Onderwater
Fotograaf Shawn Heinrichs vertelt over zijn meest bijzondere ontmoetingen in de grote dieptes van de oceaan.
Het fotograferen van bewegende mensen of dieren is al een hele opgave. Stel je dan eens voor dat je dit onderwater moet doen. Voor een professional als Shawn is dit een eitje. Hij danst met mantaroggen, zwemt met haaien en maakt vrienden met bultruggen. Heinrichs reist de hele wereld over en volgt met zijn camera het ongelooflijk diverse en kleurrijke onderwaterleven. Zelf omschrijft hij zich als een ‘experimentele fotograaf’ omdat hij geen beelden van de dieren op afstand maakt.
Hij bouwt een band met ze op en maakt zo originele en creatieve foto’s van heel dichtbij. Maar Shawn heeft ook een levensmissie: de oceanen en zijn bewoners beschermen. Hij vecht tegen de haaienvinindustrie, helpt bij het aanleggen van beschermde gebieden en leert mensen van Mexico tot Indonesië over de gevolgen van milieuvervuiling. Zijn foto’s en films zijn erop gericht om de kijker aan het denken te zetten. En met succes: hij ontving zelfs een Emmy Award voor zijn werk.
Waar komt je liefde voor de oceaan vandaan?
Ik ben geboren aan de Wild Coast bij Durban,
in Zuid-Afrika. Mijn eerste ervaring met de oceaan was toen ik als kind de jaarlijkse Sardine Run meemaakte. Dat zijn miljarden sardines die massaal naar de kust komen zwemmen. Vissers scheppen ze met emmers uit het water, terwijl er verderop duizenden haaien en dolfijnen op hen jagen en je de bultruggen in de verte naar de oppervlakte ziet komen. Na onze verhuizing naar de VS kwam ik pas als volwassen duiker weer in aanraking met oceanen. Ik merkte toen dat alles wat ik als kind had gezien er niet meer was. Al het koraal was dood, de grote vissen waren verdwenen en er was geen spoor te bekennen van de grote roofdieren. Ik besloot toen om de laatste onaangetaste plaatsen op aarde te vinden. Mijn hobby als fotograaf kwam daarbij goed van pas. Met mijn camera vertel ik het verhaal over de laatste ongerepte plekken en laat ik aan de kijker zien hoe deze geweldige paradijzen dreigen te verdwijnen door ons eigen toedoen.
Gaan fotografie en milieubescherming voor jou hand in hand?
Fotograferen is mijn passie, maar mijn hogere doel is het beschermen van de aarde.
Voor mij zijn deze twee onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met de foto’s probeer ik te laten zien wat écht belangrijk is: het behoud van de geweldige soorten en plaatsen in de onderwaterwereld.
Hoe dragen foto’s daaraan bij?
Het is belangrijk om in te spelen op menselijke emoties. Je wilt dat je publiek de natuur in hun harten sluit. Mensen zullen hun ziel dan vanzelf volgen. Een goede foto kan nieuwsgierigheid of zelfs enthousiasme opwekken waarvan diegene zich voorheen niet eens bewust was. Je hoopt dat ze dan uiteindelijk tot actie overgaan.
Maak je ook foto’s van de natuur boven water?
Ik hou van de natuur in het algemeen! Ik maakte beelden van nijlpaarden in Afrika en fotografeerde de jungle in West-Papoea. Wel wil ik altijd zo dicht mogelijk bij de dieren zijn om ze te fotograferen. Ik werk niet van een afstand met een telelens, maar wil echt onderdeel zijn van de kudde. Dit is een stuk lastiger bij leeuwen of gnoes in de Serengeti dan bij een school haaien of mantaroggen.
Wat was je meest onvergetelijke ontmoeting onder water?
Dat was zo’n intiem moment! Ik was aan het fotograferen in de Stille Zuidzee bij het Koninkrijk Tonga toen ik een extreem verlegen walviskalf tegenkwam. Ik nam wat afstand om hem en zijn moeder de ruimte te geven, maar de twee kwamen steeds dichterbij. Toen begreep ik plotseling dat deze walvis haar jong juist graag aan mij wilde voorstellen. Heel relaxed duwde ze het kalf naar mijn camera. Ik maakte een paar mooie foto’s voordat ze samen de diepte in zwommen.
