Voorwoord

Wat je ook doet met je smartphone, waar je hem ook mee naartoe neemt, wat je zoekt op internet en met wie je allemaal communiceert: je kunt er vanuit gaan dat er partijen zijn die je online activiteiten kunnen bekijken en analyseren. Lezers van c’t zijn zich daar zeker van doordrongen en weten ook wel manieren en mogelijkheden om zo min mogelijk datasporen achter te laten.

Maar vroeger of later zul je gevolgd kunnen worden zonder dat die datasporen daar eerst voor geanalyseerd hoeven te worden. Het centrale element daarvoor is je gezicht. Ontwikkelaars werken er al langer aan om personen in de openbare ruimte in realtime te kunnen herkennen. En als machinale gezichtsherkenningssystemen betrouwbaar gaan werken, dan kun je overal geidentificeerd worden waar een camera hangt – en vaak weet je helemaal niet waar dat allemaal kan zijn.

Bij detectiveprogramma’s als Midsomer Murders en andere series die wij er thuis de afgelopen maanden doorgespoeld hebben, blijken er altijd wel weer ergens CCTV-beelden op te duiken. Die zijn vaak vrij wazig, maar gelukkig kan er altijd ingezoomd worden of kan iemand de beelden buitenproportioneel oprekken en scherper krijgen – helemaal realistisch is dat nou ook weer niet.

Dat sommige bedrijven op het gebied van gezichtsherkenning daar met weinig scrupules instaan, blijkt wel bij Clearview AI. Dat bedrijf hee zonder toestemming te vragen drie miljard foto’s die op Facebook en andere sociale media gepubliceerd zijn gedownload om hun personenzoekmachine te trainen. Als je geen vrijwillige gegevensdonor wilt zijn, moet je ervoor zorgen dat je foto's alleen privé gedeeld worden of ze onbruikbaar maken voor gezichtsherkenning. Eigenlijk is dat sowieso belangrijk om te doen, omdat die foto’s ook voor identiteitsdiefstal misbruikt kunnen worden.

Tot nu toe werkt de gezichtsherkenning echter nog niet zo betrouwbaar. Systemen die bij het zoeken naar criminelen gebruikt worden, produceren veel te veel valse hits – waarbij ze personen met een donkere huidskleur buitenproportioneel vaak verwarren met de gezochten.

IBM, Amazon, en Microso hebben daar, mede onder druk van de massale protesten tegen racisme en politiegeweld, hun conclusies uit getrokken: Microso en Amazon bieden hun so ware niet meer aan de Amerikaanse politieautoriteiten aan. IBM trekt zich zelfs volledig terug uit de wereld van de gezichtsherkenning.

Maar dat betekent in het beste geval eigenlijk alleen maar wat uitstel tot de tijd waarin we massaal onder bewaking staan. Denk daarbij vooral ook aan het voorbeeld van China, waar camera’s in de openbare ruimte gemeengoed zijn. Als je dan als voetganger vaker dan drie keer in beeld bent terwijl je oversteekt bij een rood stoplicht, worden je kansen op het krijgen van een huis een stuk kleiner.

Daar moeten wel meerdere databases voor aan elkaar gekoppeld worden, dus zo snel zal dat hier niet gebeuren. Maar de tijd die we hebben voordat automatische gezichtsherkenning ook hier grootschalig toegepast zou kunnen worden, moeten we wel gebruiken om te bespreken of een dergelijke technologie wel bij een vrije wereld past.

Maar ik heb eigenlijk helemaal geen zin in al dat gedoe ...

Veel plezier