Windows 10-installatiestick maken
Maak een usb-stick om Windows 10 te installeren
Het is geen grote klus om een usbstick te maken waarmee je Windows 10 nieuw of als upgrade kunt installeren. Daar heb je speciale tools voor, maar het kan ook met de eigen tools van Windows – de keuze is aan jou.
Als je enkele jaren geleden het besturingssysteem Windows opnieuw wilde installeren, kon je het zonder installatiemedium wel schudden [1]. Tegenwoordig biedt Microsoft daar een gratis programma voor aan. Een paar keer klikken en alles wat je nodig hebt wordt gedownload en naar een usbstick geschreven, waarmee je vervolgens kunt booten. Daarmee kun je Windows 10 Home, Pro en Education installeren. Als je al een installatieISOimage hebt, hoef je Windows niet opnieuw te downloaden, maar kun je een opensourceprogramma gebruiken dat alle benodigde informatie op een bootable usbstick zet. Dat kun je overigens ook doen met tools die Windows zelf al heeft. Alle programma's die we hier noemen, kun je vinden via de link aan het einde van dit artikel.
Maar eerst nog even wat over de usbstick: welke stick je gebruikt, maakt op zich niet zo veel uit. Hij moet alleen betrouw baar functioneren en hij moet voldoende opslagruimte hebben. Er moet ten minste 4 tot 8 GB op passen. Veel mensen zullen zo'n stick nog wel ergens hebben rondslingeren. Mocht dat niet het geval zijn, dan heb je voor een tientje al een usbsticks met 32 GB. Pak echter geen usbstick van meer dan 32 GB, want dan kunnen er problemen optreden die je niet hebt met sticks tot 32 GB. Meer informatie hierover staat in het kader op pagina 121.
Welke weg je ook volgt, één ding geldt altijd: bij het maken wordt de usbstick volledig gewist. Controleer dus of er niets belangrijks meer op staat en haal voor de zekerheid alle andere usbsticks uit de pc om verwarring te voorkomen.
Methode 1:
Media Creation Tool
Sinds enkele jaren kun je bij Microsoft de gratis Media Creation Tool in verschillende vormen downloaden. Met de tool stel je eenvoudig alles in en hij downloadt vervolgens de installatiebestanden voor Windows 10 Home, Education en Pro en richt de usbstick voor je in. Als je die bestanden nog niet hebt, dan is dit de eenvoudigste manier om een Windows 10 installatiemedium te maken.
De Media Creation Tool staat bij de link aan het eind van dit artikel. Klik op de Microsoftwebsite op 'Hulpprogramma nu downloaden'. Die knop zul je alleen te zien krijgen als je de webpagina opent op een Windowspc. Bij Linux en macOS krijg je alleen een lijst met ISOimages te zien, omdat de tool op die systemen toch niet zou werken.
Er komt een klein programmaatje op je schijf terecht dat MediaCreationTool1803. exe heet. Als je dat start, krijg je de vraag of het systeem waar je op dat moment mee werkt moet worden geüpgraded of dat het een installatiemedium moet maken. Kies voor dat laatste. Vervolgens moet je de gewenste taal selecteren en krijg je de vraag of je de 32 of 64bit versie van Windows 10 wilt downloaden, of beide. Daarna geef je aan welke usbstick de tool moet gebruiken. Wederom: let op! De betreffende stick wordt volledig gewist. Haal alle andere sticks preventief uit het systeem om vergissing te voorkomen. Na de keuze van de stick duurt het enige tijd totdat alle data gedownload zijn en op de usbstick zijn gezet.
Heel soms komt het voor dat het proces stukloopt omdat de Media Creation Tool het usbmedium niet kan vinden. Dit kan komen doordat een driver ontbreekt of een van de usbonderdelen defect is, maar de Media Creation Tool kan er ook mee stoppen omdat de stick een verkeerde partitietabel heeft (GPT in plaats van MBR). Dan moet je dat handmatig met Diskpart aanpassen. Hoe dat moet, lees je verderop bij 'Methode 3: Diskpart'. Als je op een later tijdstip opnieuw een installatiemedium wilt maken, kun je de Media Creation Tool het beste opnieuw downloaden. Microsoft vervangt met enige regelmaat het programma op zijn downloadsite door een nieuwe versie, die op zijn beurt dan weer nieuwe installatiebestanden downloadt. Dan hoeven er na het installeren van het systeem minder updates te worden gedownload.
