Ubuntu Desktop 20.04 optimaliseren

De eerste start van Ubuntu Desktop 20.04 is indrukwekkend: een mooi bureaublad met een nette interface. Met de browser Firefox, het e-mailprogramma Thunderbird en LibreOffice kun je meteen productief aan de slag. Maar sommige standaardinstellingen zijn onhandig, zoals je kunt merken aan de vragen in allerlei online fora. Met een paar trucjes kun je die frustraties vermijden en van de desktop een behulpzame metgezel maken. Zo zet je deze Ubuntu-editie met de naam Focal Fossa (‘fretkat’) helemaal naar je hand.

Ubuntu’s desktopvariant werkt met Gnome als gebruikersinterface, maar past die op sommige punten aan. De Ubuntu-ontwikkelaars hebben de

Bij de programma’s zie je dan twee vergelijkbare softwareprogramma’s: Ubuntu Software en daarnaast gewoon Software, waarmee je Gnome Software start. Met Gnome Software kun je dan zoveel mogelijk bestaande programma’s installeren via Flathub. Als hetzelfde programma beschikbaar is op zowel Flathub als in de Ubuntu-bronnen, combineert het beide vermeldingen. Een uitklaplijst aan de rechterkant van de vensterbalk geeft je de mogelijkheid om te kiezen welke versie van de applicatie geïnstalleerd moet worden. Let op: als je het pakket gnome-software-plugin-snap installeert, gaat die handige functie verloren.

Een ander voordeel van Gnome Software is dat het de zoekfunctie integreert met die van de desktop. Als je de zoekfunctie van de desktop gebruikt om een toepassing te vinden die niet is geïnstalleerd, zal Gnome Software ook in de zoekresultaten verschijnen. Van daaruit kan het programma met een paar klikken geïnstalleerd worden.

CODECS EN MEER PREVIEWS

Bij eerdere Ubuntu-versies moest je zelf voor extra multimedia-codecs zorgen, maar dat is nu niet meer nodig. Al tijdens het installeren kun je extra en ook niet-vrije codecs selecteren. Als je dat hebt overgeslagen of als er nog iets ontbreekt, installeer dan het pakket ubuntu-restricted-addons met apt. Extra codecs en Microsofts lettertypepakket kun je installeren met het pakket ubuntu-restricted-extras.

Een grote hulp is Gnome Sushi, die een preview toevoegt aan de filemanager Nautilus. Gnome Sushi kan via de terminal worden geïnstalleerd met: sudo apt install gnome-sushi

Daarna is de preview-functie direct beschikbaar in de filemanager. Als je op de spatiebalk drukt, worden in een voorbeeldvenster de afbeeldingen, teksten, office-documenten en pdf’s weergegeven en worden ook audio- en videobestanden afgespeeld. Je hoeft die dus niet eerst in een aparte applicatie te openen. Als Sushi geen specifieke voorbeeldfunctie voor een bestandstype heeft, worden in ieder geval details zoals wijzigingsdatum en -grootte weergegeven.

KWESTIE VAN INSTELLINGEN

Sommige detailinstellingen zijn een kwestie van smaak of gewenning. Dat geldt ook voor de richting waarin je met het touchpad scrolt. Gnome volgt het bewegingspatroon op een touchscreen en noemt dat ‘natuurlijk scrollen’. Als je de scrolrichting irritant vindt en de voorkeur geeft aan scrollen zoals je gewend bent met de muis, open je Mouse & Touchpad bij de instellingen en deactiveer je Natural Scrolling.

Als een applicatie crasht, biedt Ubuntu aan om een bugreport naar de ontwikkelaars te sturen. Om dat uit te schakelen, open je ‘Privacy / Diagnostics’ bij de instellingen en zet je de optie ‘Send error reports to Canonical’ op Never. Als alternatief kun je de eerste keer dat je het dialoogvenster met een foutmelding te zien krijgt ‘Remember this in future’ aanvinken en vervolgens op de knop ‘Don’t send’ klikken.

Ubuntu draagt zorg voor de digitale afvalverwerking als je de juiste opties inschakelt in het gedeelte File History & Trash bij de Privacy-instellingen. Ubuntu zal de prullenbak dan automatisch met regelmatige tussenpozen leegmaken en zal ook tijdelijke bestanden na een bepaalde tijd weggooien, bijvoorbeeld na 30 dagen. Dat voorkomt dat de schijf zich vult met onbelangrijke bestanden. Wat zich in de prullenbak bevindt, is dan na het verstrijken van die termijn ook echt definitief verdwenen.

Bij het gedeelte Screen Lock kun je de schermvergrendeling aanpassen. Die staat zeer krap ingesteld en vergrendelt het scherm al na vijf minuten

om ongenode gasten buiten te houden. Een kort gesprekje met collega’s of het lezen van een analoog artikel is daardoor al voldoende om weer in te moeten loggen met je eigen wachtwoord. Dan helpt het om het uitschakelen van het beeldscherm en het inlogscherm van elkaar los te koppelen. Verander bij Automatic Screen Lock Delay de instelling ‘Screen Turns Off’ door een tijdwaarde. Het aftellen begint dan zo gauw het scherm donker wordt. Op die manier blokkeert de uitgeschakelde monitor de inhoud van het scherm voor nieuwsgierige ogen, maar hoef je het wachtwoord pas na een langere pauze weer in te typen. Natuurlijk moet je de computer dan wel in de gaten houden of handmatig vergrendelen met Super+ L.

OPTIMALISATIES

De Gnome-ontwikkelaars willen de interface zo eenvoudig mogelijk houden en bieden daarom alleen een hanteerbaar aantal opties in de voorkeursdialogen. Het Ubuntu-team heeft dat niet veranderd. Maar voor power-users en individualisten is er een alternatief: het programma Gnome Tweaks, voorheen bekend als Gnome Tweak Tool. Die tool biedt veel meer instelmogelijkheden, zonder dat je met de terminal in de krochten van de desktop in de weer hoeft. Installeer Gnome Tweaks met het grafische softwarebeheer of het pakket gnome-tweaks via de terminal.

Als je meerdere monitoren gebruikt, kun je via Gnome Tweaks de virtuele werkruimtes ontsluiten voor alle monitoren. Om dat te doen, vink je het vakje Workspaces aan en selecteer je ‘Workspaces span displays’ – zie ook het artikel over meerdere monitoren onder Linux in de vorige c’t [3]. Indien nodig kun je ook het gedrag van de dialogen wijzigen die het hoofdvenster blokkeren, zoals de dialoog voor het opslaan van een bestand. Als je ze onafhankelijk van het hoofdvenster wilt verplaatsen, deactiveer dan de optie Attach Modal Dialogs bij het gedeelte Windows. Maar voordat je al te enthousiast aan het fine-tunen slaat: denk aan de bijwerkingen. Een modale dialoog kan uit het zicht raken en dan vraag