EEN BOEREN-PORSCHE IN HET GOOI
In Blaricum is aan Porsches geen gebrek. Tussen alle Cayennes, Panameras, Boxsters en 911s rijdt in het Gooische dorp af en toe een bijzonder exemplaar rond. Maar in plaats van vier, zes of acht cilinders, heeft deze felrode Porsche er maar eentje. Bavo Galama wil er het zijne van weten.
Je zou het een cabrio kunnen noemen, maar dat is wellicht te veel eer. Niet iedereen weet dat boeren na de Tweede Wereldoorlog hun werkpaarden konden vervangen door een heuse Porsche-tractor op diesel. Lamborghini is dus niet het enige sportwagenmerk dat ook tractoren heeft gebouwd. Behalve als grondlegger van de autofabriek, is Dr. Ferdinand Porsche vooral bekend als bedenker van de Volkswagen Kever. De credits die hij hiervoor krijgt, zijn maar ten dele terecht. Hitlers onrendabele opdracht om voor slechts duizend Reichsmark een Volkswagen te bouwen, werd Porsche min of meer door de strot geduwd. Nauwelijks geïnteresseerd schoof hij de opdracht door naar zijn medewerkers, en werd de KdF-Wagen grotendeels een kopie van een ontwerp dat de uit Nazi-Duitsland gevluchte joodse ingenieur Josef Ganz had gemaakt. Deze halve diefstal betekent echter geenszins dat Ferdinand Porsche zelf geen grote ingenieurstalenten had. Integendeel. Talloze briljante mechanische oplossingen zijn ontsproten
aan zijn brein. Zo ontwierp hij de Maus, waarin dieselmotoren de stroom leverden voor de twee elektromotoren die de mastodont moesten aandrijven. Daarmee werd Ferdinand Porsche ook de uitvinder van de hybride-aandrijving.
Hydro-koppeling
Porsche kwam al in 1934 met drie prototypen voor een landbouwtractor. Die hadden nog een benzinemotor, maar hij liep inmiddels met de configuratie van een totaal nieuw idee in zijn hoofd: een luchtgekoelde dieselmotor met een zogenaamde hydrokoppeling. De hydrokoppeling zorgt ervoor dat de motor bij lage toerentallen vrij draait van de koppeling naar de versnellingsbak. Een drogeplaatkoppeling zou daarbij het contact tussen de motor en de versnellingsbak behouden. Met de hydrokoppeling is er geen aandrijving van de wielen als je geen gas geeft. Voor boeren, die tijdens het werk vaak van de trekker moeten afstappen, is dat een praktische eigenschap. Je laat het gas los, trekt de handrem aan en laat de tractor gewoon in zijn versnelling staan. Je stapt af en je laadt een baal hooi op de kar. En eenmaal weer terug op de tractor geef je gewoon gas en hoppa, daar ga je weer.
De oorlog verhinderde de productie van deze moderne tractor. En na de Duitse capitulatie mochten in Duitsland alleen fabrikanten die voor de oorlog al landbouwwerktuigen produceerden
nog tractoren bouwen, en Porsche viel daar niet onder. Dus verkocht hij het recht om in licentie zijn tractorconcept met hydro-koppeling te bouwen aan de firma Allgaier. In 1956 neemt Mannesman AG de tractorendivisie over van Allgaier, inclusief het ontwerp en de motorenlicentie van Porsche. Een apart bedrijfsonderdeel wordt opgericht onder de naam Porsche Diesel Motorenbau en daarmee is het tractormerk Porsche Diesel geboren. Er worden in totaal 125.000 exemplaren gebouwd. Onder druk van de concurrentie uit Amerika, neemt het succes van de relatief dure Porsche Diesel snel weer af en komt in 1963 een einde aan de productie.
Puber koopt een Porsche
Maar hoe kwam Jean Jacques François aan zijn Porsche-tractor? Het zwembad van Bussum werd in mijn jeugd warmgestookt door twee dieselgeneratoren. Die werden onderhouden door twee mannen, waarvan eentje een tractor als dagelijks vervoermiddel gebruikte. Ik was totaal gefascineerd en dacht alleen maar: dat wil ik ook, zon tractor! Eén van die mannen had een tractor te koop staan. Ik heb mijn spaarpot omgekeerd en wat spullen verkocht en ja hoor, hebbes! Pas toen ik met een tuinslang al het vuil en de modder eraf spoot, kwam ik erachter dat ik het een echte Porsche was!
