Webdiensten voor het automatisch masteren van muziek
Wanneer muzikanten nieuwe nummers produceren, vinden ze het vaak moeilijk om de juiste geluidsafstemming te vinden. Webdiensten beloven voor weinig geld met één druk op de knop een geweldig geluid. Met kunstmatige intelligentie willen ze saaie mixen omzetten in briljant klinkende hits.
Het is tegenwoordig makkelijk om een compleet nummer op de computer te produceren. Maar het uiteindelijke oppoetsen van het geluid is voor veel hobbyisten een uitdaging. Met een gewone koptelefoon en niet gekalibreerde luidsprekers is het uiterst moeilijk om een muzieknummer zo af te stemmen dat het in de auto of op de stereo niet saai of blikkerig klinkt.
Dat is waar mastering om de hoek komt kijken. Als professionals de mixen met gekalibreerde luidsprekers en geoptimaliseerde kamer-akoestiek controleren, kunnen ze fouten in de mix corrigeren, zodat een nummer op alle systemen goed klinkt. Daarvoor passen ze niet alleen de luidheid (‘loudness’) aan, maar brengen ze ook de frequentierespons in balans, verkleinen eventueel de dynamiek wordt en optimaliseren het stereopanorama. Als je geen mastering-engineer bij de hand hebt of geld wilt besparen, bieden webdiensten voor een paar euro geautomatiseerde mastering aan. Sommige zijn zelfs gratis: upload een track, maak twee of drie aanpassingen en na een paar minuten heb je een voltooide master.
TESTVELD
In deze vergelijkende test luisteren we naar negen masteringdiensten. Het aanbod varieert van gratis aanbieders als BandLab, Major Decibel en Maztr en op AI gebaseerde methoden als eMastered, Landr, Mastering Box en Soundcloud tot de desktop-app Cloudbounce en Aria’s hardware-mastering.
Voor de test moesten de diensten drie zeer verschillende ruwe mixen zien te masteren: One by One is een rock/popsong die doet denken aan U2 en Coldplay van de band Driven by Clockwork. Datafuck is een zelf geproduceerde electrotrack van het muziekproject Goat of Neptune van een van de auteurs. Daarnaast is er de luchtige popballade Ocean Eyes van Billie Eilish, die als demo wordt meegeleverd bij de software Logic Pro X. Je kunt de masters van de eerste twee tracks inclusief hun ruwe mixen als mp3’s downloaden via de link op de
laatste pagina van dit artikel. Voor een betere vergelijking hebben we de volumes gebalanceerd en onze eigen handgemaakte masters toegevoegd. Helaas ontbreken de rechten om Ocean Eyes vrij te geven.
Om de resultaten te vergelijken, luisterden we in een studio naar de masters op een paar Neumann KH 310-luidsprekers met een KH 750-subwoofer en gekalibreerde kamerakoestiek. We hebben de details gecontroleerd met een Fostex TH909-hoofdtelefoon op de audio-interface RME Fireface UFX. Veranderingen in het frequentieverloop en het stereopanorama ten opzichte van de ruwe mix werden gedetecteerd met de IQ-Analyser van Hofa. De frequentieverlopen van alle masters kun je downloaden bij de link op de laatste pagina.
WAT KAN? WAT NIET?
De webdiensten werken met een stereomix van je nummer, die je indien mogelijk uploadt in een 24-bit niet gecomprimeerd WAV-formaat. De diensten laten geen zangmastering toe, waarbij drums, bas, zang en de andere instrumenten afzonderlijk aanwezig zijn op vier apart stereotracks, en ook geen automation van de parameters om bijvoorbeeld de refreinen luider te laten klinken dan de coupletten. De masters zijn ontworpen voor publicatie op internet. Voor audio-cd’s of vinylpersen zijn extra werkstappen en formaataanpassingen nodig die door de webservices niet gedekt worden.
De bestanden van One by One en Datafuck zijn vrij typisch voor niet-commerciële producties. Dergelijke mixen klinken vaak een beetje saai en moeten tijdens het masteren individueel worden uitgebalanceerd. Om dat te bereiken, verhogen de ingenieurs bijvoorbeeld specifiek het presence-bereik van de stemmen en verlagen ze de lagere middentonen voor meer duidelijkheid. Dat moet echter zeer zorgvuldig gebeuren, zodat het resultaat niet te dun gaat klinken.
De webdiensten passen de mixen aan de typische frequentiecurves van commerciële producties aan. Die verschillen echter per genre, zodat een automatisch systeem er wel eens naast kan zitten. Speciale en drastische correcties, die bij een mix soms misschien nodig zijn, vonden er niet plaats – zelfs niet met de meer flexibele algoritmes van Landr, Mastering Box en Soundcloud.
SLECHTE REFERENTIES
Cloudbounce, Landr en eMastered bieden ook de mogelijkheid om mixen aan te passen op basis van een extra referentiesong die je uploadt. De kans dat je daar een voltreffer mee scoort is echter klein. We hebben het geprobeerd bij One by One met zes vergelijkbare tracks van Coldplay en U2. De resultaten waren slechter dan met de standaardinstellingen van de diensten. Vooral bij Landr hielden we een matte en dun klinkende master over.