Lukt het goed om individuele dieren te fotograferen terwijl je in het water drijft?
Dat is waar mijn werk om draait! Ik wil een moment vastleggen waar je de schoonheid van het dier in zijn geheel ziet. Ik kies vaak voor een bepaalde compositie onderwater en wacht tot een dier zich laat zien. Je wilt dat de kijker als het ware in het beeld wordt gezogen, dat hij alle details tot zich neemt. Een foto van hoge kwaliteit doet dit. Als iemand eerst naar focus moet zoeken, ben je hem of haar alweer verloren.
Welke technische problemen ervaart een onderwaterfotograaf?
Je moet je camera door en door leren kennen, ieder knopje blind kunnen bedienen.
We werken met een speciale behuizing waardoor je onder water de knoppen niet kunt zien. Daarnaast zijn er in het water ook andere omstandigheden waar je rekening mee houdt. De omgeving is vreemd, de temperaturen veranderen per meter en er zijn onverwachte stromingen. Daar beneden gedraagt het licht zich ook heel anders. Wil je kleuren mooi op beeld laten overkomen, moet je heel dichtbij komen. En de aanwezigheid van duikers zorgt ervoor dat dieren zich anders gaan gedragen. Je moet als het ware één worden met je omgeving.
Hoe belangrijk is ervaring dan op zulke momenten?
Ik duik al dertig jaar en ben 25 jaar geleden begonnen met fotograferen. Ik heb enorm veel fouten gemaakt en er iedere keer weer van geleerd. Mijn belangrijkste les is om innerlijke rust te vinden onder water. Veel duikers gaan het water in en beginnen meteen met fotograferen. Dat werkt niet. Je moet het water ingaan, ontspannen en alles rustig observeren. Kijk en voel wat er om je heen gebeurt. Vaak zijn het de kleinste interacties met dieren die de mooiste beelden opleveren. Ik houd constant het gedrag van de dieren in de gaten. Bestudeer tien minuten lang hoe een manta door een rif zwemt en je ziet vanzelf een patroon.
Is het moeilijk om te duiken en tegelijkertijd foto’s te maken?
Ik weet niet eens hoe het is om zonder camera te duiken. Het is onderdeel van mijn arm geworden, haha. Maar het kost natuurlijk wel tijd. Je moet ten eerste zorgen dat je de camera juist hebt ingesteld voordat je ook maar een teen in het water hebt gestoken. En kijk niet alleen door de zoeker. Voor je het weet duik je het koraal in of kom je in een sterke stroming terecht. Doe dus alles met aandacht.
Heb je zelf weleens moeilijke situaties ervaren onder water?
Genoeg! Ik ben in ijzersterke stromingen terechtgekomen, kwam boven water om te ontdekken dat mijn hele team al weg was en heb camera’s verzopen. Ook heb ik een keer problemen met mijn zuurstoftank gehad waardoor er opeens veel lucht ontsnapte. Het belangrijkste is dat je dus altijd bewust bent van de gevaren.
Waar is de Netflix-serie Beautiful
World opgenomen?
We zijn begonnen met filmen van drie walvishaaien bij Isla Mujeres in Mexico en zijn vervolgens naar de Raja Ampat-eilanden in Indonesië gegaan. Dat is hét paradijs voor duikers. Nergens ter wereld zijn er meer koraalsoorten en vissen dan in die archipel. Walvishaaien, reuzenmanta’s, walvissen, orka’s, dolfijnen en andere soorten. Als ik de rest van mijn leven op één plek zou mogen duiken, zou het daar zijn!
Waar wil je nog per se heen?
De ongerepte natuur in de Stille Oceaan. Hier liggen de Line-eilanden met het Kingman rif dat nog volledig intact is. Er zijn daar meer haaien dan je kunt tellen. Die plek staat wel hoog op de lijst!
“Fotograferen is mijn passie, maar mijn hogere doel is het beschermen van de aarde.”