Archiveren met M-Disc
Zelfgebrande blu-ray-discs en dvd’s zijn niet zo geschikt als langetermijnarchief omdat ze over 20 tot 30 jaar waarschijnlijk niet meer leesbaar zullen zijn. De M-Disc zou daarentegen 1000 jaar moeten meegaan – dat belooft de fabrikant tenminste.
Optische schijven met bestanden zijn toch een beetje jaren 80: langzaam, omslachtig in het gebruik, een lage capaciteit, en de houdbaarheid van de bestanden is ook een grote vraag. Toch archiveren sommige gebruikers ook tegenwoordig nog hun gegevens op dvd of blu-raydisc (BD). Ook al ziet hij er precies hetzelfde uit, de M-Disc is anders, want hij moet het veel langer uithouden.
De M-Disc is ontstaan uit een samenwerking tussen Verbatim, een bedrijf dat al vele jaren blanco cd’s, dvd’s en BD’s produceert, en het allang failliete bedrijf Millenniata. De M in de naam staat voor millennium, dus 1000 jaar – zolang moeten de data daarop houdbaar zijn.
De eerste M-Disc met een capaciteit van 4,7 GB – dus een dvd – hebben we in 2012 al getest. De brandresultaten waren zo catastrofaal, dat we de later verschenen BD’s al helemaal niet meer bekeken hebben. Maar nu willen we wel eens weten of het op dit moment de moeite waard zou zijn om optische media als archiefopslag te gebruiken. In elk geval zijn ze achteraf niet te wijzigen en dus bestand tegen malware.
Voor een eerste test is er geen ingewikkelde testapparatuur nodig; veel BD-branders kunnen ook een M-Disc beschrijven, hoewel daar een sterkere laserstraal voor nodig is. De gegevens worden namelijk, volgens de reclame-uitingen, als het ware in steen gehouwen. De brandlaag moet veel resistenter zijn ten opzichte van hoge temperaturen en luchtvochtigheid en UV-licht dan die van een gewone dvd of BD-R. De M-Disc heeft wel hetzelfde formaat gemeen, maar werkt verder geheel anders.
VAN 4,7 NAAR 100 GB
De grootste blu-ray-schijven hebben tegenwoordig een capaciteit van 100 GB, met vier lagen van 25 GB. Grotere capaciteiten zoals die enkele jaren geleden aangekondigd werden, zijn nooit verschenen. Er
BURN IT
Met de juiste software (de Verbatim-brander kwam met een oudere versie van Nero Burning ROM Essentials) is het branden van een blu-ray kinderspel: bestanden selecteren, op de knop drukken, wachten en klaar.
Bij de langetermijnarchivering zijn er echter nog twee aspecten. In de eerste plaats begint het verval van de media meestal aan de buitenrand. Die tracks worden echter alleen bij volledig gevulde schijven gebruikt. Laat daarom wat ruimte over, dan lopen je bestanden minder risico.
In de tweede plaats kun je met extra foutcorrectiegegevens (error correction data) de veiligheid van je data verhogen. Het gratis DVDisaster kan dergelijke bestanden bijvoorbeeld maken. Met de standaardinstelling maakt het programma bij een dataset van 20 GB een foutcorrectiebestand van nog geen 3 GB. Dat kun je dan samen met een tweede dataset op de volgende BD branden, daar maak je dan weer een foutcorrectiebestand van enzovoort.
Als je daarnaast nog wat extra ruimte op de schijven overlaat, stijgen de kansen op een succesvol uitlezen van de bestanden ook na meerdere jaren. DVDisaster moet je dan natuurlijk ook minstens dubbel in het archief opnemen. Je hebt het programma later weer nodig om de defecte bestanden met de correctiegegevens te repareren.
CHECK IT
Normale brandprogramma’s bieden aan om meteen na het branden een verificatiesessie te doorlopen. Daarbij worden de data bit voor bit vergeleken – maar alleen de data die de drive levert. Hoeveel datafouten de drive zelf al gecorrigeerd heeft, komt met die vergelijking niet aan het licht. Daarom levert een simpele verificatie weinig informatie over de houdbaarheid op de lange termijn.
DH-401S in ons archief. Enkele jaren geleden waren er nog speciale testmodellen voor dat doel – maar we konden niet ontdekken of die nog leverbaar zijn. Qua prijs waren ze een stuk duurder dan wat je als privégebruiker voor een blu-ray-drive wilt uitgeven.
Opti Drive Control geeft na het analyseren van een blu-ray-disc een curve en twee waarden: de Long Distance Code (LDC) en de Burst Indicator Subcode (BIS). Bij LDC-waarden onder de 15 en BIS-waarden onder de 13 spreken we van een goede burn.
De BIS-waarden waren bij alle tests laag, ze bleven altijd onder de 1. Maar bij de LDC-waarden kwamen we in totaal slechts tot een gemiddelde van 19. Bij veel blu-rays lag de LDC-waarde tussen de 10 en 15, drie schijven hadden waarden van 34, 42 en 45 en stuwden het gemiddelde omhoog.
Bij de tests gebruikten we verschillende pc’s met Intel- en AMD-cpu’s. Op het AMD-systeem ontstonden twee van de allerslechtste burns, en één op het Intel-systeem, dus dat kan het niet zijn. We hebben geen verklaring voor de verschillen in brandkwaliteit.
Tests met verschillende brandsnelheden leverden geen verschillen op bij het brandresultaat. Opti Drive Control kan de media ook met een lagere snelheid uitlezen, maar dat had ook geen significante invloed op het foutpercentage.
STORE IT
Nog een tip voor het opbergen van de blu-rays: die kun je het beste, net als harde schijven, bij kamertemperatuur en een luchtvochtigheid van ongeveer 40 procent bewaren.
De papieren dvd-hoesjes met plastic venster zijn niet geschikt voor langdurige archivering omdat de weekmakers in het plastic de media kunnen beschadigen. Je kunt beter gebruik maken van jewel-cases of de gebruikelijke dvd-boxen en de media in het donker bewaren. Een lade of kast is helemaal prima.
GESCHIKT VOOR LANGETERMIJNARCHIVERING?
Een houdbaarheid van 1000 jaar, dat zou geweldig zijn. Maar of er over slechts een tiende van die termijn, dus 100 jaar, nog wel geschikte drives, aansluitingen en besturingssystemen bestaan?
Bij het concept van een digitaal archief hoort het regelmatig controleren van de bestanden, zodat je ze voordat er data verloren gaat op een nieuw medium kunt overzetten. Verreweg de meeste gebruikers hebben echter nauwelijks de mogelijkheid om de foutenpercentages van de gebrande schijven te bepalen.
M-Disc is volgens ons dan ook niet geschikt als enige archiefmedium. Als je de controle over je bestanden wilt houden en ze niet in de cloud wilt opslaan, kun je je archief ook – maar zeker niet uitsluitend – op een M-Disc branden.
Je moet er dan wel blindelings op vertrouwen dat die bestanden over een paar jaar nog leesbaar zullen zijn.