Als een ruwe mix al goed uitgebalanceerd is, moeten mastering-engineers voorzichtig zijn met frequentieaanpassingen. Als een webdienst zijn typische presets daar op loslaat, zal de master uiteindelijk slechter klinken dan het originele materiaal. Dat effect hadden we vooral bij Major Decibel, Maztr en eMastered.
Dynamische aanpassingen zijn ook lastig. Als de ruwe mix al sterk gecomprimeerd is, moet de mastering het rustig aan doen met een compressor. Sommige aanbieders zoals eMastered en Maztr zijn in dat opzicht zeer extreem bezig, waardoor drumslagen veel van hun kracht verliezen en het geluid papperig wordt.
LOUDNESS
De luidheid kan vrij goed worden gecorrigeerd. Om dat te doen, meten de diensten het gemiddelde niveau van het lied en veranderen dat in de master zodat het gewenste doelvolume bereikt wordt. De gemiddelde luidheid van nummers wordt gemeten in LUFS (Loudness Units Full Scale). Het theoretisch maximum is 0 LUFS. Voor cd’s is -9 LUFS het doel en voor streamingdiensten een paar LUFS minder. Hoe lager de gemiddelde LUFS-waarde, des te meer ruimte er overblijft voor het dynamische bereik voor harde aanslagen. Een loudness-unit komt ongeveer overeen met één decibel.
Met name SoundCloud gaat daar bijzonder rigoureus bij te werk. De dienst levelt alle masters op ongeveer -14 LUFS en probeert daarmee pogingen tot een ‘loudness war’ te voorkomen. In de afgelopen decennia heeft die strijd er steeds meer toe geleid dat nummers luider werden, maar hun dynamiek ook steeds kleiner. Het beëindigen van de oorlog door een uniforme loudness-unit is een wijze beslissing.
In de tabel geven we de gemiddelde luidheid van de drie masters in LUFS en het bereik. Dat laatste moet zo laag mogelijk zijn om volumesprongen tussen nummers te voorkomen. De informatie over de Loudness Range (LRA) verwijst naar de gemiddelde dynamische veranderingen van de master ten opzichte van het origineel. Negatieve waarden betekenen een hogere compressie. We geven ook de maximaal gemeten niveaupieken aan (True Peaks). Die moeten zo laag mogelijk zijn om vervorming tijdens het afspelen te voorkomen.
Voorzichtigheid is geboden bij het verbreden van het stereopanorama, omdat monocompatibiliteit in het gedrang kan komen en het nummer op een keukenradio raar kan gaan klinken. Veel webdiensten zoals Spotify doen het daarom zonder of gebruiken alleen homeopathische veranderingen in de zijaandelen van een stereosignaal.
CONCLUSIE
Mastering-engineers kunnen opgelucht ademhalen: zelfs de beste automatische diensten zijn geen serieuze competitie omdat geen van hen de individuele mengfouten voldoende wegwerkt. Maar juist daar hebben hobbymuzikanten de meeste hulp nodig. Ze missen met name de feedback van een tweede paar ervaren oren die de mixer kunnen waarschuwen voor fouten en hem terugsturen naar de studio voor een nieuwe versie. Een kunstmatige intelligentie doet dat niet. Voordat je een dergelijke service gebruikt, moet je je eigen stuk daarom van tevoren handmatig levelen met commerciële producties en de fijnafstelling en luidheidsaanpassing vervolgens aan de automatisering overlaten.
Het Dolby-systeem van Soundcloud deed dat bijzonder goed. De duidelijk geordende voorinstellingen zijn individueel aangepast aan de stukken. De starre luidheidscorrectie is ideaal voor streaming, hoewel die te zacht is voor cd’s. Mastering Box was flexibeler en het transparante geluid daarvan was ook goed aangepast aan de tracks – jammer alleen van de slechte preview.
Op het gebied van bediening is de Cloudbounce-app zeer geslaagd. Het geluid van de presets was iets voller en minder transparant dan bij Soundcloud en Mastering Box. Landr is het proberen ook waard, hoewel de AI niet zoveel details uit onze testnummers heeft gekregen.
De nummers met het gratis BandLab klonken in elk geval niet slechter dan de originele mixen. Hetzelfde geldt voor Aria, dat ondanks het gebruik van dure masteringhardware teleurstelde. Analoge hardware heeft zeker voordelen ten opzichte van softwareplug-ins als het gaat om mastering. Een handvol presets is echter niet voldoende om die voordelen uit te spelen.
We hebben slechte ervaringen met eMastered, Major Decibel en Maztr, die de mixen verknoeiden met compressorinstellingen en frequentieaanpassingen.
Muziekliefhebbers hebben echter redenen om blij te zijn: de beste van de hier gepresenteerde diensten zijn relatief goedkoop en eenvoudig te gebruiken. Ze kunnen de algehele geluidskwaliteit van veel hobbyproducties verbeteren, zonder serieuze concurrentie te zijn voor professionele studio’s.