Opslagmedia voor het archiveren

Type

Harde schijf

Ssd (SATA/USB)

Blu-ray Disc

LTO-magneetband

Cloudopslag

Maximale capaciteit per medium

Laagste prijs per TB

(bij capaciteit per medium)

€ 19 (6 TB)

€ 80 (1 TB)

€ 16 (25 GB)1

€ 8,50 (12 TB)3 vanaf € 12 per jaar

BD-R met 100 GB kosten circa 85 euro per TB en zijn alleen met 4×-snelheid verkrijgbaar (18 MB/s) met de tot nu toe snelste media (10×-brandsnelheid) een LTO-8 tapedrive kost circa 3000 euro plus PCIe SAS-adapter bij LTO-8; LTO-7 komt het op 300 MB/s en max. 9 TB per tape bij een uplink van 50 Mbit/s

documenten in hun originele toestand, dus een soort ‘digitale afdruk’. Over afdrukken gesproken, voor programma’s die zelf niet naar PDF/A kunnen exporteren, bestaan er virtuele PDF/A-printers. Die werken net als het in Windows 10 ingebouwde ‘Microsoft Print to PDF’ – maar dat kent helaas geen PDF/A. De producenten laten zich goed betalen voor de archiveringsfunctie, we kennen geen gratis virtuele printer met PDF/A-functie. Voor particulieren is er bijvoorbeeld het Document Management Systeem (DMS) ecoDMS voor minder dan 100 euro inclusief die functie. Zo’n DMS maakt ook het classificeren van de gearchiveerde bestanden aan de hand van metadata makkelijker. Aanduidingen als ‘Vakantie 2017’ of ‘Doop Suse’ zijn ook in andere bestandsformaten in te bedden, zoals in JPEG-foto’s, en maken het zoeken later een stuk makkelijker.

Bij multimediabestanden is het moeilijker om het optimale bestandsformaat te kiezen. Met JPEG gecomprimeerde foto’s kun je het beste laten zoals ze zijn. Problematisch zijn propriëtaire raw-formaten van de camerafabrikanten. Zo trekt bijvoorbeeld het traditionele merk Olympus zich op dit moment terug uit de cameramarkt. Hoe lang zal nieuwe raw-software dan nog bestanden met de extensie .orf kunnen lezen? In dat geval staat er dus een conversie voor de deur, maar of het opensource raw-formaat DNG (Digital Negative) van Adobe het inderdaad nog 30 jaar volhoudt of toch eerder JPEG of het relatief nieuwe HEIF, valt niet te voorspellen. Verliesvrij gecomprimeerde PNG-bestanden nemen aan de andere kant weer relatief veel schijfruimte in beslag.

Ook bij muziek moeten er compromissen gevonden worden. Zijn de gegevens niet gecomprimeerd, dan kun je ze bijvoorbeeld als WAV-bestand archiveren, wat veel ruimte in beslag neemt. De opensource codec FLAC comprimeert daarentegen verliesvrij, maar is veel minder populair dan MP3 en AAC. Als je sowieso alleen gecomprimeerd materiaal in een van deze formaten hebt, dan kun je het beste het origineel bewaren.

Bij video vinden er vaker vernieuwingen plaats. Nog erg populair op dit moment is MPEG-4, alias H.264 en AVCHD. De efficiëntere opvolger H.265 (HEVC) heeft als concurrent VP9, dat favoriet is bij YouTube. Maar ook voor VP9 is er al een opvolger: AV1. Oudere video’s in Standard Definition (SD), dus met een lagere resolutie dan 720p (1280 × 720 pixels), hebben vaak het MPEG2-formaat. Gelukkig is er opensourcesoftware zoals VLC Player van het VideoLAN-project, die je als

broncode kunt downloaden en eveneens kunt archiveren. Bij de link op deze pagina staat een gedetailleerde uitleg en beoordeling van 52 bestandsformaten door het Zwitserse coördinatiecentrum voor de langetermijn-archivering van digitale documenten (KOST).

COMPRIMEREN EN VERSLEUTELEN

Een klein aantal grote bestanden is sneller te kopiëren dan een mappenstructuur met duizenden kleine bestanden. Dergelijke mappenstructuren kun je gecomprimeerd tot een groter bestand verpakken. Maar dan loop je wel het risico dat een enkele leesfout het hele archief onbruikbaar kan maken, en niet alleen een enkel bestand. Ook encryptie heeft een keerzijde: raak je je wachtwoord kwijt, dan zijn je bestanden verloren. Als je ondanks die nadelen je bestanden toch wilt comprimeren en versleutelen, kun je het opensourceprogramma 7-Zip gebruiken (zie de link). Dat kun je het beste inclusief de broncode mee archiveren.

Wil je je archiefmedia en wachtwoordbriefjes niet aan familie of vrienden toevertrouwen, dan zou je kunnen denken aan het huren van een kluisje bij een bank. Maar de meeste Nederlandse banken zijn gestopt met de verhuur van kluisjes aan nieuwe klanten. Gelukkig zijn er particuliere bedrijven in de bres gesprongen, met als grootste aanbieder de Nederlandse Kluis (zie de link). De prijzen beginnen bij 10 euro per maand. Niet alle safeloketten beschikken over klimaatbeheersing. Het is dus zaak om daar zo nodig naar te informeren.

SORTEREN EN PLANNEN

Het simpelweg opsparen van enorme hoeveelheden bestanden is geen archivering. In die datachaos gaan digitale schatten verloren. Voor een archief is vooral selectie en planning noodzakelijk. Zo’n beetje iedere vijf jaar zou je je persoonlijke digitale archieven moeten controleren en eventueel naar andere opslagmedia overzetten. Ook als dat moeite kost, is het toch veel eenvoudiger dan analoge media te bewaren. Denk alleen maar aan stoffige fotoalbums met gekraste en vergeelde foto's. Van een harde schijf met duizenden familiefoto’s kun je daarentegen zonder problemen nieuwe kopieën in de originele kwaliteit maken – je moet het alleen wel doen!

Literatuur

[1] Lutz Labs en Marco den Teuling, Grote hoeveelheden bestanden back-uppen op tape, c’t 7-8/2020, p.98