FIAT 1100 TV PININ FARINA COUPÉ
In de jaren vijftig is de Fiat 1100 dé auto van de Italiaanse middenklasse. Maar op een extra snelle coupéversie met de handtekening van Pinin Farina prijkt ineens het elitaire prijskaartje van 1,7 miljoen. In Italiaanse lire weliswaar, maar toch blijft deze variant van de bescheiden middenklasser een zeer exclusief karretje.
Nee, de enorme TV-signatuur op de grille van het zilvergrijze coupeetje uit 1954 heeft niets te maken met het in die tijd opkomende beeldbuismedium. Het staat voor Turismo Veloce, waarmee Fiat wil aangeven dat dit een vlotte auto voor de lange afstand is. Wanneer wij de verleidelijk klinkende benaming horen en de door Pinin Farina getekende lijnen bekijken, zien we onszelf al rijden door de groene heuvels van Toscane, op weg naar de wonderschone kust van Amalfi. Zelfs de bescheiden specificaties doen niets af aan de voorpret, want juist in een kalm jarenvijftigtempo is het genieten achter het broodmagere bakelieten stuur.
Zelfdragende carrosserie
Gezien de afkomst van deze compacte exoot, hoeven we ons niet te verwonderen over de bescheiden viercilinder die achter het indrukwekkende TV-ornament op de grille schuilgaat. De kleine coupé vindt zijn oorsprong in de Fiat 1100 die in 1953 op de autosalon van Genève zijn publieksdebuut maakt. Anders dan zijn archaïsche voorganger, heeft de nieuwe 1100 een zelfdragende carrosserie met een modern sedandesign. Met name in zijn thuisland wordt de moderne middenklasser warm onthaald, alleen wil de warmbloedige Italiaanse huisvader best wat meer cavalli onder de motorkap. Na een halfjaar krijgt de standaardversie daarom gezelschap van de 1100 TV.
Met een dubbele Weber-carburateur en een in stappen verhoogde compressieverhouding, schroeven de technici het vermogen uiteindelijk op tot 50 pk. Om de buitenwereld duidelijk te maken wat voor raspaard de Turismo Veloce is, voorzien de Fiat-ontwerpers hem van een grote centrale mistlamp in de grille. Behalve dit cyclopenoog krijgt de 1100 TV onder meer een in contrastkleur gespoten dak en diverse chique ornamenten. Een hydraulisch remsysteem moet de 50 hitsige Italiaanse volbloeden in bedwang houden. Maar dat is niet de enige technische ingreep: om weerstand te bieden aan het hogere vermogen wordt de cardanas uit één stuk vervangen door een tweedelig exemplaar.
Nu is zo’n sportief model voor de hobbycoureur leuk, maar Fiat heeft ook oog voor de family man die meer tijd in het huwelijksbed doorbrengt dan achter het stuur. Voor hem introduceert het merk in 1954 de 1100 Familiare. Deze stationwagon met grote klapdeur achterin biedt aan minstens zes inzittenden plaats. Voor de zwaar katholieke gezinnen waarbij de inschikkelijkheid gelijke tred houdt met de vruchtbaarheid, kan dit aantal wel iets worden opgerekt. Met een paar kleine schootzitters in het gezelschap, kom je zomaar tot acht à negen zitplaatsen in de Millecento Familiare.
Prijs is dealbreaker
Alsof Pinin Farina tegenwicht wil bieden aan de nogal utilitair vormgegeven stationwagon, presenteert hij de 1100 Coupé. Overigens is Pinin Farina niet de enige die de Fiat 1100 als basis gebruikt voor een sportief model. Fiat zelf bouwt in 1955 de fraaie 1100 Trasformabile, een tweezits roadster. Maar ook de ambachtelijke carrosseriebouwers Allemano, Vignale en Zagato laten hun pen de vrije loop op de basis van de immens populaire 1100. De creatie van Pinin Farina kun je echter gewoon bij de Fiat-dealer op de hoek bewonderen. Meestal houden de belangstellenden het bij oohs, aahs en enthousiaste gebaren, want de prijs van
1,7 miljoen lire blijkt voor de meesten een dealbreaker. Voor hetzelfde geld staat iets verderop in de showroom de Fiat 1900, een fraaie vierdeurs sedan uit de hogere middenklasse.
Exclusieve verschijning
Uiteindelijk zien slechts 125 exemplaren van Pinin Farina’s creatie het levenslicht, wat de kleine coupé tot een zeer exclusieve verschijning maakt. Dat was 65 jaar geleden al het geval en nu is hij zeldzamer dan een blije veganist in een steakrestaurant. De auto die wij vandaag mogen gebruiken, is op 22 mei 1954 op naam gezet van de heer Vittorio Gori uit Florence. Hij is bij nader inzien maar matig enthousiast over zijn aankoop, want al na één jaar wordt de 1100 TV Pinin Farina Coupé overgeschreven op naam van de heer Amerigo Catolfi. Deze man weet de auto wel te waarderen en houdt hem 26 jaar in zijn bezit, tot 1981.
