Actioncams: voor de fun of het serieuze werk
Sport of spel: actioncams zorgen voor filmpjes met plezier
Ze leggen je skivakantie, mountainbiketour, zeilwedstrijd of duikervaring vast. Met een grote kijkhoek, robuuste behuizing en foolproof bediening proberen actioncams geld los te krijgen bij de avonturiers onder de videoliefhebbers – ook in 4K.
Dwars door alle prijsklassen heen verheugen outdoor camera's zich in aanzienlijke populariteit. Het aantal aanbieders is allang net zo onoverzichtelijk geworden als hun productvarianten. Daarbij ziet de basisuitrusting van zulke camera's er grotendeels hetzelfde uit. Een typisch kenmerk is de groothoeklens die in een fixedfocus variant vanaf een afstand van ongeveer een halve meter alles voor de lens scherp overbrengt. We hebben vijf recente modellen van tussen de 165 en de 560 euro getest. Er zitten chips in met een veel hogere resolutie dan Full HD (1920 × 1080). Voor 'echt' 4K (4096 × 2160) ontbreken er nog een paar pixels, want ze werken met UHD, oftewel 3840 × 2160. Dat betekent dus vier keer zoveel pixels als bij Full HD.
Maar de beeldprocessor daarachter bepaalt de helderheid en scherptediepte, contrast en kleurweergave van de video. Daar hangt het vanaf welke beeldkwaliteit je kunt verwachten. Maar een krachtige processor in combinatie met de sensor met hoge resolutie vraagt behoorlijk wat energie. Het valt niet mee om in de kleine behuizing een compacte accu in te bouwen die toch flink wat capaciteit heeft. Dat geldt ook voor het afvoeren van de warmte die in overvloed geproduceerd wordt bij het filmen. Als dat niet goed genoeg lukt, stopt de actioncam automatisch met opnemen. Dat probleem wordt nog versterkt door extra beschermende behuizingen en zonnewarmte.
De energievoorraad van de accu wordt bovendien gebruikt voor handige dingen als een videodisplay met touchfunctie – bijvoorbeeld bij de Garmin. Hetzelfde geldt voor een gpssensor, wifi en bluetooth. Een verwisselbare accu is dan ook een must, net als een statiefaansluiting in de camerabody. Ontbreekt die (zoals bij de GoPro en Garmin), dan heb je met een beetje pech weer dure accessoires nodig, zoals bij de Garmin. Of je stopt de camera in de eveneens verplichte extra behuizing. Bij GoPro biedt die case geen extra bescherming voor gebruik op het strand of onder water, maar daar staat tegenover dat de camera van zichzelf al waterdicht en schokbestendig is. Alleen bestaat bij deze case wel het risico dat krassen in de frontplaat van de camera zichtbare invloed hebben op de videokwaliteit. Hetzelfde geldt voor de beschermende behuizingen. Het is dus de moeite om ook te kijken hoe goed de service is en of je makkelijk vervangende onderdelen kunt krijgen, zodat je door zulke krassen niet meteen de hele camera weg kunt gooien.
Stabiel beeld
De kwaliteit wordt in ieder geval bevorderd door beeldstabilisatie die probeert om het juist bij actievideo's onvermijdelijke trilllen te beperken tot een minimum. Voor het eerst is er optische stabilisatie beschikbaar. Die vind je bij de Sony X3000. Dat werkt met een kleine, in het optische kanaal van
het objectief ingebouwde lens die door snelle actoren zo bewogen wordt dat het de beweging van de camera compenseert – zonder zichtbare neveneffecten. De elektronische variant bij de andere kandidaten verschuift als het ware het gebruikte blikveld van de bewust iets te grote sensor, zodat de beweging van de camera wordt gecompenseerd. In het ideale geval lukt dat zonder zichtbare bijwerkingen, maar af en toe zie je toch strepen of rolling shuttereffecten (golvende lijnen).
Bijzonder is de over de beeldas draaibare optische unit die Drift bij de Ghost 4K levert. Vooral bij gebruik onder lastige omstandigheden, als het niet lukt om de camera met de mount horizontaal te bevestigen, bespaart de Drift je wat moeite bij het nabewerken.
Via de link aan het eind vind je korte testvideo's van de hier besproken camera's.
