de jongste cliniclown van Nederland en van het wereldkampioenschap schapendrijven tot aan de Green Tribe-nomaden. “Zolang het mij fascineert, vind ik het leuk om te fotograferen. Het onderwerp maakt mij eigenlijk niet uit, want elk verhaal of elke persoon heeft een eigen dynamiek en een andere aanpak nodig. Dat is altijd weer een uitdaging.”

Dingena’s brede inzetbaarheid heeft haar als freelancer in haar korte tijd als fotograaf een indrukwekkende lijst aan opdrachtgevers opgeleverd. Toch is het leven van een freelance fotograaf onregelmatig en onzeker, zelfs voor een Zilveren Camera-winnares. Elke maandagochtend is de agenda van Dingena voor die week zo goed als leeg. Een drukke dag is een goede dag voor Dingena, die tussendoor nog eens een mailtje ontvangt voor een foto die zij maanden geleden maakte. “Dubbel verdienen aan een foto is natuurlijk heel fijn. Sommige foto’s verkopen ontzettend goed, vooral met onderwerpen zoals de #metoo-discussie. Iedereen wil die ene foto dan van me kopen.”

Als Dingena naar huis rijdt, krijgt zij een telefoontje van Het Parool; een last-minute klus om vanavond het eerste achtjarige meisje in een serie van ‘paardengekken’ te portretteren. Even later krabbelt de fotografe glimlachend haar nieuwe klus in haar agenda. “Zo schiet een dag toch weer snel voorbij, iedere keer weer. Ik verveel me geen moment. Dat is ooit wel eens anders geweest!”