Tips en trucs
GFLOPS-PRESTATIES VAN EEN PROCESSOR BEPALEN
?
In het artikel Professioneel benchmarken uit c’t 9/2020 op pagina 66 gebruiken jullie de tool Flops. Hoe kan ik controleren of mijn processor ook op volle kracht draait?
!
Flops meet de floatingpoint-prestaties van desktop-, laptop- en serverprocessors met verschillende moderne instructiesetuitbreidingen zoals AVX (Advanced Vector Extensions) en FMA3 (Fused multiply-add met drie operators). Typisch worden bij cpu’s de prestaties vergeleken op basis van double-precision met 64-bit (FP64, Double Precision/ DP) in de eenheid Flops (Floating Point Operations Per Second).
Die waarde kan worden geverifieerd omdat de maximale floatingpoint-performance van een cpu eenvoudig kan worden berekend. De formule daarvoor is: aantal processorkernen × klokfrequentie in GHz × cpu-instructies per klokcyclus = rekenkracht in gigaflops. Het aantal kernen verwijst naar de fysieke kernen – SMT en Hyperthreading worden niet meegeteld. De kloksnelheid van moderne cpu’s is echter niet zo eenvoudig te bepalen omdat die kan schommelen door de turbo, die afhankelijk van de belasting van de verwerkingseenheden en het beschikbare TDP kan variëren. Tools zoals CPU-Z en HWInfo64 tonen de actuele kloksnelheid, en de weergave van Taakbeheer van Windows 10 is daar niet betrouwbaar genoeg voor. Bij een Ryzen 9 3900X met twaalf cores kwam de kloksnelheid bij volle belasting met AVX2/FMA3 ongeveer op 4,15 GHz uit.
Het aantal instructies per klokcyclus bepaalt de architectuur: de twee 256 bit brede FMA-eenheden van een Zen 2-kern kunnen elk twee operations uitvoeren, wat resulteert in een totaal van 16 FP64-bewerkingen per klokcyclus. Die waarde geldt ook voor Intels Core i-4000 tot Core i-10000 serie desktop- en laptop-cpu’s, en voor de Core i-1000G Ice Lake mobiele processors. Die laatste hebben slechts één FMA-unit, maar die kan via AVX-512 twee keer zo brede instructies uitvoeren. De Core X-cpu’s halen met twee van dergelijke eenheden 32 flops per klokcyclus. Ryzen-processors uit de eerste twee generaties (Zen, Zen+) halen slechts 8 FP64-operaties.
Door de 12 kernen van de Ryzen 3900X te vermenigvuldigen met 4,15 GHz-kloksnelheid en 16 bewerkingen per klokcyclus, kom je op 796,8 GFlops uit, wat vrij dicht in de buurt komt van onze meting van 788 miljard floatingpoint-operations per seconde.
WITTE VLAKKEN IN EXCEL-TABEL
?
Ik heb een Excel-spreadsheet die ik al jarenlang gebruik. Maar als ik hem open, zit er sinds kort opeens een groot wit vlak in dat de eerste twaalf rijen en kolommen bedekt. De rest van de tabel werkt normaal, ook de gegevens die achter het vlak verborgen zitten lijken er nog gewoon te zijn. Is er een manier om van dat vlak af te komen?
!
Dat kunnen mogelijk foutieve tekenobjecten zijn, die zijn veroorzaakt doordat de spreadsheet met LibreOffice of OpenOffice bewerkt is. Die gaan met sommige elementen iets anders om dan Microsoft Excel, met name opmerkingen, en dan vooral wat hun achtergrondvlakken betreft.
Als je snel weer aan de slag wilt gaan, ga dan naar Selectiedeelvenster in Excel. Dat vind je op het Startlint helemaal rechts onder ‘Zoeken en selecteren’ of op het lint Pagina-indeling. Rechts naast de tabel opent een nieuw venster met Selectie als titel met opmerkingen en daaronder verdere tekenvlakken. Klik bovenaan op ‘Alles verbergen’ – dan zou het witte vlak moeten verdwijnen. Je opmerkingen zijn dan echter ook niet meer zichtbaar. Als je die wilt zien, zul je ze in die lijst weer apart moeten aanklikken.