Methode 2: Rufus
Als je al een ISOimage hebt met alle vereiste installatiebestanden, bijvoorbeeld de Windows 10 Enterprise testversie die je 90 dagen gratis kunt uitproberen, of omdat je een volumelicentie hebt of VisualStudioabonnee bent, dan kun je de opensource tool Rufus proberen. De enige kink in de kabel daarbij is dat je moet weten of je de bootable usbstick op een pc gaat gebruiken die met een UEFIomgeving start of op een systeem dat de klassieke BIOSomgeving heeft. Sticks die je met de Media Creation Tool of met Diskpart maakt, kunnen op beide booten. Als je met enige regelmaat een pc installeert, dan raden we aan een van de twee andere methoden te gebruiken. Daarbij maakt het namelijk niet uit of het nu BIOS of UEFI betreft.
Omdat Rufus de snelste manier is om een stick te prepareren, kan het zijn dat je de tool wilt proberen. Gebruik dan de portable versie van het programma, want dan hoef je niets te installeren. Laat je niet van de wijs brengen doordat na het dubbelklikken op het exebestand de tool toch een installatie lijkt te starten. Er wordt in feite namelijk een zipbestand uitgepakt. Start vervolgens Rufus, klik op 'Selecteer' om je ISOimage te kiezen en kies bij 'Doel systeem' of je UEFI of BIOS wilt gebruiken. Tot slot klik je op 'Start', en dan is het even wachten en klaar.
Methode 3: Diskpart
Windows heeft zelf alles al wat je nodig hebt om een installatiestick te maken. Daarvoor moet je wel in de Opdrachtprompt duiken. Je kunt dan het tooltje Diskpart gebruiken.
We hebben eerder al een uitgebreid inleidend artikel geschreven over het gebruik van deze tool [2]. Daarom volgen hier alleen kort de relevante commando's.
Druk eerst op de toetsencombinatie Windows+R, typ Diskpart in en druk op Enter. Met list disk krijg je een overzicht te zien van de aanwezige stations. Met select disk x kies je de stick uit, waarbij je de x vervangt door het nummer van de stick. Controleer met detail disk of je ook echt de (goede) stick te pakken hebt. Geef die stick van tevoren met Verkenner een goed herkenbare naam.
Met de volgende commando's wis je de stick, converteer je de partitietabel preventief naar MBR, maak je een nieuw primair station aan dat je op 'actief' zet en maak je dit vindbaar voor de verkenner met een stationsletter:
clean convert mbr create partition primary active assign
Als je je dan afvraagt hoe het zit met de MBRpartitietabel, terwijl Windows in de UEFImodus alleen op een GPTschijf kan worden geïnstalleerd: die UEFIGPTkoppeling geldt alleen voor interne drives, maar niet voor sticks. Het setupprogramma van Windows boot ook in de UEFImodus vanaf een stick met MBRpartitie omdat dit een extern station is. In dit geval bepaalt de BIOSmodus de eisen: het booten lukt alleen vanaf een actieve partitie, die je bij GPTschijven niet hebt.
Tijdens het invoeren van de commando's bemoeit de Verkenner zich er ook mee, omdat hij de nieuwe drive ontdekt en ziet dat die niet geformatteerd is. Dat eerste kun je negeren, maar de stick moet je wel formatteren. Kies FAT32 als bestandssysteem, zodat de stick ook bij pc's zal booten die voor het starten UEFImechanismen gebruiken. Voor het aanmaken van bootcodes in de bootsector van de stick (MBR) hoef je verder niets te doen. Diskpart schrijft die bij het aanmaken van de nieuwe partitie automatisch naar de stick.
De rest doe je met Verkenner. Stel die zodanig in dat hij ook verborgen bestanden en systeembestanden toont (onder 'Beeld / Opties' op het tabblad Weergave). Dubbelklik om de bestanden in het ISObestand te bekijken. Als dat niet werkt, klik dan met de rechter muisknop op het ISObestand, kies 'Openen met / Kies een andere app', vink 'Altijd deze app gebruiken…' aan en kies Windows Verkenner. Selecteer met Ctrl+A alle bestanden en mappen op de schijf en kopieer die naar de stick – klaar!
