Analyse pc-markt: nu de tijd om te kopen?
De dalende vraag naar pc-componenten zorgt voor dalende prijzen, niet alleen bij ssd’s en werkgeheugen, maar ook bij krachtige processors. Mocht je van plan zijn een nieuw systeem aan te schaffen, dan kan het de moeite waard zijn de cpu’s en grafische kaarten die voor de komende maanden zijn aangekondigd in de gaten te houden.
Afgelopen jaar gingen er 260 miljoen laptops en desktop-pc’s over de toonbank. Dat hadden er nog meer geweest kunnen zijn. Maar de grote prijsdaling voor flashopslag en DRAM (in respectievelijk ssd’s en werkgeheugen) begon pas halverwege het jaar. Bovendien waren Intels processors tijdelijk duurder door leveringsproblemen. Het al vaker aangekondigde einde van de pc lijkt dus nog steeds niet in zicht te zijn. Volgens marktonderzoekers van Gartner en IDC trok de verkoop van pc’s zelfs weer aan in het tweede kwartaal van 2018, voor het eerst sinds 2012.
De groei zat met name in twee marktsegmenten: de zakelijke computers en gaming-pc’s. Omdat er op 14 januari 2020 een einde komt aan de ondersteuning
van Windows 7, zijn veel bedrijven een jaar of wat geleden begonnen om hun computerpark te updaten. IDC voorspelt dat in 2019 nog enkele laatkomers, met name kleinere bedrijven, bij het overstappen naar een nieuwe Windows-versie ook meteen in nieuwe hardware zullen investeren.
Onder de thuisgebruikers waren met name krachtige gamingsystemen in trek. Halverwege 2017 en begin 2018 zorgde de explosieve groei in het minen van cryptovaluta voor hoge prijzen van grafische kaarten. Daardoor waren thuisgebruikers toen terughoudend bij de aankoop van nieuwe hardware. Sindsdien hebben de zogenaamde ‘battle royale’-games zoals Fortnite, PlayerUnknown’s Battlegrounds (PUBG) en varianten daarvan de verkoop van krachtige hardware echter weer aangespoord.
De verkoop van gaming-pc’s met krachtige hardware zal volgens de prognose van IDC ook in de komende jaren nog blijven stijgen. Dat zal met name voor 2020 en daarna gelden, wanneer er meer games raytracing-effecten zullen gebruiken. Nvidia heeft zijn serie GeForce RTX-kaarten, die speciale rekeneenheden voor raytracing hebben, uitgebracht in de herfst van 2018.
Bij de mobiele apparaten groeit de omzet van hoogwaardige (zakelijke) notebooks en 2-in-1-apparaten waarbij je het toetsenbord kunt loskoppelen, zoals de Microsoft Surface Pro. De vraag naar de klassieke tablets krimpt. Verwacht wordt dat die trend zich de komende jaren voortzet.
HARD-CORES
Pc- en chipfabrikanten geven niet graag informatie vrij over de verkoopaantallen van hun producten. Daardoor is het alleen mogelijk om indirect informatie te krijgen over hardware, via de telemetriefuncties van software die erop draait. Daarbij moet je bij het trekken van conclusies rekening houden met de mate van verspreiding en de gebruiksdoeleinden.
Voor gaming-pc’s zijn de hardware-enquêtes van Steam een goed hulpmiddel. 90 miljoen gamers zitten op dat gamingplatform. Elke maand vraagt de software via steekproeven naar het aantal cpu-cores, de grafische kaart, de hoeveelheid werkgeheugen en de opslagcapaciteit, maar ook het besturingssysteem en de DirectX-versie. Voor het opvragen van die gegevens heeft Steam toestemming nodig van de gebruikers. Aan de hand van die informatie kunnen gameontwikkelaars bijvoorbeeld inschatten hoe hoog de systeemeisen van hun software kunnen zijn zonder grote groepen gebruikers uit te sluiten. De gegevens zijn voor iedereen beschikbaar en bieden inzicht in de hardware die gamers overal ter wereld gebruiken.
Een jaar geleden zat er in maar 2 procent van de gaming-pc’s een cpu met meer dan vier processorkernen. Binnen een jaar tijd is het aandeel aan hexacores bij Steam al naar boven de 12 procent gestegen en dat aandeel blijft groeien. Dergelijke processors, zoals de Ryzen 5 2600 en de Core i5-9400F, zijn inmiddels al voor 150 euro te koop. Tot twee jaar geleden kwam je processors met zes cores alleen tegen in high-end platforms als de LGA2011-v3. Voor een hexacore zoals de Core i7-6800K betaalde je eind 2016 nog ongeveer drie keer zoveel als nu.