Kwestie van formaat
Bij actievideo's komt het niet alleen aan op de resolutie, maar net zo goed op de framerate. Snelle bewegingen komen vloeiender en overtuigender over als je bij de opname niet inzet op het maximale aantal pixels, zoals bij 4K, maar op een zo hoog mogelijke framerate – dus bijvoorbeeld als je slechts in Full HD, maar wel met 50 of 60 frames per seconde filmt. Want bij hoge snelheden is de bewegingsafstand tussen twee beelden bij 25 of 30 fps zo groot dat video's schokkerig worden. Daarom wint inmiddels ook in het actioncamsegment UHD met met 50 of 60 frames/s aan populariteit. Van de geteste camera's haalt alleen de GoPro Hero 6 Black dat. Blijkbaar ontbreekt bij de andere cams de benodigde cpuperformance voor 4K met een hoge framerate.
Maar de keuze voor resolutie en framerate hangt niet alleen af van de opnameomstandigheden. Vooral omdat actioncams vaak als tweede camera ingezet worden, moet je de opnames technisch zonder problemen met die van andere opnameapparaten in harmonie kunnen brengen. Alleen dan kun je de video's van verschillende camera's zuiver en zonder kwaliteitsverlies aan elkaar monteren.
Vooral de combinatie van PALvideo's met 50 en NTSCvideo's met 60 fps ziet er niet goed uit. Maar anders dan bij klassieke camcorders en veel smartphoneapps kun je de videonorm bij de meeste actioncams gelukkig wel aanpassen. Als je ook opnames wilt maken bij kunstlicht, kun je beter voor de in Nederland gebruikelijke 50 hertz kiezen, omdat je anders rare flikkeringen in het beeld krijgt.
Het podium op
Als je je groothoekcamera ook wilt gebruiken voor theater en concertopnames, moet je een model overwegen waarbij je de kijkhoek kunt aanpassen naar minder groothoek. De geteste camera's bieden dat allemaal, met uitzondering van de Rollei 530. Zo voorkom je veel lege en oninteressante beeldcontent en beperk je bovendien de vervormingen in het beeld. Helaas bieden veel actioncams niet bij alle beschikbare resoluties een keuze voor de kijkhoek. Vooral bij 4K kun je vaak alleen de groothoek kiezen. Ook op dit punt is het dus aan te raden even goed naar de technische specificaties te kijken voordat je tot aanschaf overgaat – of je kiest bewust voor Full HD met een smallere kijkhoek.
Voor gebruik bij concerten is het aan te raden naar een aansluiting voor een externe microfoon te kijken. In de test bieden de Drift, GoPro en Sony die. Daarmee kun je afhankelijk van de gekozen microfoon en je positie acceptabel geluid opnemen. Het geluid van de ingebouwde microfoon is vaak alleen geschikt om bij de nabewerking een hopelijk beschikbare extra audioopname synchroon toe te voegen. Geluid speelt bij de meeste actioncams een ondergeschikte rol – de cams van GoPro en Sony vielen wat dat betreft positief op.
Goed bediend
Naast de technische kwaliteit speelt de bediening van een actioncam een belangrijke rol bij de selectiecriteria. Wat heb je aan een hoge resolutie en goede beeldstabilisatie als je in het vuur van de strijd de opname niet of te laat gestart hebt of als het niet lukte om de opnameparameters aan te passen aan de situatie?
Alleen al om de behuizingen zo goed mogelijk afgesloten te houden, proberen de ontwerpers het aantal aansluitingen en bedieningselementen zo klein mogelijk te houden. Dan moet je het met vijf (Sony), vier (Rollei), drie (Drift en Garmin) of zelfs maar twee (GoPro) knoppen voor elkaar zien te krijgen om alle functies te gebruiken. Vooral bij een camera die je waarschijnlijk niet elke dag, en zonder handleiding in de buurt gebruikt, komt het erop aan dat de belangrijkste functies en parameters direct toegankelijk zijn. Dat geldt in ieder geval voor resolutie en framerate en afhankelijk van de eisen aan de opname ook voor wit en kleurbalans. Daarom hebben we het bedieningsconcept apart beoordeeld en ook de bediening met een app meegenomen. Actioncams worden namelijk vaak gemonteerd op plekken waar je tijdens de opname niet meer bij kunt, zodat je dan aangewezen bent op bediening op afstand.
