Het blauw in led-licht verminderen

Smartphones en andere apparaten zouden beter voor je ogen zijn als je de hoeveelheid blauw licht vermindert. Is dat echt belangrijk of gewoon een marketingding?

Bij het vak natuurkunde op de middelbare school heb je het waarschijnlijk al geleerd: in de elektrodynamica kan licht worden omschreven als een hoogfrequente elektromagnetische golf. Als de golflengte tussen 380 en 780 nanometer ligt, ziet het menselijk oog dat als licht van verschillende kleuren. Licht met golflengten tussen 650 en 750 nanometer wordt waargenomen als rood, met kortere golflengten als oranje, en vervolgens gele en groene tinten. Aan het einde volgen blauw (420 tot 490 nm) en violet (380 tot 420 nm). De kleuren die niet onder die zogenaamde spectrale kleuren vallen, zijn mengkleuren van verschillende golflengten, bijvoorbeeld bruintinten.

Voorbij het kortgolvige violette licht ligt het ultraviolette licht, kortweg UV-licht. Hoewel wij dat niet meer kunnen zien, zijn we ons bewust van de schadelijke effecten die UV-licht kan hebben op huid en ogen. Daarom beschermen we onszelf met zonnebrandcrème en een zonnebril.

Toen de EU besloot om de oude vertrouwde gloeilampen vanaf 2012 af te schaffen, werden ze op veel gebieden vervangen door ledlampen. Ledlampen verbruiken minder energie, gaan lang mee en zijn goedkoop te produceren. In woonkamers en kantoren worden ze graag toegepast vanwege hun heldere, bijna daglichtwitte licht, dat echter veel blauw licht bevat.

Het ANSES, het Franse instituut voor voedselveiligheid, milieubescherming en veiligheid op het werk, heeft al meermaals gewaarschuwd voor mogelijke schade aan de gezondheid, maar eerst nog daar zonder al te veel details over te publiceren. Sinds de eerste verklaring in 2010 heeft het ANSES gegevens verzameld, studies gefinancierd en volgens eigen zeggen meer dan 600 wetenschappelijke publicaties geanalyseerd.

Het ANSES geeft warmwit ledlicht het groene licht, omdat dat zich volgens de onderzoekers qua fototoxiciteit niet onderscheidt van gewoon daglicht. In een in het voorjaar van 2019 gepubliceerd artikel heeft het ANSES ook de toxiciteit van blauw licht voor het oog aangetoond. Blauw licht kan tot visuele stoornissen leiden. Volgens het ANSES vertoont blauw licht kortdurende fototoxische effecten bij acute blootstelling en langdurige effecten bij chronische blootstelling, en die zouden het risico op leeftijdsgebonden macula-degeneratie verhogen voor mensen die worden blootgesteld aan zeer hoge lichtsterkten.

Bij macula-degeneratie gaan cellen in de zogenaamde gele vlek (macula) op het netvlies langzamerhand steeds slechter functioneren. We danken onze waarneming van kleur en scherpte aan de fotoreceptoren in het midden van de macula. Als je ouder wordt, verslechtert de stofwisseling. Het verwijderen van afbraakproducten gaat slechter en er ontstaan afzettingen die leeftijdsgebonden maculadegeneratie kunnen veroorzaken.

Volgens de Duitse Vereniging voor blinden en slechtzienden hebben meer dan 7 miljoen mensen in Duitsland daar last van. In geïndustrialiseerde landen is het de meest voorkomende oorzaak van ernstige visuele beperkingen bij mensen ouder dan 50 jaar. Het kan leiden tot volledige blindheid. In de laatste fase zien de getroffenen alleen een zwarte vlek in het centrale visuele gebied.

Volgens het ANSES gaat het daarbij ook om ook verblindingseffecten, bijvoorbeeld van tegemoetkomende auto’s met hun koplampen, die vooral verblindend zijn met ledlicht, maar ook van zaklampen en andere vormen van verlichting.

Het Franse instituut voor gezondheid en medisch onderzoek (het INSERM) heeft bij een dierproef het effect van verschillende lichtbronnen