Nikon Nikkor Z 58 mm f/0.95 S Noct
De Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct kost 9000 euro – en hij heeft niet eens autofocus! Is deze hoge prijs gerechtvaardigd? Wij testte dit glasmonster in het lab en in de praktijk.
Flinke lens met een flinke prijs.
Wanneer je een lens in je handen houdt van een slordige 9000 euro gaan er allerlei gedachten door je hoofd. De eerste gedachte is: “laat het niet per ongeluk vallen!” Maar ook vragen als: “durf ik met deze lens een foto te maken in een lichte motregen?”
Hoe dan ook is Nikon er met de razendsnelle Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct in geslaagd om ons hebberig te maken, ware het niet voor de hoge prijs. Voor 9000 euro kun je namelijk ook een tweedehands auto kopen.
De fascinatie voor de nieuwe Z-lens wordt verder versterkt door de bijbehorende presentatie, die misschien wat over the top is, maar ook meteen het uitzonderlijke karakter benadrukt. De Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct arriveert namelijk in een stevige koffer die eruit ziet alsof hij niet eens breekt als je hem van een flat zou gooien. Binnenin past de lens perfect in een uitsparing in de hardschuimvulling. Tot zover de overtuigende uiterlijke vertoning, want we zijn natuurlijk benieuwd naar de resultaten in de praktijk. Zijn die de enorme prijs waard?
De vrije hand met manual focus
De grote en massieve Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct weegt maar liefst twee kilo. Als je daarbij nog een Nikon Z 7 bij optelt, heb je een gewicht om je nek hangen van 2,67 kilo. Omdat dit nogal vermoeiend is om lang vol te houden, is de Z 58mm voorzien van een statiefadapterring, waarmee je de lens op een statief kunt bevestigen. De adapterring is voorzien van markeringen om de Nikkor en camera 90 graden te kunnen draaien van horizontale naar verticale positie zonder de statiefkop te hoeven verstellen. Bovendien heeft de schroef voor het losdraaien van de statiefadapterring een verborgen extra, zoals we ontdekten tijdens het bekijken van de handleiding. Op de schroef zit een dop. Als
je deze optilt, verschijnt er een veiligheidsopening voor een antidiefstalkoord onder.
Het bijbehorende koord is niet bij de levering inbegrepen en Nikon verwijst hier naar andere leveranciers. Maar voor een prijs van 9000 euro is het in ieder geval goed om te weten dat deze beveiligingsoptie bestaat.
Er is een goede reden voor het hoge gewicht van de Nikkor Z 58mm f/0,95 S Noct. Er zitten namelijk zeventien lenzen verdeeld over tien groepen in de behuizing. Om met de extreem hoge lichtintensiteit bij een open diafragma van f/0.95 de best mogelijke beeldkwaliteit te krijgen, zijn soms vrij grote lensdiameters nodig. Het gevolg is dat de lensbehuizing aan de voorzijde ruim tien centimeter breed is. De filtermaat is 82 millimeter. Het gewicht lijkt op het eerste gezicht misschien een groot nadeel, maar het heeft ook praktische voordelen. Toen we de hier getoonde portretten maakten, twijfelden we in eerste instantie of we met het diafragma open foto’s uit de hand konden maken. De scherptediepte is namelijk bij f/1.2 al ontzettend klein. Je moet dus erg goed opletten dat de focus op de juiste plek ligt.
Bovendien is de Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct een primelens die alleen handmatige scherpstelling ondersteunt. Bij het maken
van foto’s uit de hand moet je dus niet alleen proberen het focuspunt handmatig in te stellen, maar ook om bij geopend diafragma de focus op de juiste plek te houden. Gelukkig bleken onze zorgen ongegrond. Door zijn zware gewicht was de Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct zeer stabiel te houden. Al met al hebben we ongeveer anderhalf uur alleen uit de hand gefotografeerd bij available light, zonder dat we de noodzaak voelden om een statief te gebruiken. Dat wordt wel wat lastig wanneer je erg dicht op je onderwerp fotografeert bij de minimale scherpafstand van vijftig centimeter. Maar sta je iets verder weg, dan is het scherpstellen bij f/0.95 eigenlijk geen probleem.