Daarbij is het nog altijd lastig dat er vertraging zit in de overdracht van de preview naar het mobiele apparaat, oftewel latency. In combinatie met de reactietijd van de cameraman kan deze vertraging er toe leiden dat je de opname te laat start. Bij langduriger gebruik is het bovendien
handig dat je de camera ook op afstand weer uit kunt zetten – zo spaar je de accu. In de test lukte dat echter alleen bij de GoPro en de Sony.
Vastgemaakt
Er is nauwelijks een productcategorie met zo veel verschillende soorten en maten accessoires als actioncams. Vooral de eindeloze lijst mounts – grijpers, houders, spanbanden en veiligheidsverbindingen – laat zien hoe breed het scala aan toepassingen voor deze camera's is.
Dat leidt tot een paradoxale situatie: bij de dure actioncams – zoals de Sony – besparen de fabrikanten op accessoires, terwijl bij de goedkopere modellen – zoals die van Rollei – diverse houders en adapters meegeleverd worden. Hoewel die gulheid door veel geïnteresseerden als pluspunt beoordeeld wordt, redeneren de aanbieders van camera's in het hoge prijssegment dat het vrijwel onmogelijk is om een pakket samen te stellen dat voor alle gevallen volstaat. Daarom is het volgens hen zinvoller om zich tot een functioneel minimum te beperken.
Dat klinkt misschien wel heel erg als indekken, maar de meegeleverde accessoires zijn eigenlijk altijd slechts geschikt voor een paar keer monteren. Voldoende kwaliteit om stevig langdurig gebruik te doorstaan en meerdere keren op verschillende plaatsen vastgemaakt te worden, hoef je bij meegeleverde accessoires niet te verwachten. Het is dan ook aan te raden om naast de prijs voor de camera nog wat geld te reserveren voor toebehoren. Daar kun je namelijk nog flinke bedragen aan spenderen, bijvoorbeeld als je op zoek gaat naar ultiem flexibele en stabiele montageklemmen.
Maar wat je ook nodig hebt, als je blijft twijfelen zit je zonder geschikte bevestiging. Want iets met ducttape en tiewraps knutselen is geen goed idee. Bij een van onze tests is al eens een camera in de modderige diepten van een meer verdwenen omdat deze noodoplossing het niet hield. In vergelijking met de totaalprijs valt het bedrag voor een veilige klem wel mee en dat is dan goed besteed.
Conclusie
Actioncams worden steeds goedkoper. Je hebt er zelfs al met UHDresolutie voor nog geen 200 euro. De prijsdruk komt uit China. Daar zit het gros van de toeleveranciers die onder eigen
naam of met een erop geplakt merk de Europese markt bestormen – zoals Rollei met de Actioncam 530. Zoals in deze prijsklasse gebruikelijk scoort die met veel meegeleverde accessoires, maar kan hij wat betreft beeldkwaliteit niet meekomen met de rest van de geteste apparaten. Daardoor is hij vooral geschikt als instapmodel met weinig ambities – of voor toepassingen waarbij het risico op verlies groot is.
Als je waarde hecht aan goede video's, moet je wat dieper in de buidel tasten. De duurste camera uit de test, de Sony X3000R overtuigt met een slimme afstandsbediening met preview. Maar het grootste pluspunt – naast de goede beeldkwaliteit – is de optische beeldstabilisatie. De afstand tot marktleider GoPro met de nieuwe Hero 6 is echter niet bijzonder groot. De elektronische beeldstabilisatie daarvan levert ook prima rustig beeld. De duidelijk te kleurrijke standaardinstelling van het beeld moet je in het menu aanpassen.
Qua beeldstabilisatie kan verder alleen Drift meekomen met de Ghost, waar deze optie enkel ontbreekt in de 4Kmodus. Toch levert de camera dan nog goede beelden. Dankzij de draaibare lens ben je bij deze camera het flexibelst om hem te monteren en daarna aan te passen aan de horizon – een duidelijk voordeel.
De Garmin Virb Ultra 30 is duidelijk gericht op sporters. Hiermee leg je niet alleen beeld vast, maar ook de waarden van diverse sensoren. Met de meegeleverde software kun je je aantal stappen en hartslag synchroniseren met de video. Met zijn gemiddelde prijs en prima beelden is de Virb Ultra 30 niet alleen voor trainingsdoeleinden een goede optie. (hhe)