Voorwoord

Stel je eens voor dat de boekhandel in je woonplaats failliet gaat of om een andere reden zijn deuren sluit. Je kunt je boeken natuurlijk altijd nog via Bol.com of bij een andere webshop bestellen, maar het rondneuzen in die winkel was nou net zo leuk. Dat is echter nog niet het ergste: een dag later komt de eigenaar van die winkel bij je langs en neemt alle boeken mee die je ooit bij hem gekocht hebt.

Dat is in de ‘analoge’ wereld natuurlijk een compleet absurde situatie, maar in de digitale wereld lijkt dat volkomen normaal: Microsoft heeft onlangs zijn e-book-store gesloten, en alle daar gekochte boeken met DRM-bescherming zijn sindsdien niet meer leesbaar. Microsoft heeft in ieder geval wel alle boekprijzen vergoed.

Dat is niet een van de eerste, maar wel een van de meest drastische voorbeelden dat versleutelende kopieermechanismen nooit in het voordeel van gebruikers zijn. Je moet er blijkbaar van uitgaan dat als iets niet zonder een gebruikersaccount of cloudverbinding werkt, het in dat geval dan ook niet jouw eigendom is.

Bij films en muziek zijn we er langzamerhand wel aan gewend dat je die bij de mediatheken van Spotify en Netflix en dergelijke alleen kunt kijken en luisteren als de aanbieders en de labels het daar over eens zijn geworden en vinden dat de tijd er rijp voor is. Google, Adobe, Microsoft en Steam gebruiken datzelfde principe voor games en software.

Daar had zelfs Marx in zijn stoutste dromen niet op durven hopen: in de digitale wereld bezitten we niet alleen de productiemiddelen niet, maar de producten zijn evenmin ons eigendom. Zelfs onze persoonlijke gegevens kunnen ons te alle tijden afgepakt worden. Als de Office-cloud ermee ophoudt, Evernote stopt met zijn notitiedienst of een bepaalde agenda opeens niet meer past in het concept van Google, dan is ook de content meteen foetsie.

Je kunt dan alleen hopen dat de producent zo genadig is om een exportformaat te bieden. Bij de e-books van Microsoft heeft dat in ieder geval niet gewerkt: als je notities in je boeken had geschreven, krijg je nog wel 25 dollar aangeboden ter compensatie, maar dat is niet meer dan een troostprijs als je daar wetenschappelijke aantekeningen of eenmalige gedachten in verzameld had.

Waarschijnlijk is er nog wel mee te leven dat een e-book-verkoper zijn aanbod op elk moment kan stoppen. Dat ziet er voor een PowerPoint-presentatie voor een klantenbezoek, je vakantiefoto’s of persoonlijke documenten echter heel anders uit.

En hoe zal het gaan als onze autonome VW Golf alleen nog met de VW-cloud de straat op wil of – en dan wordt het serieuzer – als een spoedarts een defibrillator bij zich heeft waarvan de fabrikant helaas net zijn server voorgoed uitgeschakeld heeft …

Noud van Kruysbergen