Gardener's World (Netherlands)
Zorgeloos zaaien
Zaaien is makkelijk en het is nu de tijd om ermee te beginnen. Met de deskundige tips van Carol Klein kan er niets misgaan.
Zaaien is makkelijk en het is nu de tijd om ermee te beginnen. Met de deskundige tips van Carol Klein kan er niets misgaan.
Het is echt niet moeilijk om planten uit zaad op te kweken — het kan gewoon zonder speciale tools
of kennis.
Voor tuiniers kan de winter een frustrerende periode zijn. Het regent dat het giet, het sneeuwt, het is te koud. Op sommige dagen probeert het weer zelfs de meest toegewijde tuiniers onder ons ervan te overtuigen dat tuinieren onmogelijk is. Verzet je daartegen, want zulke dagen geven je juist een gouden kans om je te wijden aan de allerleukste tuinklus: zaaien.
Vermeerdering, op welke manier dan ook, is het fundament van tuinieren. Wanneer je je eigen planten kweekt, door te stekken, te delen en vooral door te zaaien, leer je ze pas echt kennen. Zelf een plant uit zaad opkweken en daarna uitplanten, geeft je een zeer directe kennis over die plant, zijn behoeften en zijn manier van groeien. Bovendien kun je met zaad voor weinig geld veel planten produceren, die je naar hartenlust kunt gebruiken. Voor minder dan de prijs van één plantje vul je je halve tuin met bloemen.
Het is echt niet moeilijk om planten uit zaad op te kweken, je hebt er geen bijzonder gereedschap of speciale kennis voor nodig. Als je je gezonde verstand gebruikt en een paar simpele, natuurlijke principes volgt, zijn de mogelijkheden eindeloos.
Je kunt je tuin elk jaar weer nieuwe kleurrijke pareltjes geven: eenjarigen die je tuin alleen dat jaar opf leuren of vaste planten die jarenlang mooi blijven. Op hun beurt leveren al deze planten weer zaad op dat je kunt verzamelen om zelf te zaaien of aan vrienden te geven.
Dus, wat heeft een zaadje nodig om te ontkiemen en een tevreden plant te worden? Potgrond, licht, water, warmte en lucht, plus nog iets anders: tijd. Je kunt wel wildenthousiast raken door de aanblik van al die kleurige zakjes zaad in het tuincentrum, maar het is belangrijk om één vraag eerlijk te beantwoorden: hoeveel tijd heb je om de planten op te kweken?
Massamoord op zaailingen komt te vaak voor en helaas heb ook ik me daaraan meer dan eens schuldig gemaakt. Ik ben er niet op uit om je enthousiasme te temperen, maar denk voordat je zaad koopt even na over hoeveel ruimte en tijd je hebt voor de zaailingen, en ook over wat je ermee gaat doen als ze volgroeid zijn.
Een van de leukste kanten van zelf zaaien, is dat je zaad kunt delen — vooral als je het zelf hebt
verzameld.
Een van de leukste kanten van zelf zaaien is dat je zaad kunt delen met anderen — vooral als je het zelf hebt verzameld. Het is niet zo praktisch om planten te versturen, maar zaadjes op de post doen, is zo makkelijk als wat. En hoe meer je deelt en uitwisselt, hoe meer verschillende planten je kunt uitproberen.
Mensen zaaien van oudsher. Vanaf het moment dat onze verre voorouders besloten om zich op een vaste plek te vestigen en zelf gewassen te verbouwen, is zaad verzamelen en zaaien in onze genen gaan zitten. Sommige resultaten zullen op toeval hebben berust, maar inmiddels kunnen we putten uit duizenden jaren experimenteren, ervaring en technologische vooruitgang. En hoewel de kans op succes nooit 100% is, pakken de meeste pogingen goed uit. Voor de komst van de kas en koude bak werd alle zaad in de koude grond gezaaid. Nu kunnen we profiteren van glas dat onze zaailingen beschermt. Als je geen kas hebt, kan een vensterbank dienen als de wieg van je eigen ‘kwekerij’. Mijn moeder heeft volgens mij wel duizenden zaailingen op haar vensterbank geproduceerd, waarna ze die verhuisde naar de beschutting van de glazen veranda en vandaar naar haar tuin en die van familie of vrienden.
Eenvoudige procedure
De eerste stap: vul een pot of zaaibak met potgrond. Tik dan een paar keer met de pot of zaaibak op het werkblad, zodat de potgrond zich zet en druk daarna voorzichtig aan. Ik gebruik hiervoor een kleine grondstamper die mijn man Neil heeft gemaakt toen we voor het eerst met kleine zaaibakken werkten. Het is een plaatje multiplex dat precies in de bakken past, met daarop een handgreep die is gemaakt van een stuk gespleten bezemsteel.
De potgrond komt tot net onder de rand, zodat er ruimte is voor een laagje grind en voorzichtig water geven. Soms zie ik dat mensen zaaien in potten die maar voor de helft zijn gevuld. De zaadjes zullen wel ontkiemen,
Dek zaad liever niet af met potgrond, maar strooi er een dunne laag fijn grind overheen.
ook al valt er minder licht op de potgrond, maar de zaailingen verzwakken snel als ze omhoog moeten reiken om meer licht te krijgen.
Zaai altijd dun, want zaailingen die te dicht bij elkaar staan, zijn gevoelig voor zaailingenrot, een ver woestende schimmelziekte die je zaailingen binnen de kortste keren vernietig t. Een geventileerde, lichte plek gaat dit tegen. De meeste zaden strooi ik op de potgrond, maar sommige grotere, zoals van lathyrus en lupines, duw ik er net onder. Dek zaad liever niet af met potgrond, maar strooi er een dunne laag fijn grind overheen en druk voorzichtig aan. Water geven kun je het beste van onderaf doen: zet de pot of bak in ondiep water totdat het grind vochtig is en laat goed uitlekken. Zet de pot of bak op een lichte, goed geventileerde plek. Een verwarmde kweekbak kan de ontkieming versnellen, maar als je verschillende soorten zaad opkweekt, kan het lastig zijn een temperatuur te vinden die voor alle soorten geschikt is. Geef water zodra de potgrond er droog uit ziet, maar overdrijf niet.
Verspeen de zaailingen als ze hun eerste echte blaadjes hebben en voordat hun wortels met elkaar verstrengeld raken. Ik gebruik een eetstokje om ze van elkaar te scheiden en uit de grond te halen. Pak ze nooit bij het tere stengeltje beet, maar altijd bij de zaadlobben — dat zijn de eerste blaadjes die na het ontkiemen verschijnen. Zet ze in nieuwe bakken verder uit elkaar of in aparte potten of modules, waar ze kunnen doorgroeien. Hoe groter en sterker ze zijn voordat je ze buiten plant, hoe beter ze zullen gedijen.