De historie van deze 1100 TV Pinin Farina Coupé is van A tot Z gedocumenteerd. Zelfs het oorspronkelijke instructieboekje en het garantiebewijs zijn nog aanwezig. Datzelfde geldt voor de originele Autovox-radio, een klein wonder van simplistische schoonheid met niet meer dan zeven knoppen. De rest van het interieur stemt eveneens enthousiast, vooral vanwege het subtiele patina, als bewijs dat de auto nooit volledig
Dit coupeetje is zeldzamer dan een blije veganist in een steakrestaurant.
is gerestaureerd. Het verkeurde stuur, de dof uitgeslagen claxonknop en het kaalgesleten gaspedaal getuigen van authenticiteit. Tegelijkertijd beseffen we dat iedereen die deze bedieningselementen ooit heeft aangeraakt, dat altijd met respect en liefde heeft gedaan, anders hadden ze nooit hun 65ste verjaardag gehaald.
Driezits voorbank
Behalve patina, is het binnen in de Fiat jarenvijftigchic wat de klok slaat. De portieren zijn deels met stof bekleed, de raamslingers en inklapbare portierhendels zijn voorzien van een luxueuze chroomlaag. Zelfs een Lancia - in die tijd ook wel het ‘Italiaanse Mercedes’ genoemd was vanbinnen nauwelijks deftiger aangekleed. De gladde, Amerikaans aandoende driezits voorbank is een beetje een vreemde eend in de bijt voor een Turismo Veloce, maar verder lijkt de auto inderdaad gemaakt voor sportieve toerritten.
Toch heeft de ontwerper ook oog gehad voor comfort. Via de overmaatse deuren - die anders dan bij de gewone 1100 gewoon voorwaarts open scharnieren - is het gemakkelijk in- en uitstappen. Het rechtopstaande stuur laat een relaxte zithouding toe. Je zit als Giuseppe ‘Nino’ Farina, de allereerste wereldkampioen Formule 1: met rechte rug en gestrekte armen. Voor je neus zie je geen ingewikkelde toestanden, maar gewoon drie ronde instrumenten, waarop je onder meer de snelheid en de benzinevoorraad in de peiling kunt houden. Met de hendel links van de stuurkolom bedien je de verlichting en de richtingaanwijzers, met de grotere knuppel aan de rechterkant roer je in de vierversnellingsbak.
Zweterige momenten
Met een beetje hulp van de choke slaat de viercilinder motor gewillig aan. Het schakelen gaat soepeler en vlotter dan verwacht en de korte eindreductie zorgt ervoor dat de pensioengerechtigde Fiat het moderne stadsverkeer nog best kan bijhouden. Zolang het terrein maar vlak is, kunnen we de bak buiten de bebouwde kom gewoon in vier zetten en daar laten. Op de autostrada is het bij 135 km/h finito, maar voordat je de auto zó ver durft te pushen, heeft de matige koersstabiliteit je al heel wat zweterige momenten bezorgd. Je moet er continu met je hoofd bij zijn, en het is maar goed dat je niet wordt afgeleid door drukke multimediaschermen of knoppenzeeën op het stuur.
In de stad zijn het vooral de traag reagerende remmen die de spanning opvoeren. Voor rotondes of verkeerslichten moet je vroegtijdig van het gas af, wat je op ongeduldige reacties van medeweggebruikers komt te staan. Vooral gestreste koeriers en haastige taxichauffeurs lijken geen enkel geduld of respect voor de ouderdom te kunnen opbrengen. Na wat oefenen blijkt vroegtijdig en met wat tussengas terugschakelen het juiste recept om vlot met de grootsteedse flow mee te komen.
Toch is het veel fijner om met een gangetje van 80 à 90 km/h de secundaire wegen op te zoeken. Daar kun je niet alleen volop genieten van de creatie van Pinin Farina, maar ook van het werk van diens hooggeplaatste collega, die ooit het landschap voor zijn rekening nam. Tijdens tussenstops neem je dankbaar de bewonderende blikken en complimenten van medeterrasbezoekers in ontvangst. Wanneer je je ogen over de fraaie C-stijlen en de wufte achterpartij laat glijden, kun je niet anders dan beamen dat dit een fraai GT’tje is. En dat niet alleen: doordat hij de prestigieuze handtekening van de meester uit Turijn combineert met een hoge mate aan exclusiviteit, is dit een van de duurste coupés met 50 pk die je ooit zult vinden.