Om het vakje te wissen, activeer je bij ‘Zoeken en selecteren’ de optie ‘Objecten selecteren’. Klik vervolgens op het witte vlak. Dat wordt nu geselecteerd met negen kleine vierkantjes er omheen (zoals gebruikelijk als er een object wordt geselecteerd). Druk op de Delete-toets of Ctrl+X. Een spreadsheet die we al lang gebruiken bevatte bijna honderd van zulke ‘CustomShape 1’-objecten, waardoor het individueel verwijderen van al die vlakken een lang en saai klusje wordt.
Een snellere manier om dat te doen is door naar ‘Zoeken en selecteren’ te gaan, daar ‘Selecteren speciaal...’ te kiezen en Objecten te selecteren. Daarmee worden alle tekenobjecten geselecteerd, die je in één klap kunt verwijderen met de Delete-toets. In onze tabel bleven een zestal tekenobjecten over met de identieke naam _x0000_t202, die we alsnog moesten verbergen. Die zijn gemaakt door Libre/OpenOffice, we weten geen manier om die te verwijderen.
Nadat we de tabel hadden opgeslagen en weer geopend, vertoonde de tabel iets anders vreemds:
opmerkingen hadden geen witte achtergrond meer, maar een doorschijnende pijl. Het lukte ons niet dat te verhelpen, behalve door de opmerkingen opnieuw aan te maken. Een poging om het via LibreOffice te verhelpen had hetzelfde resultaat: de vlakken waren weg, maar de _x000000-velden bleven staan en commentaren waren transparant. Uiteindelijk lukte het alleen de tabel te repareren door de inhoud en de lay-out te kopiëren naar een nieuwe tabel – maar de opmerkingen moesten we opnieuw individueel toevoegen.
ONVERKLAARBARE CPU-BELASTING BIJ OUDERE LAPTOP
?
Mijn acht jaar oude Lenovo ThinkPad X220 met Core i7-cpu doet het nog steeds prima, maar sinds de update naar Windows 10 is levensduur van de accu wel erg kort. De systeemprocessen belasten de processor continu met ongeveer 30 procent en dat wordt niet minder. Kan ik dat uitschakelen?
!
Een cpu-belasting van iets meer dan 25 procent met tegelijk een hoge kloksnelheid geeft aan dat een of ander lopend proces een kern in de dualcoreprocessor met hyperthreading volledig belast. Helaas geeft het Taakbeheer vaak niet precies aan tot welk programma of welke driver zo’n proces behoort. Als je dat verder wilt onderzoeken, kun je gebruik maken van Process Explorer, maar dat vergt wel enige inwerktijd (zie het artikel in c’t 10/2019 op pagina 116).
Soms zijn het drivers die niet correct functioneren en dergelijke problemen veroorzaken, bijvoorbeeld voor wifi-adapters of kaartlezers. Als de laptopfabrikant geen Windows 10-driver voor het betreffende apparaat aanbiedt, kun je dat soms verhelpen met sommige drivers voor Windows 8/8.1. Als je niets kunt vinden, kun je proberen ‘verdachte’ apparaten te deactiveren via het Apparaatbeheer. Bij de ThinkPad X220 wordt de sd-kaartlezer (van leverancier Ricoh) genoemd als mogelijke stoorzender.
Van tijd tot tijd lijken er problemen te zijn met extra virusscanners. Je kunt ze als test verwijderen en in plaats daarvan vertrouwen op Windows Defender.
E-MAILACCOUNT VERPLAATSEN
?
Ik moet mijn e-mailadres veranderen omdat ik naar een andere internetprovider ben overgestapt. Daarom ben ik op zoek naar een mogelijkheid om via IMAP een back-up van een compleet account te maken en die vervolgens te exporteren naar de nieuwe provider. Weten jullie of er daar een tool voor bestaat, het liefst freeware of opensource?
!
Voor Windows is MailStore Home de tool bij uitstek (zie link op de laatste pagina). Die tool is in het algemeen geschikt voor het maken van backups van e-mailaccounts en ondersteunt naast IMAP ook diverse andere protocollen en bestandsformaten. Hoewel MailStore Home niet opensource is, is het voor thuisgebruikers gratis verkrijgbaar.
