Datarecovery-software getest
Dataherstelsoftware getest
Het meest ideale hulpmiddel bij dataverlies is natuurlijk een recente back-up. Maar als die ontbreekt, kunnen sommige tools zelfs na een hardwaredefect of het per ongeluk wissen van bestanden nog hulp bieden. Dat soort programma's varieert van gratis tot behoorlijk prijzig, en het aanbod is groot. Het is dus de moeite waard te onderzoeken of ze hun beloften waarmaken.
Per ongeluk gewiste bestanden of onbedoeld geformatteerde harde schijven schijnen een terugkerend probleem te zijn. Een snelle zoekactie levert namelijk enkele honderden Windows-programma's op die claimen je daarbij te kunnen helpen. Het is ondoenlijk om al die programma's te testen.
We hebben daarom zes programma's uitgekozen die volgens ons goede vertegenwoordigers zijn van deze categorie en ze uitvoerig aan de tand gevoeld. We waren erg benieuwd naar de resultaten van het opensource-programma TestDisk en het onlangs door CCleaner overgenomen Recuva. Kunnen die zich meten met professionele software – met een bijbehorende prijskaartje? In die categorie bevinden zich EasyRecovery van Kroll Ontrack en DiskRecovery van O&O. Als oude rot hebben we Disk Drill van 508 Software meegenomen en verder het relatief nieuwe Data Recovery Wizard van EasUs.
Testmethode
Voor de test hebben we virtuele opslagmedia gebruikt in de vorm van VHD-
bestanden. Daarmee konden we de situatie op een fysieke schijf zo realistisch mogelijk nabootsen. Het stelde ons echter ook in staat om images snel en makkelijk te kopiëren en alle programma's met identieke situaties te confronteren. We hebben niet getest wat de programma's konden redden van een ssd, aangezien we daar weinig hoopvol over waren (zie pagina 104).
Op onze virtuele testschijf maakten we steeds een NTFS- en een FAT32partitie. Daarbij hebben we zowel een schijfindeling met MBR als met GPT getest. Alle programma's konden met beide varianten daarbij even goed (of slecht) overweg.
De partities vulden we steeds met 50 bestanden van uiteenlopende typen, verdeeld over vijf mappen. Daaronder waren Microsoft Office- en OpenOffice/ LibreOffice-documenten, afbeeldingen in verschillende bitmapformaten en SVGvectorafbeeldingen, muziek- en videobestanden in verschillende bestandsformaten en tot slot enkele archief- en e-bookbestanden. De bestandgrootte varieerde van 17 kB tot 355 MB.
Het op die manier geprepareerde opslagmedium hebben we vervolgens op allerlei verschillende manieren mishandeld. Daarbij hebben we erop gelet dat de eigenlijke data niet overschreven werd. Data die niet meer aanwezig is, kan ook de beste tool niet meer terughalen. Elk geteste programma kreeg een verse kopie van het opslagmedium voorgeschoteld.
Als eerste hebben we de partitionering op de virtuele schijf compleet verwijderd met het diskpart-commando clean. Om in de tabel met testresultaten een vinkje te verdienen op de regel 'met nullen overschreven partitietabel MBT/ GPT' moet het herstelprogramma alle bestanden inclusief mappenstructuur en bestandsnamen terughalen. O&O DiskRecovery lukte dat alleen bij NTFSpartities. TestDesk bewandelt daarbij een bijzondere weg: anders dan de andere programma's, die gevonden bestanden wilden kopiëren, berekent deze opensource-tool de partitiestructuur opnieuw en schrijft die meteen naar de beschadigde schijf. Bij de test werkte dat goed, maar bij een schijf met een hardwaredefect kun je dat beter niet doen en eerst een image maken.
Zoals de twee tests daarna laten zien, moet je er bij een per ongeluk geformatteerd station niet op rekenen dat alle bestanden hersteld kunnen worden. Op een NTFS-station lukte dat geen van de programma's. Bij het formatteren werd een nieuwe, lege MFT naar de schijf geschreven en daarmee ging alle informatie over de bestanden verloren. Bij een geformatteerd FAT32-station konden alleen Data Recovery Wizard van Easus en Kroll Ontracks Easy Recovery alle bestanden herstellen. Die twee programma's slaagden er ook in alle bestanden te herstellen bij een NTFS-station dat met FAT32 opnieuw geformatteerd werd en een FAT32station dat als NTFS werd geformatteerd.