Dat is mede te danken aan de grote scherpstelring, die niet alleen een zeer prettige rotatieweerstand heeft, maar ook een grote verstelafstand overbrugt. Om van een afstand van 50 centimeter naar oneindig te gaan, moesten we tweeënhalf keer draaien. Doordat je zo lang moet draaien, kun je de focus zeer nauwkeurig instellen. Daarbij gebruikten we op onze testcamera’s (een Nikon Z 7 en Z 6) bovendien focus peaking met de focusloep in live-viewmodus als hulpmiddel. Op die manier is de scherpte erg eenvoudig te beoordelen.
We kijken ook nog even naar de verdere uitrusting voordat we de beeldkwaliteit behandelen. De Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct is voorzien van een OLED-display, wat vooral handig is bij het fotograferen met behulp van een statief. Via de Display-knop kun je kiezen of je het diafragma, de afstandsinstelling of de informatie over de scherptediepte wilt bekijken. Daarnaast is er een functietoets waaraan je maximaal zeventien verschillende functies kunt toewijzen, plus een kleine instelring die je zowel voor de belichtingscorrectie als voor de geruisloze diafragmakeuze kunt gebruiken.
En om de vraag te beantwoorden die we in het begin stelden over het maken van foto’s in lichte motregen: ja, dat kan. De Z 58mm is namelijk bij alle bewegende delen afgedicht tegen stof en spatwater.
Erg scherp tot in de hoeken
Zoals de metingen in het testlab laten zien, heeft Nikon zeker niet opgeschept over de beeldkwaliteit. Zo bereikt de Nikkor Z 58mm f/0,95 S Noct een gemeten resolutie van 2527 lijnenparen per beeldhoogte (lp/ bh) bij het begindiafragma van f/0.95 in het midden van het beeld en nog steeds maar liefst 2085 lp/bh in de hoeken. Bij twee stops minder, dus ongeveer bij diafragma f/2, wordt het nog beter. Dan haalt de lens in het lab 2715 lp/bh in het midden en 2258 lp/bh in de hoeken. De indruk in de praktijk komt overeen met de zeer goede labwaarden en de detailweergave is indrukwekkend – zelfs tot in de hoeken van het beeld.
De meetresultaten wat betreft de standaard lensfouten mogen ook gezien worden. Met een waarde van -0,1 procent is er van enige vervorming praktisch niets te zien.
Dat er vignettering te zien is, is bij een lens met zo’n extreem groot open diafragma niet verwonderlijk. Bij f/0.95 daalt de helderheid van het midden naar de hoeken met 1,5 f-stops. Dat is op het eerste gezicht een vrij hoge waarde, maar dat moet wel in context worden gezien. Er zijn ook minder lichtsterke lenzen die op dit gebied slechts een klein beetje beter of zelfs minder goed scoren. Kijken we naar de praktijkervaring met de Nikkor-lens, dan zien we dat de vignettering wel te zien is bij foto’s van een vlak wit oppervlak, maar dat de lichtafval ons helemaal niet stoort bij portretten met veel diepte en een sterke randonscherpte. En als je het aantal stops een stukje terugschroeft, naar bijvoorbeeld f/2, dan is de lichtafval al niet meer te zien. Wat betreft de chromatische aberratie vindt het lab een pixelbreedte van 0,9 pixels. Deze kleurranden zijn in tegenlichtfoto’s ook te zien als je inzoomt, maar gezien het grote diafragma heeft Nikon dit probleem goed onder controle.
Conclusie
Zelden heeft een lens met handmatige scherpstelling ons zoveel plezier bezorgd als de Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct. De lange draai van de prettige scherpstelring, de goede rotatieweerstand en de ondersteuning van de camera middels focus peaking met loep, maken het scherpstellen heel eenvoudig. Bovendien is de scherpte geweldig – en dat met een groot open diafragma f/0.95. Nikon is erin geslaagd een uitstekend objectief te maken. Maar met zijn prijs van maar liefst 9000 euro kunnen alleen welgestelde Nikon-fans die goed in de slappe was zitten ervan genieten. Zit je wat krapper bij kas, dan is de Nikkor Z 50mm f/1,8 S (ca. 680 euro) mogelijk een alternatief.
+ Uitstekende scherpte, nauwkeurige handmatige focus, OLED-display
- Erg hoge prijs voor een objectief met alleen manual focus