Als je liever open software gebruikt of niet met een Windows-systeem werkt, dan zou je de commandline-tool imapsync kunnen overwegen. Dat opensource programma is verkrijgbaar voor 60 euro of je kunt het zelf gratis zelf compileren vanuit de broncode. Het programma migreert de IMAP-accounts direct. De gegevens worden wel lokaal gecachet, maar dat kan niet dienen als back-up van een e-mailaccount. De tool imapsync is dankzij de talloze configuratiemogelijkheden wel geschikt voor gecompliceerde gevallen. Je moet wel ervaring hebben in het gebruik van de commandline.
Als het maar om enkele accounts gaat die niet al te groot zijn, dan kun je ook overwegen een normale e-mailclient te gebruiken, zoals het opensourceprogramma Thunderbird. Veel clients ondersteunen de mogelijkheid om mails tussen accounts te kopiëren – met of zonder tussenstap via een lokale map.
DRUKTE VERMIJDEN
?
Door de corona-gerelateerde maatregelen gebeurt het wel eens dat ik naar een winkel of supermarkt ga en dat er een rij bij de ingang staat. Is er geen technische oplossing om die drukte in betere banen te leiden?
!
We kennen geen technische oplossing om rijen bij winkels beter te organiseren. Maar je kunt jezelf wel helpen met Google Maps: die applicatie toont niet alleen het gemiddelde aantal bezoekers bij winkels, maar ook hoe druk het er op dat moment is. Selecteer de winkel die je wilt bezoeken op de kaart en als je dan iets omlaag scrolt, wordt een overzicht getoond met het gemiddelde aantal bezoekers per uur en het actuele aantal op dat moment.
Dat helpt dan om wachtrijen te vermijden, hoewel je misschien niet te veel op de informatie moet vertrouwen. Google heeft in het verleden wel eens
werkt echter niet bij accounts zonder wachtwoord. Weten jullie een manier om het automatisch inloggen te voorkomen, ook bij accounts zonder wachtwoord?
!
Er is een manier om dat voor elkaar te krijgen, maar waarschijnlijk zul je – en de andere gebruikers van de computer – die niet leuk vinden: je kunt in het groepsbeleid instellen dat Windows de laatste gebruiker die zich heeft aangemeld niet meer herinnert. Daardoor wordt echter ook de lijst met gebruikersaccounts van de inlogpagina verwijderd, zodat iedereen zijn of haar gebruikersnaam zal moeten intypen om in te kunnen loggen.
Als je een Windows Pro-versie hebt, kun je door het intypen van gpedit.msc bij het Windows+R dialoogvenster de editor voor groepsbeleid starten, omlaag scrollen naar ‘Computerconfiguratie / Windows Instellingen / Beveiligingsinstellingen / Lokaal beleid / Beveiligingsopties’ en de beleidsregel ‘Interactieve aanmelding: gebruikersnaam van laatste aanmelding niet weergeven’ op Ingeschakeld zetten.
Bij Windows Home stel je dit in het register in. Dat doe je door in de Register-editor (openen door regedit in te typen in het Windows+R dialoogvenster) naar de sleutel HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Policies\System te gaan en daar een nieuwe DWORD-waarde aan te maken met de naam DontDisplayLastUserName als die nog niet bestaat. Als je de waarde 1 toekent, zou het welkomstscherm zich bij de volgende herstart moeten gedragen zoals hierboven beschreven.
WINDOWS 10 PARTITIE ACTIVEREN
?
Ik heb met het Schijfbeheer van Windows 10 een usb-stick opnieuw ingedeeld en geformatteerd. Om de stick bootable te maken, wilde ik de eerste primaire partitie op de stick actief maken. Maar als ik met de rechtermuisknop het snelmenu open, blijft de optie daarvoor grijs.
!
Dat gebeurt als het partitieschema van de stick GPT (GUID Partition Table) is in plaats van MBR (Master Boot Record). GPT kent geen actieve partities.
Maar het probleem kan ook optreden bij met MBR gepartitioneerde sticks, waarvan wij vermoeden dat het een Windows-bug betreft. Volgens onze observaties treedt het alleen wanneer het actuele Windows via UEFI boot in plaats van de klassieke manier (Legacy BIOS). Dan wil het schijfbeheer op geen enkele schijf een partitie actief zetten, hoewel dat wel nodig kan zijn zoals bij jouw stick.