Het goed herstellen van met Verkenner gewiste bestanden en mappen lukte met alle programma's probleemloos. Alleen TestDisk liet daar een steekje vallen op een NTFS-partitie: het verving om onduidelijke redenen alle komma's in bestandsnamen door onderstrepingen.
Dieper graven
Als de structuur van het bestandssysteem zo beschadigd is dat daar geen informatie meer uit gehaald kan worden over de bestanden die op de schijf stonden, rest alleen nog een scan van de ruwe data. Bij die methode, die ook wel deep scan wordt genoemd, leest de herstelsoftware alle sectoren van de schijf één voor één. Daarbij wordt geprobeerd op basis van typische bytevolgordes het begin van bekende bestandstypen te herkennen. Met wat geluk horen zo'n sector en de daaropvolgende bij elkaar en valt daaruit het oorspronkelijke bestand samen te stellen. Dat lukt echter alleen als het bestand niet gefragmenteerd is. Het is met die methode niet mogelijk te ontdekken waar de rest van een bestand zich bevindt als het spoor voortijdig eindigt.
De mate van succes bij die tijdrovende zoektocht hangt af van hoeveel bestandstypen de software herkent en hoe slim die te werk gaat. Van de geteste software presteerde PhotoRec met afstand het beste bij het scannan van ruwe data. Ondanks de naam zoekt de software niet alleen naar foto's, maar kan het allerlei bestandstypen betrouwbaar terugvinden. Net als bij de software van Kroll Ontrack en O&O kun je bij PhotoRec eigen bestandstypen definiëren. Erg flexibel zijn de mogelijkheden echter niet, in het beste geval kun je wildcards gebruiken. Geavanceerde mogelijkheden zoals de optie om een dataveld voor de bestandsgrootte te definiëren zoek je tevergeefs.
Extra functies
Als de bestanden op een harde schijf door mechanische defecten niet meer gelezen kunnen worden, moet je de nog intacte data zo snel mogelijk in veiligheid brengen en de haperende hardware niet ook nog belasten met uitvoerige scans. De geteste programma's kunnen dus pluspunten verdienen als ze de mogelijkheid bieden om een image te maken van harde schijven en die net als een harde schijf kunnen verwerken. Alleen de programma's van EaseUs en O&O bieden die optie.
Zeker voor systeembeheerders is het handig als de software ook op computers van vrienden en familie kan worden ingezet. Daarvoor moet de software dan wel
een mogelijkheid bieden op een extern medium als een usb-stick geïnstalleerd te worden, die je op andere pc's kunt gebruiken. Van de geteste programma's bieden alleen TestDisk, Recuva en de O&O-software die optie. Bij de laatstgenoemde zitten daar wel beperkingen aan, die je leest bij de opmerkingen over de afzonderlijke programma's.
Conclusie
Zelfs bij de min of meer ideale omstandigheden waarin de geteste programma's hun werk moesten doen, waren er grote verschillen bij het herstellen. Bij het opsporen van verloren gegane partitieen mappenstructuren presteerden de programma's van EaseUs en Kroll Ontrack het beste. De Professional-editie van dat laatste programma is echter ook de duurste software bij deze test.
Bij het scannen van ruwe data waren de resultaten van de opensource-tool PhotoRec het meest overtuigend. Het is een Engelstalig programma waarvan de bediening wel wat gewenning vraagt. Bij de gangbare Windows-programma's scoort Disk Drill het beste qua herkende bestandstypen. Het biedt bovendien de mogelijkheid om images te maken.
Geen van de herstelprogramma's maakt regelmatig back-ups. Ze zijn net als andere herstelsoftware dan ook bedoeld als noodoplossing voor gebruikers die er helaas geen moeite voor hebben gedaan om voor een goede back-up te zorgen.