De puber heeft een Porsche Diesel Junior uit 1959 gekocht. Om precies te zijn: eentje die gebouwd is op 25 maart 1959. De productiedatum staat op het motorblok. De Junior heeft een motor met slechts één cilinder van 822 cc en natuurlijk met die al eerder genoemde unieke hydro-koppeling. Maar dat is maar één van de modellen uit deze periode. Jean Jacques: Je kon tussen 1956 en 1963 een tractor krijgen met één cilinder, maar ook met twee, drie of vier. De tweecilinder heet Standard, de driecilinder Super en de grootste, de viercilinder, kreeg de naam Master. Daarnaast waren er nog talloze variaties mogelijk. Tractoren met smalspoor, korte versies, lange versies, allemaal toegespitst op de verschillende taken die ze moesten kunnen verrichten.
Nadat vader François van de schrik was bekomen, bleek de voorliefde van zijn zoon voor tractoren besmettelijk. Samen knutselden en sleutelden ze in de garage naast hun Blaricumse woning aan de rode Porsche. Om op de tractor te mogen rijden, was een rijbewijs nodig, dat al op zestienjarige leeftijd kan worden behaald. Jean Jacques verspilde geen minuut en behaalde het vurig gewenste papiertje precies op zijn zestiende verjaardag.
Op zijn zeventiende meldde hij zich aan bij de bekende automobielopleiding IVA in Driebergen. De meeste leerlingen hadden een eigen auto, maar ik was nog geen achttien. Ik kon wel op de brommer van Blaricum naar Driebergen, maar mijn vader zei: Waarom neem je de trekker niet? Zo gezegd, zo gedaan. Het was een rit van bijna een uur. Dat trok,
Ik was bang dat ik door iedereen zou worden uitgelachen.
op zijn zachtst gezegd, nogal de aandacht. Ik was diep in mijn hart eigenlijk bang dat ik door iedereen zou worden uitgelachen. Maar het tegendeel was waar. Al die leraren en leerlingen met interesse voor techniek en motoren, vonden het juist prachtig!
Dansen met een tractor
Vader François besluit op een gegeven moment een Porsche Diesel Master te kopen en dat is het begin van een kleine familiecollectie waarin alle motorvarianten zijn verenigd. In de boerderij van de buurman vinden de Porsche-tractoren onderdak, maar als deze stalling wordt verkocht, besluiten vader en zoon de collectie van de hand te doen, op de Junior en Master na.
Jean Jacques heeft geen boerenbedrijf, maar hij is wel eigenaar van het Evenementenbureau Jacquet-Event. Daar komen de beide tractoren goed van pas voor rondritten, maar ook voor het voortslepen van een rijdende crêperie. Kortom, de tractoren worden nog steeds ingezet. Ik gebruik ze elke week. Als ik een opdracht in de buurt heb, dan rijd ik er met tractor heen. Die Junior gaat niet zo snel, maar die Master haalt met gemak 50 km/h. Dan moet je wel op je hoede zijn en geconcentreerd blijven. Een tractor heeft natuurlijk niet de wielophanging van een personenauto. Als je op snelheid over een hobbel of door een kuil rijdt, dan heeft de tractor de neiging om te gaan dansen. Door die dansbeweging komen de voorwielen al snel los van het wegdek en als ze dan weer terug stuiteren, en ze staan niet meer perfect rechtuit, dan kieper je al snel om. Dat is echt niet ongevaarlijk. Om dat tegen te gaan, zitten er gewichten aan de voorkant die moeten helpen de voorwielen aan de grond te houden. Maar al met al blijft het een genot om ermee te rijden. Ik heb aan diverse Elfstedentochten meegedaan, onder meer die van de Porsche-club. Genieten!
Gratis parkeren in de P.C. Hooft
We rijden naar een nabijgelegen dorp, waar de Porsche Diesel Master staat gestald. Hij is groter en uiteraard sterker dan de Junior, maar heeft dezelfde prachtige welving in de neus. Hij weegt bijna vier ton en is voorzien van enkele originele details. Het noodreparatiesetje is nog aanwezig en de donkerrode bestuurderszetel is voorzien van de merknaam Porsche Diesel. Voor eventuele passagiers is af fabriek een bankje geïnstalleerd. Ik neem enkele fotos en stel gekscherend voor om een paar fotos te gaan schieten in de P.C. Hooftstraat in Amsterdam. Als de Porsche Cayenne al een P.C. Hoofttractor wordt genoemd, dan moeten we misschien the real thing even gaan laten zien.
Jean Jacques vindt het geen probleem. Een tractor is een voor de wet geaccepteerd motorvoertuig. Ik mag overal rijden, behalve als er borden staan dat ik er níet mag rijden. Je kunt met de tractor dus gewoon een stad als Amsterdam binnenrijden. En dan heb je in de stad nog een voordeel, want hij heeft geen kentekenplaten. Dus je kunt overal vrij parkeren. Want hoe moeten ze je bekeuren? Geen nummerbord en ook al geen voorruit met ruitenwisser waar de parkeerwachters hun bekeuring onder kunnen stoppen. Ideaal en buitengewoon goedkoop, zon boeren-Porsche in de stad.