Je kunt met een ander partitioneerprogramma dat in Windows alsnog voor elkaar krijgen, namelijk met het commandoregelprogramma Diskpart.exe, dat geen last heeft van de bug. Een gedetailleerde inleiding tot Diskpart kun je vinden in c’t 5/2018 op pagina 108. Dit zijn de commando’s in het kort: druk op Windows+R en typ diskpart in. Met list disk krijg je een overzicht te zien van de aanwezige stations in je systeem. Je kunt de usb-stick waarschijnlijk wel herkennen aan de opslagcapaciteit.
Als de stick bijvoorbeeld disknummer 5 heeft, selecteer je die met select disk 5. Met detail disk krijg je de volumes op de stick te zien, inclusief de stationsletters en -namen. Als je het juiste station hebt, kun je met list partition de partities op de schijf weergeven. Zoek het juiste partitienummer op en typ vervolgens selectpartition 1 in (nummer aanpassen). Als laatste stap stel je nog met het commando active de partitie in als actief.
MET OF ZONDER TOESTEMMING: ZOOM IS GEÏNSTALLEERD
?
Onlangs wilde ik via een link deelnemen aan een Zoom-conferentie. Ik heb de ZoomLauncher uitgevoerd die via de link werd aangeboden, maar toen Windows vroeg of er wijzigingen aan de computer konden worden aangebracht, vond ik dat wat vreemd en heb ik op Annuleren geklikt.
Desondanks is Zoom op mijn computer geïnstalleerd. Hoe kan dat? En vormt dat geen potentieel beveiligingslek?
!
We waren in staat om het beschreven gedrag te reproduceren. Zoom probeert voor het installeren hogere rechten te krijgen via het User Account Control (UAC). Dat is bijvoorbeeld nodig om een applicatie te installeren voor alle gebruikers van het systeem of om toegang te krijgen tot beschermde systeemgebieden.
Blijkbaar is Zoom niet afhankelijk van die rechten en installeert het zichzelf toch, zelfs als je het verzoek om rechten afwijst. In dat geval zou de installatie alleen moeten plaatsvinden binnen de gebruikersmap van de ingelogde Windows-gebruiker.
Het gedrag is verwarrend, maar vormt geen beveiligingsprobleem – in ieder geval niet specifiek voor Zoom. Andere programma’s kunnen ook permanent worden geïnstalleerd zonder toestemming van UAC. Hoe je Windows in dat opzicht veiliger kunt maken, hebben we toegelicht in een artikel in c't 10/2017 op pagina 46.
!
Helaas is dat niet mogelijk. NetGuard presenteert zich aan Android als een VPN om het netwerkverkeer te regelen. Android ondersteunt echter niet het (gelijktijdig) gebruik van meerdere VPN’s. We kennen geen methode om twee VPNdiensten in Android tegelijk te draaien.
Als je echter in plaats van een echte VPN een SOCKS5-proxy kunt gebruiken, is het wel mogelijk om dat tegelijk te doen: NetGuard ondersteunt zo’n forwarding en vanuit het oogpunt van Android is dan alleen het NetGuard-VPN actief.
Als dat geen optie is, kun je wellicht zonder NetGuard verbinding maken met het VPN en het verkeer pas aan de andere kant van de tunnel filteren. Dat kun je bijvoorbeeld doen door een Raspberry Pi en Pi-hole te gebruiken.
LINUX: MONITOR DRAADLOOS AANSLUITEN
?
Met veel interesse heb ik jullie artikel gelezen over het gebruiken van meerdere monitoren bij Linux in c’t 7-8/2020 op pagina 106). Bij Ubuntu ontbreekt echter een oplossing om een monitor draadloos aan te sluiten. Ik heb dat nodig voor presentatieschermen en voor training. Hebben jullie een oplossing?
!
Dat kun je vrij eenvoudig oplossen met een Chromecast-ontvanger en de browser Chrome of zijn opensource tegenhanger Chromium. Chrome kun je bij Ubuntu installeren via het softwarebeheer.
Selecteer vervolgens rechtsboven in het menu de optie Casten. Daar zie je een overzicht van alle beschikbare cast-apparaten in je lokale netwerk – afgezien van de Chromecast-ontvangers verschijnen daar bijvoorbeeld ook smart-tv’s waarin Google Cast geïntegreerd is.