Booten!
Om met de gemaakte usbstick Windows nieuw te kunnen installeren, moet je de desbetreffende pc ermee booten. Hoe dat in z'n werk gaat, verschilt van pc tot pc. Vaak moet je meteen na het inschakelen van een pc een toets of toetsencombinatie indrukken, vaak is dat Esc, F2, F8, F10 of de Deletetoets. Meestal wordt er nadat je de pc inschakelt op het scherm getoond welke toets je moet indrukken om een bootmenu of het BIOS/UEFI te openen.
Mochten er bootproblemen zijn, dan is dat meestal te wijten aan de hardware. Probeer een van de andere usbpoorten en gebruik bij voorkeur niet een usbhub, maar steek de stick direct in een poort op de pc. Mogelijk kan het ook de usbstick zijn, probeer in dat geval een andere stick. Ook al lijken die sticks soms veel op elkaar, een net iets andere chipset of firmwareversie kan het verschil al maken.
Er is wel één bootprobleem dat door de software wordt veroorzaakt. Het booten werkt daarbij zoals je verwacht, maar houdt er dan opeens mee op met de opmerking dat er een probleem is met het bestand Winload.efi of met een cryptische foutcode als ' 0xc0000359' of iets dergelijks. Dat ligt aan de UEFIfirmware. Daar is namelijk net
als bij Windows een 32 en 64bit versie van en de architectuur van het besturingssysteem moet hierbij passen. Dat geldt ook voor de miniWindowsversie die je vanaf de stick boot en waarmee je Windows installeert. In de meeste gevallen zal de stick alleen in de UEFImodus booten als er 64bit installatiebestanden op staan. Dit kun je verhelpen door een 64bit installatiestick te maken of door de BIOSsetup op de Compatibility Support Mode (CSM) in te stellen. Dat zorgt ervoor dat de pc in de BIOSmodus start. In dat geval spelen 32of 64bit geen rol.
Zonder booten
Je kunt Windows ook vanaf de stick installeren zonder er vanaf te booten, maar dan moet je wel weten wat je doet. Daarvoor moet Windows al geïnstalleerd zijn en benader je van daaruit de stick. Je kunt dan vanaf de rootdirectory op de usbstick het programma setup.exe starten. Daarmee kun je echter alleen de actieve Windowsinstallatie upgraden.
Er is nog een andere truc waarmee je vanuit een actief Windowssysteem een nieuwe installatie op een tweede partitie kunt uitvoeren: start niet setup.exe dat in de rootdirectory staat, maar het gelijknamige bestand dat in de map Sources staat. Je loopt dan wel meteen tegen het fenomeen aan dat je een waarschuwing van Windows krijgt dat je een bestand van een onbekende bron wilt installeren. Het is Microsoft tot op de dag van vandaag niet gelukt om de bestanden te signeren.
Na het starten kun je een productcode invoeren of de editie selecteren, en dan door 'aangepast' te kiezen een schone installatie op de lege partitie maken. Dan loop je tegen het tweede probleem aan: het setupprogramma gebruikt normaliter de stationsletter C voor de partitie waarop Windows wordt geïnstalleerd, alleen wordt die stationsletter in dit geval uiteraard al gebruikt. Setup.exe gebruikt dan maar een andere letter voor de nieuwe Windows 10installatie. Het is echter niet volledig uit te sluiten dat bepaalde toepassingen harde paden op station C gebruiken, en daardoor vanuit de nieuwe installatie de oude Windows 10partitie gaan benaderen. Micro soft heeft geen mogelijkheid ingebouwd om de stationsletter van Windows achteraf te wijzigen. In de meeste gevallen zou een andere letter echter geen grote problemen moeten opleveren.
Literatuur
[1] Axel Vahldiek, Verboden vruchten, Windows 8.1
schoon opnieuw installeren, c't 4/2014, p.80
[2] Axel Vahldiek, Typen en knippen, Partitioneren met programma's van Windows – deel 2: DiskPart, c't 5/2018, p.108