De cpu’s met vier cores zijn met een aandeel van 56 procent echter ook nu nog dominant op Steam, gevolgd door dualcore-systemen met een aandeel van 26 procent. Dat zijn waarschijnlijk vooral notebooks waarop Steam draait. In dat segment zijn er pas in 2018 cpu’s met vier cores verschenen, met de introductie van de AMD Ryzen 2000U en de Intel Core i-8000U. Hoewel er al sinds begin 2017 Ryzen-cpu’s voor desktop-pc's verkrijgbaar zijn met acht cores, zie je die nog nauwelijks in gaming-pc’s (2,3 procent). Er verschijnen weliswaar steeds meer games die het rekenwerk over meerdere threads kunnen verdelen, maar voor 3D-gaming kun je je geld nog steeds beter investeren in een krachtigere grafische kaart dan in een cpu met veel kernen.
BEELDENSTORM
Nvidia is met afstand de dominante speler op de markt voor grafische kaarten. In drie van de vier pc’s of notebooks met Steam is een GeForce-gpu aan het werk. De GeForce GTX 1000-serie met Pascal-architectuur heeft sinds zijn introductie in 2016 een aandeel van 42 procent weten te veroveren bij Steam-gebruikers. Pc-gamers beschikken dus over relatief moderne hardware.
De generatie kaarten daarvoor, de GeForce GTX 900-serie, had in maart 2019 een aandeel van ongeveer 12 procent. Dat is ongeveer hetzelfde aandeel als alle series AMD Radeon-kaarten bij elkaar (15 procent). Wat de Radeon-kaarten betreft bestaat het grootste aandeel daarbinnen uit de series Radeon RX 400- en RX 500-kaarten met de Polaris-architectuur (3,2 procent). De high-end kaarten uit de Vega-serie hebben met 0,2 procent nauwelijks kopers gevonden. Die kaarten kampten aanvankelijk met leveringsproblemen, maar
boden uiteindelijk ook een matige prijs-prestatieverhouding, waardoor gamers ze links lieten liggen.
Bij Steam kom je ook gelegenheidsgamers tegen: ongeveer 10 procent speelt games met de geïntegreerde Intel-graphics. Het aandeel van Intel zou vanaf eind 2020 wel eens kunnen toenemen. Het bedrijf wil dan zijn Xe-kaarten introduceren waarmee de concurrentie moet worden aangegaan met Nvidia en AMD.
Twee derde van de gamers gebruikt ondertussen Windows 10, want alleen die versie ondersteunt de actuele 3D-graphicsinterface DirectX 12. Windows 7 wordt door minder dan een kwart gebruikt. Linux en macOS spelen met een aandeel van drie respectievelijk minder dan 1 procent nauwelijks mee. Gameontwikkelaars zijn ook niet snel geneigd om hun titels voor die platforms te optimaliseren.
In 2019 had een ruime meerderheid van de gamers (61 procent) een display met een volledige full-hdresolutie (1920 × 1080). Op grote afstand volgden displays met een resolutie van 1366 × 768 pixels, zoals veel notebooks hebben. Schermen met een hoge WQHDresolutie (2560 × 1440) of UHD/4K-resolutie (3840 × 2160) worden nog niet veel gebruikt door gamers. Dat aandeel is respectievelijk 4,5 en 1,5 procent.
GEHEUGENPROBLEMEN
Pc-gamers beknibbelen meestal niet op het werkgeheugen, want ook op dat punt worden de systeemeisen van games steeds hoger. Acht gigabyte is al jarenlang standaard bij Steam-gebruikers (38 procent). In een derde van de game-pc’s zit inmiddels al 16 GB RAM, ondanks dat DRAM-prijzen halverwege 2018 een hoogtepunt bereikten. Halverwege 2016 kostte een gemiddelde DDR4-2400geheugenmodule van 8 GB circa 30 euro. Anderhalf jaar later was dit die drie keer zoveel.
De reden daarvoor was de grote vraag naar werkgeheugen voor servers. Die vraag werd veroorzaakt door de sterke groei in clouddiensten en de productie kon de vraag niet bijhouden. Daarnaast groeide de geheugencapaciteit van smartphones. Grote afnemers zoals serverleveranciers Dell en HPE, en smartphonefabrikanten Apple en Samsung, hebben langlopende leveringsovereenkomsten met geheugenfabrikanten zoals Samsung, SK Hynix en Micron. Pas wanneer aan hun vraag is voldaan, komen de kleinere afnemers aan de beurt. Inmiddels is de situatie verbeterd door wat ontspanning op de servermarkt en zijn de prijzen gedaald naar het niveau van rond twee jaar geleden.