Met de knop Bronnen selecteer je wat er wordt gestreamd: je hebt de keuze uit browsertabbladen, (multimedia-)bestanden en het bureaublad. Om het streamen te starten, klik je op de gewenste Chromecast-ontvanger. Als je het bureaublad als bron hebt geselecteerd, vraagt een dialoogvenster of je een enkel toepassingsvenster of het hele scherm wilt casten. Als je meerdere schermen hebt aangesloten, moet je er een uit selecteren.
Tijdens de overdracht verschijnt het Chromecast-symbool in de werkbalk en brandt het blauw. Klik nogmaals op de naam van het Chromecast-apparaat om het streamen te stoppen. Als je regelmatig content met Chromium wilt streamen, kun je met de rechtermuisknop op het pictogram klikken en in het snelmenu de optie kiezen om het pictogram altijd te tonen. Dan kun je de functie snel starten.
GNOME-SOFTWARE ZONDER AUTOSTART
!
Bij Gnome wordt standaard een dienst op de achtergrond gestart die controleert op updates, automatisch flatpaks bijwerkt en systeempakketten voor een update aanbiedt. De meeste gebruikers van Linux-desktops zullen het gemak van dat systeem wellicht waarderen, maar het kan onder omstandigheden ook problemen opleveren.
Op een laptop met weinig werkgeheugen kan de dienst namelijk soms te veel van het RAM in beslag nemen. In dat geval wil je liever niet dat de dienst automatisch wordt gestart, maar dat je hem alleen start op het moment dat je hem nodig hebt.
Dat doe je door eerst het .desktop-bestand van Gnome Software te kopiëren naar de autostartmap in je home-directory: cp /etc/xdg/autostart/gnome-software-service. desktop ~/.config/autostart/
Vervolgens moet je ~/.config/autostart/gnome-software-service.desktop bewerken. Voeg aan het einde van het bestand de volgende regel toe: X-GNOME-Autostart-enabled=false
De updateservice zal starten wanneer je gnome-software start, maar niet meer automatisch na elke systeemstart.
SD-KAART GEBLOKKEERD
?
Ik wil voor mijn Raspberry Pi een nieuw besturingssysteem installeren op een sd-kaart. Maar de Raspbian Installer meldt: ‘Error removing partitions’. Hij lijkt gelijk te hebben, want het lukt me ook niet om een tweede partitie op de kaart met schijfbeheer of diskpart te verwijderen. Het programma SD Formatter 4.0 sluit af met het bericht ‘Disk write protected’. Is die kaart afgeschreven? Of is er een manier om hem weer tot leven te brengen? Ik zou het ook geen probleem vinden als ik maar een deel van de 16 GB kan gebruiken.
!
Waarschijnlijk is de kaart kapot. En als dat het geval is, is er geen manier om hem weer tot leven te brengen met minder capaciteit. De vermelding ‘alleen-lezen’ is een duidelijk teken van een defect.
Er is nog een mogelijkheid: misschien is de kleine schrijfbeveiligingsschuif op de kaart ongemerkt verschoven. Als die in de onderste positie staat – naar de rand met de contacten toe – is de kaart beschermd tegen onbedoeld overschrijven. Een onbewust geactiveerde schrijfbeveiliging lijkt in dat geval op een defect.
VRIJE GEHEUGENSLOTS
?
Ik moest iemand helpen die een probleem had met een Windows 10-pc, waarvan het grootste probleem te weinig werkgeheugen lijkt te zijn. Er moet dus RAM worden toegevoegd. Met het on-board programma ‘System Information’ (msinfo32.exe) kom ik er wel achter welk moederbord er in de pc zit en daarmee kan ik googelen welk werkgeheugen geschikt is. Maar één vraag staat nog open: zijn er nog slots vrij of niet? Moet ik daar de pc echt voor openen, of is er een andere manier om erachter te komen?
!
Dat kan ook zonder in de pc te kijken. Start via de toetsencombinatie Ctrl+Shift+Esc het Taakbeheer. Klik op ‘Meer details’ onderaan en ga naar het tabblad Prestaties. Klik op Geheugen aan de linkerkant. Onder in het scherm zie je hoeveel slots bezet zijn en hoeveel er nog beschikbaar zijn.
Let wel op: de informatie is doorgaans betrouwbaar voor desktop-pc’s, maar kan bij laptops zinloos zijn – daar zie je steeds vaker dat het werkgeheugen niet als losse kaart in een poort zit, maar direct op het moederbord gesoldeerd zit en dus niet kan worden vervangen.