FAQ: ssd's analyseren

Antwoorden op de meest gestelde vragen

Niet slimmer ondanks SMART

Sommige SMART-waarden lijken mij niet geloofwaardig, andere zijn niet aanwezig. Een tweede tool gebruikt ook nog eens andere aanduidingen. Levert de ssd soms verkeerde waarden?

Nee, maar er is gewoon geen bindende afspraak over welke waarden een SMART-log moet bevatten. Bovendien zijn ook de benamingen van de waarden en hun volgorde niet voorgeschreven. Daarom kan dezelfde waarde bij verschillende fabrikanten niet alleen anders genoemd worden, maar ook op een andere plaats staan. Verwarrend is ook dat sommige fabrikanten vergelijkbare benamingen gebruiken voor verschillende waarden.

Zelfs het dataformaat is niet gestandaardiseerd. Sommige fabrikanten tellen bijvoorbeeld de weggeschreven hoeveelheden data in bytes of kilobytes, andere geven het aantal geschreven blokken op. Ook bij het schatten van de resterende levensduur doet iedere fabrikant zijn eigen zin. Bij de een neemt de procentweergave toe, bij de ander juist af, de derde gaat uit van de nog resterende reserveblokken of de niet herstelbare fouten

Volgens onze ervaringen kunnen smartmontools of Hard Disk Sentinel (v.a. 18 euro) het beste overweg met de verschillende SMART-interpretaties van de fabrikanten. Hun ontwikkelaars werken regelmatig de geïntegreerde databases bij van de tools die SMART-waarden en parameters toewijzen.

Langzame ssd

Waarom is mijn ssd bij het schrijven de laatste tijd langzamer dan eerst?

Als de schrijfsnelheid bij grotere kopieeracties plotseling afneemt, is waarschijnlijk de cache volgelopen. Alleen daarmee bereiken veel goedkope ssd's de door de fabrikant opgegeven maximale schrijfsnelheid. Daarna zakt de datatransferrate vaak in tot harddisk-niveau of zelfs nog lager. Je kunt de snelheid van je ssd testen met gratis tools zoals CrystalDiskMark.

Gaat de ssd na enkele maanden of jaren langzamer schrijven, dan moet je controleren of het trim-commando geactiveerd is. Hiermee geeft het besturingssysteem aan de flash-controller door dat blokken niet meer gebruikt worden, bijvoorbeeld omdat er bestanden verwijderd zijn. Dan kan de controller deze gedeelten op de achtergrond opruimen, zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden. Hij hoeft dan bij de volgende schrijfactie geen vrije gebieden meer bij elkaar te gaan zoeken. Of de trim-functie geactiveerd is, kun je onder Windows zien met de commandline-opdracht fsutil behavior query DisableDeleteNotify. Als er dan een 0 achter de uitvoer verschijnt, is trim actief. Wanneer dat niet het geval is, kun je de functie activeren met fsutil behavior set DisableDeleteNotify 0. Blijft trim ook daarna nog uitgeschakeld, dan ondersteunt jouw ssd het waarschijnlijk niet, wat bij oude of heel goedkope modellen kan voorkomen.

Gaat je flash-drive al weer een paar jaar mee of is hij continu in gebruik, dan kan een lage schrijfsnelheid ook een symptoom van het naderende einde van de schijf zijn. Omdat hij bij het schrijven steeds meer kapotte flash-cellen tegenkomt, moet de controller naar goede zoeken. En dat kost tijd. Maak in dat geval een back-up en vervang de ssd.

Snelle statusupdate

Wat is de eenvoudigste manier om de toestand van mijn ssd te controleren?

Als je alleen een simpel overzicht wilt, kun je het beste de software van de betreffende fabrikant gebruiken. Deze kun je meestal op de website van de fabrikant vinden op de product- of support-pagina's. Dit soort tools beoordelen de toestand van de schijf op een schaal van goed tot slecht, of ze gebruiken een stoplichtsysteem. Meestal geven ze ook de behaalde schrijfprestaties aan. Vaak kan je hier ook de trimfunctie activeren en de snelheid testen. Bovendien kunnen deze tools zo nodig een firmware-update uitvoeren. Voor ssd's van Samsung heeft de fabrikant bijvoorbeeld de tool Samsung Magician ontwikkeld. Bij Sandisk heet hij SanDisk SSD Dashboard en Kingston heeft de SSD Toolbox.

Grondigere inspectie

Ik wil meer weten dan de tool van de fabrikant laat zien.

Als je meer informatie wilt dan met de tool van de fabrikant mogelijk is, kun je gratis tools zoals CrystalDiskInfo (Windows) of smartmontools (commandlinetool voor Linux, macOS, Windows) gebruiken. Deze lezen de zelfdiagnosegegevens van de drives uit, de zogenaamde SMARTwaarden (Self-Monitoring, Analysis, and Reporting Technology). Betaalde programma's zoals DriveDX (macOS) en Hard Disk Sentinel (Windows) bieden nog meer functies, zoals logging, of kunnen ook externe drives onderzoeken.

Lange termijn

Met welk programma kan ik de ontwikkeling van mijn ssd op de lange termijn in de gaten houden?

Smartmontools kunnen SMART-logs volgens een schema opslaan. Maar de analyse moet je dan wel handmatig uitvoeren. Het monitoren op de lange termijn gaat makkelijker met Hard Disk Sentinel. Deze logt de SMART-waarden op de achtergrond, genereert daar lijndiagrammen uit en waarschuwt naar wens met geluid of een e-mailtje als er kritische waarden bereikt worden.