BROWSER ALS BRON
Een andere bron die gegevens over de gebruikte pc-hardware levert is Firefox. Die browser wordt overal gebruikt, zowel thuis als op het werk. Net als bij Steam leveren telemetriegegevens informatie over de gebruikte hardware. In tegenstelling tot de statistieken van Steam die elke maand worden bijgewerkt, publiceert de Mozilla Foundation wekelijks updates.
Twee derde van Firefox-installaties draait op computers met Intels processor-graphics. Dat zijn voorna
melijk notebooks en kantoor-pc’s. Van de notebooks heeft een relatief groot aandeel van 30 procent een scherm met een resolutie van 1366 × 768. Het aandeel full-hd-schermen (29 procent) groeit echter continu en zal vermoedelijk snel de toppositie overnemen. AMD- en Nvidia-gpu’s spelen een kleinere rol bij Firefoxgebruikers met elk een aandeel van 14 procent.
AMD-processors hebben met 10 procent van de Firefox-computers een relatief kleiner aandeel dan bij Steam-gebruikers (18 procent). Ook bij het aantal cores zijn er voor Firefox duidelijke verschillen met gaming-pc's: bijna twee derde heeft een dualcore-cpu. 31 procent heeft vier cores. Het aandeel high-end-cpu’s zit onder de 2 procent.
Het merendeel van de Firefox-gebruikers zit al op Windows 10. Eind oktober 2018 overtrof het aandeel Windows 10 voor het eerst het aandeel Windows 7. Linux speelt met een aandeel van 3 procent ook in dat segment nauwelijks een rol. Daar moet wel bij gezegd worden dat distributies die een eigen aangepaste Firefox-versie meeleveren niet worden meegeteld. Over het algemeen wordt de functie voor het verzamelen van deze gegevens in die versies uitgeschakeld.
SMARTPHONES
In 2018 werden er wereldwijd 1,4 miljard nieuwe smartphones verkocht. Dat is 4,9 procent minder dan een jaar daarvoor. Desondanks betekent dit dat bijna 1 op de 5 mensen op aarde in 2018 een nieuwe mobiele telefoon met internetverbinding heeft aangeschaft.
Van de bezoekers van onze website doet een derde dat met een smartphone of tablet. Het aantal iOS- en Android-bezoekers is ongeveer even groot. Bij de pc’s en notebooks domineert Windows duidelijk met een aandeel van ruim 85 procent. Zo’n tien procent van de pc-gebruikers bezoekt de website met een Mac. Hoewel het aandeel Linux-gebruikers onder onze bezoekers hoger is dan elders het geval is, komt hun aandeel uit op slechts op 3,5 procent.
VOORUITZICHT
Vanuit het perspectief van de consument belooft 2019 een goed jaar te worden. De prijzen van ssd’s en werkgeheugen zullen vermoedelijk ook de komende maanden nog blijven dalen, zij het niet meer zo sterk als in de afgelopen zes maanden. Intel heeft gezegd te verwachten dat de productieproblemen bij hun processors in de tweede helft van het jaar opgelost zullen zijn. Vergeleken met afgelopen herfst, toen de Core i-9000-processors werden geïntroduceerd met een stevig prijskaartje, is de situatie al beduidend verbeterd.
Deze zomer en herfst zullen er bovendien nieuwe processors verschijnen, zoals de derde generatie Ryzen-cpu’s van AMD en Intels Comet-Lake-serie. Die brengen respectievelijk 16 en 10 cores naar de mainstreamplatforms. AMD gaat voor een chipletdesign. De komende Ryzen-cpu’s bestaan uit een door TSMC vervaardigde 7 nm octacore-die, met een 14-nm I/O-chip waarop ook PCI Express 4.0 zit. Dat ontwerp maakt het in principe mogelijk om Ryzen Threadripper-cpu’s te maken die net als de Epyc 2-processors 64 cores hebben. Het is nog niet bekend of AMD dat ook zal gaan doen.
Wat betreft grafische kaarten moet AMD flink gas bijgeven. Het bedrijf hoopt dat deze zomer te doen met de 7 nm Navi-gpu’s. Vanuit het perspectief van de consument is concurrentie altijd een goede zaak, omdat daardoor wellicht de prijzen zullen dalen van de dure GeForce RTX-kaarten van Nvidia. Intel wil in 2020 als derde fabrikant de markt betreden van grafische chips.
Als je een nieuwe desktop-pc of notebook wilt, maar nog heel even kunt wachten, dan kun je dat het beste even uitstellen tot de herfst van dit jaar. Onverwachte gebeurtenissen daargelaten, zul je dan voor hetzelfde geld meer prestaties en mogelijkheden in huis kunnen halen.